De letters ZKD staan voor Zentraler Kurierdienst, een interne postdienst van het Ministerie van Binnenlandse Zaken van de DDR. Boven het adres staan de letters VEB. Dat betekent: ‘Vlokseigener Betrieb’. Een organisatievorm van staatsbedrijven in de dienstverlenende sector en industrie zoals ook in de Sovjet Unie gebruikelijk was. Een stukje geschiedenis.

Op 1 april 1956 werd een serie van vijf dienstzegels uitgegeven voor de zogenoemde ‘Verwaltungspost A’ die in 1952 was opgericht, later omgedoopt in Zentraler Kuriersdienst. De postzendingen die moesten worden gefrankeerd met deze zegels mochten door de afzender niet in de brievenbus worden gedeponeerd maar worden aangeboden aan het loket waarbij men een legitimatiebewijs en een machtiging moest laten zien dat men post mocht verzenden via de ZKD. Alleen al in Oost Berlijn (vanaf 1961 ‘der Hauptstadt’) bevonden zich 67 kantoren waar men terecht kon. Het maximum gewicht per poststuk was 1½ kilogram.

Als voorbeeld een envelop geadresseerd aan VEB Minol. Minol was een handelsmerk waarvan de naam een samenvoeging was van Mineralöl en Oleum. In de DDR bevonden zich vele tankstations van dit merk. De brief is gefrankeerd met een dienstzegel van de ZKD met een waarde van 20 Pfennig.
Postfrisse dienstzegels mochten beslist niet aan klanten worden verkocht. Later, na de ongeldigverklaring, kwamen toch grote hoeveelheden postfrisse zegels op de markt.
De meeste ‘gebruikte’ exemplaren die men tegenkomt zijn afkomstig uit complete vellen die gestempeld zijn met een gewoon poststempel of voorzien van een stempelafdruk die met een drukpers is aangebracht.

Een volledige stempelafdruk kan worden beoordeeld op een blokje van vier zegels. Het voorbeeld laat een herdruk van de dienstzegel van 5 Pfennig zien met een afdruk van het dagtekeningstempel van Potsdam 1 z met de datum 23 juni 1956. Deze laatste zijn veelal speciaal voor verzameldoeleinden vervaardigd, zijn ongegomd en hebben soms een slechte tanding.

De twee blokjes van 20 Pfennig en 40 Pfennig zijn eveneens afkomstig van een herdruk. Bij het blokje van 40 Pfennig is dit zeer duidelijk, omdat in plaats van het drukmerk van de drukkerij een soort ‘krabbels’ te zien zijn. De blokjes zijn met de hand gestempeld met het dagtekeningstempel van Schwerin (Meckl.) 1 ag met de datum 26 juni 1956.

Het blokje van vier dienstzegels van 10 Pfennig heeft ook een onder velrand met ‘krabbels’ en is gestempeld met het stempel van Gera 1 a met de datum 15 mei 1956. Ook het blokje met de 70 Pfennig is van een herdruk afkomstig en op de boven velrand zijn nog sporen te zien van ‘krabbels’. De afdruk van het stempel is van Magdeburg BPA 7 gg met de datum 26 juni 1956.

De dienstzegels werden gedrukt bij VEB Graphische Werkstätten Leipzig en hadden als drukmerk III/18/97. De bovenstaande zegels met velrand zijn vooraf gestempeld in complete vellen. Het betreffen vellen uit de originele oplage. De velrand met de zegels van 40 Pfennig zijn gestempeld met het dagtekeningstempel van Schwerin (Meckl.) ag.

De waarde van 5 Pfennig was bestemd voor drukwerken in open envelop en voor briefkaarten.
Voor brieven tot 20 gram was de dienstzegel van 20 Pfennig bestemd. De waarde van 70 Pfennig komt alleen als enkelfrankering voor op pakjes tot 500 gram. Verder in combinatie met de 10 Pfennig op pakjes boven 500 gram. De waarde van 70 Pfennig op brief komt voor met valse stempels van Wernigrode i, Karl-Marx-Stadt C 1 m, Sonneberg (Thür) 1 a, Sonneberg (Thür) 1 n en Saalfeld (Saale) 1 e. Komt men een adreskaart tegen van een pakje met deze zegel gefrankeerd en gestempeld met Senftenberg d, dan is dit maakwerk. De zegel van 70 Pfennig gebruikt met een afdruk van een echt poststempel moet van een keuringscertificaat zijn voorzien. Het einde van de geldigheid van de dienstzegels was bepaald op 30 september 1956. Deze dienstzegels zijn dus erg kort in gebruik geweest. In deel 2 wordt ingegaan op de uitgifte van 1 oktober 1956.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • DDR • Duitsland • Sovjet Unie

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(4 stemmen, gemiddeld: 4,75 uit 5)

Laden...