Verenigde Naties dag op 21 maart

Gezond bos voor gezonde mensen

Als we een glas water drinken, in een notitieboekje schrijven, medicijnen tegen koorts nemen of een huis bouwen, leggen we niet altijd het verband met bossen. En toch zijn deze en vele andere aspecten van ons leven op de een of andere manier verbonden met bossen.

United Nations (2011): International Year of Forests.

Duurzaam bosbeheer en het gebruik ervan zijn van essentieel belang om de klimaatverandering tegen te gaan en bij te dragen tot de welvaart en het welzijn van huidige en toekomstige generaties. Bossen spelen ook een cruciale rol bij armoedebestrijding en bij het behalen van de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s). Maar ondanks al deze onschatbare ecologische, economische, sociale en gezondheidsvoordelen, worden bossen bedreigd door branden, ongedierte, droogte en ongekende ontbossing. Het thema voor 2023 is ‘Bossen en gezondheid’.

Bossen geven ons zoveel aan onze gezondheid. Ze zuiveren het water, zuiveren de lucht, vangen koolstof op om klimaatverandering tegen te gaan, zorgen voor voedsel en levensreddende medicijnen en verbeteren ons welzijn. Het is aan ons om deze kostbare natuurlijke hulpbronnen te beschermen. Dit jaar 2023 vraagt ??om geven, niet alleen nemen, want gezonde bossen zullen gezonde mensen voortbrengen.

6e IPCC rapport 2022

Begin 2022 verscheen het derde en laatste luik van het zesde klimaatrapport van de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering – beter bekend als het IPCC. Wereldnieuws dat door de oorlog in Oekraïne maar een fractie van de aandacht kreeg die het verdiende. Nog een mogelijke reden waarom het rapport onder de radar bleef, is het ontbreken van verrassende nieuwe inzichten. Het rapport herbevestigt met meer actuele cijfers, preciezere modellering en een nog grotere bewijslast, wat in grote lijnen al lang duidelijk is: de urgentie van het drastisch aanpakken van de klimaatcrisis, die er met de jaren alleen maar relevanter is op geworden.

Gibraltar (2011): International Year of Forest.

Paradoxaal genoeg zijn de oplossingen om de opwarming binnen de perken te houden al binnen handbereik. In de eerste plaats en vooral in rijkere landen de energietransitie – het zo snel mogelijk volledig afstappen van fossiele brandstoffen. Maar een heel belangrijke rol is ook weggelegd voor natuurlijke ecosystemen, zeker in landen met tropisch bos.

Indonesië (2011): International Year of Forests.

In het rapport werden wel een aantal nieuwe elementen geïntegreerd, zoals de rol die veranderende consumptiepatronen kunnen spelen. Er gaat ook meer aandacht naar de sociale dimensie en draagvlak voor mitigatie-maatregelen. Het bijna 3000 pagina’s tellende titanenwerk is het topje van een steeds grotere ijsberg van een ondertussen ontelbare hoeveelheid wetenschappelijk onderzoek. Het reikt oplossingen aan in de vorm van mogelijke toekomstscenario’s. Aan ons als wereldwijde maatschappij om keuzes te maken, voor welk scenario we willen gaan.

Klimaatverandering en landgebruik

In alle scenario’s die ons naar een leefbare toekomst leiden, is een heel grote rol weggelegd voor wat onder de gemeenschappelijke noemer ‘Land’ of ‘Landgebruik’ valt. Die bestaat uit drie grote componenten, en in alle drie nemen bossen en bomen een prominente plaats in:

1. het in stand houden en versterken van de veerkracht van natuurlijke ecosystemen,
2. de manier waarop we aan landbouw doen,
3. ons consumptiegedrag van voedsel en natuurlijke materialen.

Engeland (2019): Forests.

Landgebruik zorgt momenteel voor tussen de 13 en 21% van de jaarlijkse wereldwijde emissies. Landgebruik heeft het potentieel om tot 2050 voor 20 tot 30% bij te dragen aan de nodige vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. Dat komt overeen met een met een jaarlijkse betaalbare vermindering van emissies met  8-14 Gigaton CO2 equivalent.  Ze kunnen ook nu al worden toegepast – in tegenstelling tot de meeste andere opties om CO2 uit de atmosfeer te halen, die zich nog in de ontwikkelingsfase bevinden en vaak nog veel te duur zijn.

Veerkrachtige bossen

Bossen en natuurlijke ecosystemen nemen de hoofdmoot in van de betaalbare emissieverminderingen in de sector ‘Land’: 7,3 Gigaton per jaar tot 2050. Het beschermen en herstellen van bos en andere ecosystemen is van dezelfde proporties als de transitie naar hernieuwbare energie. Door bossen te beschermen en duurzaam te beheren worden emissies vermeden, door bos te herstellen en aan boslandbouw te doen wordt meer CO2 opgenomen uit de atmosfeer. Het meeste potentieel is weggelegd voor het stoppen van wereldwijde ontbossing.

Canada (1990): Canadian forests (four stamps).

Canada (1990): Canadian forests (four stamps).

Het gebruik van hout uit duurzaam beheerd bos als constructiemateriaal of andere lang-levende toepassingen – waarbij CO2 gedurende lange tijd uit de atmosfeer wordt gehouden – draagt nog eens extra bij aan mitigatie.

Duurzame landbouw

De transitie naar meer duurzame vormen van landbouw komt binnen de ‘Land’ – oplossingen op de 2e plaats – goed voor 4 Giga Ton CO2-equivalent per jaar. Deze valt bovendien niet los te koppelen van bossen en bomen: een heel groot deel van de emissies uit landbouw gelinkt zijn aan ontbossing In Afrika, Latijns-Amerika en Zuid-Oost Azië zijn de omvorming van tropische bosgebieden tot landbouw- en weidegrond, methaan uit veeteelt, het verbranden van biomassa en het draineren van veengebieden met voorsprong de belangrijkste bron van emissies. Niet om de vinger te wijzen naar die regio’s: een groot deel van wat daar wordt geproduceerd komt uiteindelijk op ons bord terecht.

Canada (2011): International Year of Forests.

Anderzijds kan landbouw die samenwerkt met de natuur  ook een belangrijk deel van de oplossing zijn: meer koolstofopslag in bomen in boslandbouw, levende houtkanten en organisch materiaal in levende bodems.

Gezonder dieet

Voor het eerst heeft het IPCC het ook over oplossingen aan de ‘vraagzijde’, zoals een transitie naar een meer plantaardig dieet en verminderen van voedselverspilling, meer gebruik maken van openbaar vervoer en meer gebruik van hout als bouwmateriaal. Veranderende consumptiepatronen zijn zo samen goed voor 2,2 GT per jaar aan lagere emissies.

Moldova (2011): International Year of Forests.

Naast de impact van onduurzame hout- en rubberproductie, is de transitie naar een duurzamer dieet ook heel relevant voor Bos, omdat ontbossing wereldwijd vooral wordt veroorzaakt door de consumptie van o.a. vlees, palmolie, cacao, koffie, mais en andere voedingsgewassen. Naast individuele verantwoordelijkheid, of liever, de mogelijkheid een verschil te maken, wijst het rapport erop dat gedragsveranderingen enkel kunnen plaatsvinden als ze gepaard gaan met ondersteunend en sturend beleid.

Toepassen van natuurlijke klimaatoplossingen

De kracht van bos en andere ecosystemen in het klimaatverhaal schuilt voor een groot deel in het feit dat het win-win-win oplossingen zijn: ze temperen de opwarming door CO2 uit de atmosfeer te houden en te halen, maar vormen tegelijk een buffer voor de gevolgen die we sowieso zullen ondervinden. Daarbovenop leveren ze ons nog een hele reeks andere ecosysteemdiensten – van voorzien in grondstoffen en voedsel over water- en luchtzuivering tot ontspanningsruimte voor fysiek en mentaal welzijn.

Het lijkt dus vanzelfsprekend dat er unanimiteit zou zijn voor een oproep tot inzetten op die zogenaamde ‘op de natuur gebaseerde klimaatoplossingen’ (NBS of Nature-Based Solutions). Vanuit verschillende richtingen komt echter ook kritiek, voornamelijk omdat de toepassing van die oplossingen niet correct zou gebeuren. Een voorbeeld daarvan zijn grootschalige aanplantingen van niet-inheemse boomsoorten waarvoor lokale gemeenschappen uit hun leefgebied worden verdreven, door grote bedrijven die verder geen (of zelfs contraproductieve) inspanningen leveren en vooral hun imago willen oppoetsen.

 

 

 

 

 

Dit wordt in het rapport ook impliciet erkend als probleem. Het wijst erop dat ‘Land’-oplossingen hun potentieel enkel kunnen waarmaken als ze zorgvuldig en voorzichtig worden toegepast, rekening houdend met de lokale context en de sociale component van duurzaamheid.

Waarmaken

Bomen en Bos weven zich hierboven door verschillende grote deeloplossingen. Veerkrachtige bossen zijn een betaalbaar, onmisbaar en integraal deel van de oplossing voor de klimaatontwrichting. Maar ondanks hoopvolle signalen, gaat het met bossen nog steeds de verkeerde kant op. Ontbossing blijft wereldwijd doordraven aan een veel te hoog tempo. Bossen zijn onmisbaar voor een stabiel klimaat, maar omgekeerd vermindert de klimaatontwrichting ook de veerkracht van bossen. Er wordt vooruitgang geboekt, maar aan een te laag tempo.

Het IPCC wijst dan ook op de noodzaak voor een snelle en doorgedreven inspanning. Het wijst een aantal concrete barrières aan, waarvan een van de belangrijkste het tekort aan financiering is. momenteel gaat elk jaar 700 miljoen dollar naar de oplossingen die hierboven worden beschreven – veel minder dan de 400 miljard dollar die zou nodig zijn om het potentieel van 30% klimaatmitigatie waar te maken. Om ontbossing zo snel mogelijk te stoppen en om te keren moeten bedrijven hun toeleveringsketens zo snel mogelijk ontbossingsvrij maken, en overheden moeten daar een gepast kader en ondersteuning voor voorzien. Er moet ook meer erkenning en ondersteuning gaan naar de lokale en inheemse gemeenschappen die nu al hun bossen beschermen en duurzaam beheren.

Nationale Boomfeestdag

De ‘Nationale Boomfeestdag’ (ook: ‘Boomplantdag’) wordt in Nederland jaarlijks gehouden op de derde woensdag van november. Deze dag in het najaar voor het behoud van bomen in de natuur werd voor het eerst in april 1957 in Nederland georganiseerd door het Landelijk Comité Boomplantdag, welke in 1980 is voortgezet in de Stichting Nationale Boomfeestdag.

Tientallen jaren heeft de ‘Nationale Boomfeestdag’ plaatsgevonden op de derde woensdag in maart, maar ingegeven door de steeds vaker voorkomende droge lenteperiode heeft de Stichting Nationale Boomfeestdag besloten om de dag in het najaar plaats te laten vinden. Zo wordt de levensvatbaarheid van de bomen vergroot. De ‘Nationale Boomfeestdag’ vindt daarom vanaf 2023 plaats op de derde woensdag van november (= 15 november).

Meer info:

IPCC rapporten: https://www.ipcc.ch/

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Canada • Groot Brittannië • India • Indonesië • Verenigde Naties

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(7 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...