Vroedvrouw in de Bijbel

Het beroep van vroedvrouw is al oud. Het wordt al genoemd in het begin van de Bijbel. In het boek Genesis bemoedigt een vroedvrouw de vrouw van Jacob, genaamd Rachel, tijdens een zware bevalling door haar te vertellen dat ze opnieuw een zoon krijgt. Rachel stierf overigens direct na de bevalling. Haar zoon werd Benjamin genoemd. In het Hebreeuws  betekent deze naam ‘zoon van de rechterhand’. In de Nederlandse taal wordt de naam Benjamin vooral figuurlijk gebruikt voor de jongste uit een gezin.

Rachel

De vroedvrouw beschermt het pasgeboren leven

In het bijbelboek Exodus worden ook 2 vroedvrouwen genoemd, Sifra en Pua. De Egyptische Farao had het bevel gegeven om alle pasgeboren Joodse jongetjes te doden. Zij weigerden dat echter en staan daardoor in de ethiek bekend als voorbeelden van toewijding aan de bescherming van pasgeboren menselijk leven. Toen zij door de Farao ter verantwoording werden geroepen hadden zij de smoes dat Joodse vrouwen sterk waren en al gebaard hadden voordat de vroedvrouw erbij was. Dat had weer een nieuw bevel van de Farao tot gevolg: ‘werp alle Joodse jongens die geboren worden in de Nijl’. Dat gebeurde toen, maar daaruit werd weer Mozes gered, toen hij in een biezen kistje in de Nijl dreef, wat te zien is op de kindertekening op de postzegel ‘Moses in the bulrushes.’

Mozes in het biezen kistje

Hippocrates gaf les aan vroedvrouwen

Van de Griekse arts Hippocrates is bekend dat hij les gaf aan vroedvrouwen. Hippocrates van Kos (460 v.Chr. – 370 v.Chr.) was een Griekse arts. Zijn naam betekent paardentemmer. Hij wordt beschouwd als de grondlegger, de ‘vader’ van de westerse geneeskunde omdat hij als eerste natuurlijke in plaats van bovennatuurlijke oorzaken voor ziekten zag. Hij was een van de eersten in de westerse wereld die op basis van lichamelijke symptomen een diagnose kon stellen en daarbij een bepaalde therapie voorschreef. Hij haalde dus de geneeskunde in de westerse wereld uit de taboesfeer van tovenarij en godsdienst. Hij legde sterke nadruk op hygiëne, zowel voor arts als patiënt, op gezonde eet- en drinkgewoonten, het belang van frisse lucht en een natuurlijk verloop van processen in het lichaam. Dat bracht hij ook aan de vroedvrouwen over.

Hippcrates

Hendrik van Deventer, grondlegger verloskunde

De in Leiden geboren arts Hendrik van Deventer (1651-1737) wordt wel de grondlegger van de verloskunde in Nederland genoemd. Hij was ook gehuwd met een vroedvrouw. Zijn belangrijkste publicatie ‘Manuale operatiën, zijnde een nieuw ligt voor vroedmeesters en vroedvrouwe’ deed veel stof opwaaien. Hij legt er de nadruk op dat hygiëne tijdens bevallingen noodzakelijk is. Tegen het einde van de zeventiende eeuw kwam er in verschillende steden een opleiding tot vroedvrouw. In 1865 kwam de eerste wet die het ambt van de vroedvrouw omschreef. De Universiteit van Amsterdam benoemde de hoogleraar Hector Treub in 1896 als eerste professor in de verloskunde. Twee jaar later verscheen zijn eerste leerboek der verloskunde. Hendrik van Deventer staat op een Amsterdams gelegenheidsstempel uit 1938 en op een zomerzegel uit 1947.

Ik kwam ook een frankeermachine stempel tegen van Moederschapszorg, de Rooms Katholieke Kweekschool voor vroedvrouwen in Heerlen.

Benamingen voor een vroedvrouw

In Nederland spreekt men meestal over een verloskundige, maar in België is het nog steeds vroedvrouw.  In Duitsland noemt men haar ‘die Hebamme’  en in het Frans ‘sages-femmes.’

In het Engels heeft men het over ‘midwives.’

Het dagboek van een vroedvrouw

Toen Rembrandt in 1606 in Leiden werd geboren, heette er niemand in Nederland Rembrandt. De vraag is dus: ‘waar komt die naam dan vandaan?’ Dat is lange tijd een raadsel geweest, tot het dagboek van de vroedvrouw gevonden werd. Deze had daarin het volgende verhaal opgeschreven:

15 juli 1606

Ik werd aan het begin van de avond geroepen door de oudste zoon van de familie Van Rijn, dat zijn moeder spoedig zou bevallen. Ik spoedde mij naar de Weddesteeg en zag dat het niet zo lang meer zou gaan duren. Vader Harmen liep nerveus rond. Het stormde hevig die avond en de wieken van zijn molen gingen als een gek tekeer. Plotseling zei Harmen:  “Ik moet echt even naar de molen om de wieken minder snel te laten draaien, anders waaien ze er straks nog af en heb ik een schadepost.” Hij liep de deur uit en stak de zandweg over naar de molen. De weeën gingen echter door bij mevrouw van Rijn en het werd een vlotte bevallig. Op zich niet vreemd natuurlijk, want Rembrandt was het negende kind, dus ‘de weg was gebaand’ zeiden wij als vroedvrouwen dan altijd . Er werd een jongentje geboren, en ik vroeg aan mevrouw Van Rijn: “U heeft een zoon, hoe gaat hij heten?” Ze keek me wat beschaamd aan en zei: “dat weet ik niet, want ik heb de meisjesnaam bedacht, maar Harmen de jongensnaam. Hij is bij de molen, dus ga het maar even vragen.” Ik spoedde mij door de storm naar de molen, en riep onderaan de molen door het trapgat naar boven:  “Harmen, je hebt een zoon, hoe moet hij heten?” Later hoorde ik dat Harmen mij niet goed had verstaan. Hij was bezig om de wieken minder snel te laten draaien; hij was met een ijzeren staaf bezig bij de rem; er lag wat meel op de rem, en door een plotselinge vonk schoot het meel ineens in de fik. Harmen schrok zich rot en riep verschrikt:  “de rem brandt”.  Ik verstond ‘Rembrandt’, rende terug naar het woonhuis en vertelde tegen mevrouw van Rijn dat haar man net had gezegd dat de jongen Rembrandt zou gaan heten. Zij vond dat eigenlijk wel een heel mooie naam, dus dat hebben ze zo gelaten.”

Op dit velletje van ‘mooi Leiden” zien we links onder de molen van Rembrandts vader. De armen symboliseren het vertrek van Rembrandt uit Leiden toen hij 25 jaar was, en naar Amsterdam ging.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Thematisch • Duitsland • Israël • Nederland • Religie • Rembrandt

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(6 stemmen, gemiddeld: 4,33 uit 5)

Laden...