Schiedam 750 jaar: Schiedam viert de toekomst!

08 april 2025, 18:47 uur - Randy Koo

Hoera! In 2025 is het 750 jaar geleden dat Schiedam stadsrechten kreeg van Aleida van Holland. Van 18 maart tot eind september 2025 vieren we met 750 de historie van Schiedam met een programma vol activiteiten voor en door alle Schiedammers. Tegelijk zetten we de toekomst van onze levendige en kleurrijke stad centraal. We kijken vooruit. Het motto is dan ook Schiedam viert de toekomst! Vier je ook mee?

Gerelateerde artikelen

Post Views: 98

Schiedam

Algemeen

Schiedam is een gemeente in de provincie Zuid-Holland. Het gemeentebestuur neemt deel aan de gemeenschappelijke regeling Metropoolregio Rotterdam-Den Haag. Schiedam is gelegen tussen Rotterdam en Vlaardingen, oorspronkelijk aan de Schie en later ook aan de Nieuwe Maas. Op 1 januari 2025 had de gemeente 82.559 inwoners (bron: CBS). De stad is bekend om haar jeneverproductie, de historische binnenstad met historische havens en de hoogste windmolens ter wereld.

Het gemeentewapen is officieel verleend op 24 juli 1816. De leeuw is de leeuw van Henegouwen. De stad verkreeg namelijk in 1275 stadsrechten van Aleidis, weduwe van Jan I van Avesnes, erfgenaam van Henegouwen. Zij was tevens de zus van Willem II, graaf van Holland en Zeeland. Zij bezat een kasteel ter plaatse, waarom een dorp was gegroeid.

Wanneer het wapen is ontstaan is niet bekend. Op het oudste stadszegel, waarvan pas in 1306 voor het eerst sprake is, staat een stadsaanzicht, met drie poorten, elk met drie gekanteelde torens. In de rechterbovenhoek staat een schuingeplaatst schildje, waarop een leeuw. Dit is waarschijnlijk de leeuw van Henegouwen.

Het is niet bekend in hoeverre de leeuw op het oudste zegel al afgedekt wordt door een geblokte schuinbalk. Het is echter niet onwaarschijnlijk, aangezien de opvolger en zoon van Aleidis, Floris van Henegouwen als wapen de leeuw van Henegouwen voerde, waaroverheen een geblokte dwarsbalk. Van hem zijn zegels met dit wapen bekend uit 1286. Op een andere oorkonde van de stad Schiedam zelf, uit datzelfde jaar wordt vermeld dat de stad niet over een eigen zegel beschikt. Dat wil zeggen dat het zegel onder het bewind van Floris is gesneden en dat het dus ook te verwachten is dat zijn wapen is opgenomen, niet dat van zijn moeder. In ieder geval komt op het iets jongere zegel ten zake (gebruikt in ieder geval van 1390-1600) de leeuw wel voor met een geblokte schuinbalk.

Op alle latere zegels komt de leeuw voor met de geblokte dwarsbalk. In het geval van het kleinzegel en het zegel ten zake is het wapen tevens het hoofdfiguur. Op de grootzegels wordt het wapen als een bijschildje aangegeven. Een voorbeeld is het zegel ten zaken van 1574-1617. De contrazegels vertonen een kruis met aan ieder uiteinde een kasteeltje. Ook deze voorstelling wordt in de 17e eeuw vervangen door het stadswapen.

Geschiedenis

De geschiedenis van de stad Schiedam gaat terug tot de 13e eeuw. Nabij de monding van de Schie werd rond ca. 1230 door de heer van Wassenaar en/of heer Dirk Bokel van ambacht Mathenesse een dam aangelegd om het polderland te beschermen tegen het zeewater. In 1247 kreeg Aleid van Holland bij haar huwelijk met Jan van Avesnes het oostelijke deel van de dam (en het poldertje) als bruidsgeschenk. In 1275 werden stadsrechten verleend door vrouwe Aleid van Holland (Aleida van Avesnes), de zuster van graaf Willem II van Holland.

De achttiende eeuw was voor Schiedam een Gouden Eeuw, als gevolg van de stilgevallen drankimport uit het buitenland en de opkomst van de jeneverstokerij. Er ontstonden tientallen branderijen en destilleerderijen die over de hele wereld exporteerden. De jeneverindustrie gaf Schiedam de bijnaam ‘Zwart Nazareth’. De bedrijfstak is inmiddels grotendeels verdwenen, maar de ten behoeve van de industrie gebouwde zes klassieke windmolens bepalen nog steeds het stadsbeeld. In 2005 is de Noletmolen gebouwd naar het beeld deze molens. Ook zijn er nog een aantal voormalige branderijen. In 1 daarvan, aan de historische Lange Haven, is sinds 1996 het Jenevermuseum gevestigd.

De achttiende eeuw was Schiedams Gouden Eeuw: de stilgevallen drankimport uit Frankrijk maakte de opkomst van de Schiedamse jeneverstokerij mogelijk. Vanuit tientallen branderijen en distilleerderijen werd Schiedamse jenever over de hele wereld geëxporteerd. De jeneverindustrie gaf Schiedam de bijnaam ‘Zwart Nazareth’. De bedrijfstak is inmiddels grotendeels verdwenen.

Zes molens: Molen De Walvisch, Molen De Drie Koornbloemen, Molen De Vrijheid, Molen De Noord, Molen De Palmboom en de in 2011 opnieuw gebouwde Molen De Kameel, de hoogste molens ter wereld – omdat zij boven de hoge pakhuizen uit moesten steken, maar ook omdat er vanwege de grote productie veel opslagruimte nodig was – en een groot aantal voormalige branderijen herinneren nog aan de branderstijd. In een van deze branderijen, gevestigd aan de historische Lange Haven is sinds 1996 het Jenevermuseum gevestigd.

De bedrijvigheid in Schiedam trok ook veel mensen van buiten Schiedam aan. Bij de volkstelling van 1839 was 41% van de bevolking van Schiedam katholiek, tegen 14% van de bevolking van Vlaardingen en 28% van de bevolking van Rotterdam. Aan het eind van de achttiende eeuw hadden zich veel mensen uit Westfalen en andere streken van West-Duitsland in de stad gevestigd, wat tot een “verroomsing” van de bevolking had geleid.

De Kamer van Koophandel (KVK) in Nederland biedt informatie, voorlichting en ondersteuning aan bedrijven en organisaties. Haar wettelijke taken zijn gericht op het registreren (Handelsregister, UBO en LEI), informeren en adviseren van bedrijven en organisaties. Deze taken zijn wettelijk vastgelegd in de Wet op de Kamer van Koophandel en de Handelsregisterwet. KVK is een zelfstandig bestuursorgaan met diverse regionale kantoren en een hoofdkantoor in Utrecht. KVK heeft vijf regio’s. Schiedam valt onder de regio Zuidwest, met kantoor in Rotterdam.

In 1941 werd de gemeente Kethel en Spaland geannexeerd, waardoor er ruimte was voor grootschalige woningbouw ten noorden van Schiedam. Hier liggen nu de wijken Tuindorp, Sveaparken, Kethel, Groenoord, Woudhoek en Spaland.

Kunst en cultuur

De meeste culturele voorzieningen in Schiedam bevinden zich in de binnenstad. Zo is er het Stedelijk Museum Schiedam, bekend om zijn grote collectie kunst van de kunstbeweging Cobra, het Nationaal Jenevermuseum waar nog regelmatig gestookt wordt en museummolen De Walvisch, waar nog gedraaid en gemalen wordt. Tot februari 2018 was De Nieuwe Palmboom museummolen.

Naast de musea zijn er vele kunstenaars en hun ateliers te vinden in de stad. Ook kent de stad een aantal galeries. In de voormalige Korenbeurs naast de Dam is sinds juni 2015 de eerste groene bibliotheek van Nederland gevestigd. In het Wennekerpand, een voormalige distilleerderij, zijn diverse culturele instellingen ondergebracht. Onder meer is er het filmhuis Wenneker Cinema en de kleine zaal van het Theater aan de Schie waarvan de hoofdlocatie aan het Stadserf te vinden is. Naast zijn musea en culturele centra kent Schiedam een groeiend aantal terugkerende evenementen en festivals, zoals de Brandersfeesten.

Dickens Festijn Schiedam (14 december 2024)

Schiedam heeft met zijn historische binnenstad het perfecte decor voor een Dickens Festijn! Wist je dat er bij Drukkerij Roelants op Lange Haven 141 in Schiedam rond 1867 Nederlandse vertalingen van de werken van Charles Dickens zijn gedrukt.

Acteurs en figuranten in Dickens klederdracht zullen de bezoekers vermaken. Het straattoneel zal met een Schiedamse twist zijn, dit houdt in dat de geschiedenis van Schiedam in de opgevoerde toneelstukjes terug komt. Geniet van de muziek en de zangkoren en koop wat leuks op de kerstmarkt. Ook zal er een aanbod aan kinderactiviteiten zijn.

Nederland (2020): Anton Pieck – Muziek Kerstkoor.

Met veel plezier en enthousiasme gaan wij met de organisatie beginnen voor het Dickens Festijn van 2023. Wij willen dit wederom met veel partijen in, om en uit Schiedam gaan doen en uiteraard met alle enthousiaste vrijwilligers. Locatie: Dickens Festijn Schiedam | Feest en kerstmarkt in een gezellige historische sfeer – gratis toegankelijk. Op zaterdag 14 december van 11.00 tot 18.00 uur, De Dam en Vlaardingerstraat in Schiedam Centrum.

Met dank aan Peter Janssen voor de frankeermachinestempels. Zie voor info www.frankeerstempel.nl

Meer info:

Schiedam is het kleine broertje van Rotterdam, maar er is veel te beleven op cultureel gebied. Dus bezoek een dagje Schiedam in dit jubileumjaar en dan zie je de schoonheid van de stad. Schiedam is zoveel meer dan jenever. Bezoek de musea en vaar mee met de rondvaart langs de molens.

750 jaar Schiedam: https://schiedamviert750.nl/

Toerisme Schiedam: https://www.sdam.nl/

Jenevermuseum: https://www.jenevermuseum.nl/

Molen de Walvisch: https://www.deschiedamsemolens.nl/museummolen/

125 jaar Stedelijke Museum Schiedam: https://stedelijkmuseumschiedam.nl/