80 jaar Suske en Wiske (1945)

30 maart 2025, 15:31 uur - Randy Koo

Op zondag 30 maart 2025 bestaat de stripreeks van Suske en Wiske tachtig jaar. En nog altijd komen er nieuwe boekjes uit. Toch lijken jongeren niet meer geïnteresseerd. “Ze hebben alleen nog aandacht voor flitsende schermpjes”, aldus verzamelaar Peter Koole. Heeft u zelf deze strips in uw boekenkast of worden ze gelezen door uw kinderen? Heeft u Suske en Wiske zegels in uw collectie?

Gerelateerde artikelen

Post Views: 148

Suske en Wiske

Suske en Wiske is een Belgische stripreeks bedacht door Willy Vandersteen, die in het begin ook alle verhalen geheel zelf uitwerkte en tekende. Later is de stripreeks voortgezet door achtereenvolgens Paul Geerts, Marc Verhaegen, het duo Luc Morjaeu (intussen vervangen door Wout Schoonis) en Peter Van Gucht van Studio Vandersteen. Het is een van de populairste stripseries in Vlaanderen en een van de Belgische strips die ook in Nederland erg populair is geworden. De serie loopt sinds 1945 en daarmee is het de langstlopende stripreeks van de Benelux. Zie de lijst van verhalen van Suske en Wiske voor alle albums van Suske en Wiske.

Willy van der Steen (in 1985): Foto: Nationaal Archief / Wikipedia.

De verhalen werden in eerste instantie gepubliceerd in De Nieuwe Standaard (1945-1947), later De Standaard (vanaf 1947), alvorens als album te verschijnen. Nadien zijn ze ook in allerlei andere Vlaamse en Nederlandse kranten voorgepubliceerd. Vanaf 1948 stonden ze ook in het striptijdschrift Kuifje. De verhalen zijn altijd in de eerste plaats humoristisch van aard geweest, met daarnaast vaak een moraliserende ondertoon. Soms staat een min of meer actueel maatschappelijk thema centraal. Daarnaast vormen allerlei elementen uit de (Vlaamse en Nederlandse) folklore, bekende sprookjes, volksverhalen, de geschiedenis en de mythologie vaak het uitgangspunt van een avontuur.

Beginjaren

Vandersteen begon in de winter van 1944-45 met de eerste schetsen voor het verhaal Rikki en Wiske. Hij legde deze schetsen voor aan twee directieleden van de Standaard Boekhandel, die een deel van het verhaal doorstuurden naar de redactie van De Nieuwe Standaard. Daarop besloot uitgever Tony Herbert het verhaal te publiceren. Op 30 maart 1945 verscheen de allereerste aflevering van De avonturen van Rikki en Wiske in De Nieuwe Standaard. In dit verhaal traden tante Sidonia, Wiske en Wiskes oudere broer Rikki op. Het verhaal verscheen in 1946 als album in de winkel, maar de verkoop liep in eerste instantie nog niet storm; na twee jaar waren er niet meer dan 7000 exemplaren verkocht.

De avonturen van Rikki en Wiske, 1e druk 1946. Verkocht op een veiling in december 2022 voor 6.000 euro.

Op 19 december 1945 begon in de krant het eerste verhaal van Suske en Wiske met Suske erin, Op het eiland Amoras. Dit verhaal werd in januari 1947 als eerste album in de zogenaamde Vlaamse ongekleurde reeks uitgegeven en werd wel meteen goed verkocht. Vanaf 8 maart 1946 verscheen de reeks ook in Nederland in de krant De Stem. In het laatste nummer van Le Petit Monde in 1947 verscheen net de eerste aflevering van Le Singe Volant (De vliegende aap). Suske en Wiske heten hier Riri et Miette (later zijn ze “Bob et Bobette” gaan heten). Het was hun eerste verschijning in het Frans.

Stijgende populariteit

De Suske en Wiske-verhalen werden al spoedig uitermate populair. Vandersteen doorspekte zijn verhalen met humor die varieerde van absurde grappen tot running gags en van woordspelingen tot moppenboekachtige grappen. Soms werden er ook letterlijk moppen geciteerd. Met name in de beginjaren van de strip verwees Vandersteen regelmatig naar de actualiteit, een formule die in de kranten natuurlijk op dat moment perfect werkte, maar ook snel weer gedateerd raakte wanneer de verhalen eenmaal in albumvorm waren uitgegeven. Hierom verdween de actuele humor snel uit de reeks, hoewel de strip altijd een sterk maatschappijkritische ondertoon heeft gehouden.

Op het eiland Amoras (1e druk, 1947).

(De eerste editie van ‘Op het Eiland Amoras’, een van de meest iconische strips van Willy Vandersteen, is op de veilingsite Catawiki (2019) verkocht voor 13.100 euro. ‘Het is de hoogste prijs die ooit voor een Suske en Wiske-album is betaald. Het vorige record was 9.000 euro. Het album dateert uit 1947 en maakt deel uit van de eerste oplage, waarvan slechts 5.000 exemplaren zijn gedrukt.)

Een andere belangrijke factor voor het succes van de Suske en Wiske-reeks was Vandersteens verteltalent. Hij wist sfeerrijke, fantasievolle, spannende en mysterieuze plots van zeer uiteenlopende herkomst te bedenken (zie ook #Inspiratiebronnen). Ook kon hij dankzij de manier waarop de strip in de kranten verscheen op grote schaal gebruikmaken van cliffhangers. Verschillende verhalen uit de periode waarin Vandersteen zelf het meest bij de strip betrokken was (jaren 40-50) zijn echte klassiekers geworden, zoals Het eiland Amoras, De vliegende aap, De zwarte madam, De stalen bloempot, De ringelingschat en De dolle musketiers.

Hoofdpersonages

Suske – Een verre nazaat van Sus Antigoon, die eigenlijk François heet. Wiske noemt hem ook al eens Fransiscus. Oorspronkelijk woonde hij op het eiland Amoras, maar tante Sidonia adopteerde hem in haar gezin. Bij zijn introductie in de strip is hij een schaars geklede woesteling, die volledig uit zijn vel springt wanneer iemand “Seefhoek vooruit” roept (bij latere herdrukken van Het eiland Amoras is dit veranderd in “Antigoon vooruit” om een breder publiek aan te spreken dan de Antwerpse volksbuurt in het bijzonder). In vrijwel alle andere verhalen is hij een doorsnee jongen zonder kleurrijk karakter. Hij is echter wel moedig, idealistisch, trouw, meestal intelligent en ook tamelijk sterk. Hij wordt makkelijk verliefd en door zijn meestal evenwichtige karakter trekt hij makkelijk de aandacht van vrouwen en meisjes. Wiske weet zijn peperkoeken hart praktisch elke keer te beroeren.

Wiske – Een meisje dat eigenlijk Louise heet. Ze wordt door haar tante Sidonia opgevoed, wie haar ouders zijn of wat daarmee is gebeurd wordt in de verhalen nergens duidelijk. Wiske is intelligent, maar ook nieuwsgierig, jaloers, koppig, impulsief en soms ijdel. Toch kan ze wanneer het moet deze gebreken ook opzijzetten en haar goede hart tonen. Door de vorm van haar hoofd (zeker met de haren opgebonden met het kenmerkende strikje), wordt ze soms op haar paard getild met het scheldwoord ‘eierkop’ en varianten hierop.

Tante Sidonia – Wiskes tante, die in veel verhalen min of meer de bijrol van adoptiemoeder van zowel Suske als Wiske vervult, maar soms (met name in de oudere verhalen) zelf ook heel actief meespeelt. Ze is een lange, magere vrouw die haar mannetje kan staan in noodsituaties. Desondanks wordt het haar soms ook te veel en krijgt ze zenuwtoevallen. Ze lijkt in sommige verhalen heimelijk verliefd op Lambik te zijn en komt daar soms gewoonlijk openlijk voor uit, zoals in De sterrenplukkers. Vaak krijgt ze spottende opmerkingen over haar grote voeten en haar abnormaal lange neus, of haar hyperslanke lijn en borstelharde haartooi.

Lambik – Werd ooit door professor Barabas ingehuurd als detective en is sindsdien altijd een van de vaste hoofdpersonages gebleven. Lambik zorgt meestal voor de grappigste momenten in de strip. In Nederland heette hij aanvankelijk Lambiek. Vandersteen gaf hem aanvankelijk de naam Pukkel. De naam Lambik is afgeleid van het lambiekbier. Lambik is makkelijk verstrooid, drinkt graag een glas te veel en werpt zich graag op als de leider. In sommige verhalen gedraagt hij zich echter beduidend volwassener en soms zelfs heldhaftig. Met de komst van Jerom kwamen ook zijn eigen gebreken en stunteligheid boven water, net als de afgunst voor Jeroms kracht en aantrekkelijkheid. Hij is kalend, op zes sprieten na (drie aan elke kant, net achter zijn oor), wat ook vaak aanleiding geeft tot eenzelfde soort spot als bij Sidonia. Lambik beseft dat hij bij Sidonia redelijk hoog in de schuif ligt en dat er vaak grond is voor avances. Lambik gaat hier echter bijna nooit op in, alleen in Parel in de Lotusbloem kwam het woord trouwen met veel pijn en moeite uit zijn mond, maar had dit geen gevolgen omdat Sidonia op dat moment bewusteloos was. Dat hij meestal niet op de avances van Sidonia in gaat heeft vaak kwetsende of pijnlijke gevolgen. Een bekende kreet van hem is “miljaar”.

Jerom – Een ongelofelijk sterke man die de anderen in moeilijke situaties dankzij zijn kracht steeds uit de problemen helpt. Hij komt oorspronkelijk uit de prehistorie, maar zat ingevroren totdat hij in de 17de eeuw door de hertog Le Handru werd ontdooid.[g] In zijn debuutverhaal De dolle musketiers is hij een van de vijanden van Suske, Wiske, Lambik en Sidonia. Na door Wiske tot het goede te zijn bekeerd, wordt hij meegenomen naar de 20e eeuw. In Nederland heette Jerom vroeger Jeroen of Jeroentje. In diverse verhalen, waaronder De malle mergpijp en De slimme slapjanus, wordt er meer bekend over Jeroms geschiedenis. Zo was hij eerst een zwakke, tengere slapjanus, die door toedoen van zijn moeder, Moe Mie, en een sjamaan, op magische wijze tot de dubbelgespierde kleerkast en man van weinig woorden zoals men hem vandaag kent om wordt getoverd. Jerom heeft, naast zijn overduidelijke fysieke kracht, heel wat andere sterktes: zo kan hij licht laten schijnen uit zijn ogen (wanneer hij ze opent), maar kan er ook X-stralen mee projecteren. Hij kan supersnel lopen, zeer hoog en zeer ver springen, zichzelf optillen aan zijn voeten met zijn eigen handen, blikken openen, stokken splijten enzovoorts. Hij drinkt graag kokend lood, eet graag ijzer, eet 40 eieren per dag, en als hij koffie wil doet hij een lepel koffie in de volle suikerpot. Niettemin zit er onder al die spieren een zeer klein hartje, zoals blijkt uit de tederheid en zorg voor Schanulleke, en de hoffelijkheid die hij meestal voor Sidonia en andere vrouwen tentoonspreidt. Zijn zinnen bestaan alleen uit de essentiële woorden.

(Sinds het debuut van Suske in Wiske in 1945 in De Nieuwe Standaard veroverde het avontuurlijke duo kinderharten overal ter wereld. bpost zet de honderdste geboorte van de legendarische striptekenaar in de kijker met vijf herdenkingsblaadjes, gesierd met telkens tien nieuwe postzegels. De oplage is beperkt tot 1.500 exemplaren, om het exclusieve karakter van dit product te garanderen. Philanews 2013/3).

Professor Barabas – Een geleerde wiens merkwaardige uitvindingen in veel verhalen een belangrijke rol spelen. Zijn beroemdste en meest gebruikte uitvinding is de teletijdmachine. Hij is geniaal, maar ook, haast stereotiep, makkelijk verstrooid, en soms zeer idealistisch tot op het naïeve af.

België (2020): Van links naar rechts: Op het Eiland Amoras, De schat van Beersel, De klankentapper, De kaperkoters, De planeetvreter. Velletje: Schets van een pagina uit de Suske en Wiske-strips.

Schanulleke – Een lappenpopje waar Wiske zielsveel van houdt. Aanvankelijk heette ze in België Schalulleke en in Nederland Schabolleke. Haar huidige naam kreeg ze in De schone slaper. In de meeste verhalen is ze slechts een rekwisiet, of heeft ze hooguit een sleutelrol als (lijdend) voorwerp. In sommige verhalen komt ze echter tot leven en is dan een werkelijk personage; soms zelfs als tegenstander, zoals in Bibbergoud.

België (2009): Film De Texasrakkers (2009),

Speciale editie 80 jaar Suske en Wiske (Oudenbosch)

Ter ere van het jubileumjaar wordt de speciale heruitgave van De Vliegende Klomp uitgebracht, met een prachtige nieuwe cover waarop de Basiliek centraal staat! Bij iedere aankoop van het album wordt een bijdrage geschonken aan de Stichting Behoud Basiliek: €1 per verkocht album en zelfs €3,30 wanneer je het album koopt in de winkel van de Basiliek. Wil jij als eerste het speciale jubileumalbum De Vliegende Klomp bemachtigen? Kom dan op 13 april naar de Suske en Wiske Fandag in Sporthal De Beuk in Oudenbosch. Naast leuke activiteiten is er een bijzondere veiling met unieke items, waaronder een grote prent van Suske en Wiske in Oudenbosch. Bieden kan online via www.fameuzefanclub.nl. De volledige opbrengst wordt door de Fameuze Fanclub geschonken aan de Stichting Behoud Basiliek. Na 13 april zijn de albums o.a. te koop in de winkel van de Basiliek. Mis het niet en steun de Basiliek met jouw aankoop.

Oudenbosch viert in 2025 haar 750-jarig bestaan! Een bijzondere gelegenheid om samen de rijke geschiedenis te eren, het heden feestelijk te beleven en vooruit te kijken naar de toekomst. Met muziek, cultuur en sport vieren we de diversiteit en verbondenheid van de gemeenschap.