« 100 jaar TT Assen en 50 jaar TT Festival Assen

450 jaar Universiteit Leiden: Nobelprijswinnaars (2) »

Home » Bloggers » Randy Koo » 450 jaar Universiteit Leiden: Nobelprijswinnaars (1)

450 jaar Universiteit Leiden: Nobelprijswinnaars (1)

26 maart 2025, 12:02 uur - Randy Koo

De Universiteit Leiden werd opgericht in 1575 en is de oudste universiteit van Nederland. De universiteit telt zeven faculteiten (zes in Leiden en één in Den Haag), waaraan 33.701 studenten ingeschreven zijn in 2025. De universiteit grossiert in Nobelprijswinnaars namelijk 16 wetenschappers die deze prijs kregen. In deze achtste blog komt aan de orde: Nobelprijswinnaars (1).

Gerelateerde artikelen

Post Views: 75

Nobelprijs

De Nobelprijs is de meest prestigieuze prijs in de wetenschap. Deze internationale prijs, opgericht door Alfred Nobel, wordt sinds 1901 jaarlijks toegekend voor prestaties op het gebied van natuurkunde, scheikunde, geneeskunde, literatuur en vrede. In 1968 stelde ‘de Bank of Sweden’ de Nobelprijs voor de Economie in ter nagedachtenis van Alfred Nobel. De Nobelprijswinnaars worden elk jaar in oktober aangekondigd. De winnaars ontvangen hun onderscheidingen (een geldprijs, een gouden medaille en een diploma) op 10 december, de verjaardag van het overlijden van Nobel.

Nobelprijswinnaars

Jacobus Henricus van ’t Hoff (Scheikunde, 1901)

Jacobus van ’t Hoff, de eerste winnaar van de Nobelprijs voor Scheikunde, zette de chemie op de kaart als een exacte wetenschap. Hij was een pionier in de fysische chemie, bekend om zijn werk met chemische dynamica en osmotische druk. Van ’t Hoff studeerde in 1871-1872 in Leiden, waar hij de basis legde voor zijn revolutionaire ideeën. Zijn ontdekking dat moleculen zich driedimensionaal gedragen was een van de eerste stappen naar de moderne chemie.

Hendrik Antoon Lorentz (Natuurkunde, 1902)

Hendrik Lorentz, een van de meest invloedrijke natuurkundigen ooit, won in 1902 samen met Pieter Zeeman de Nobelprijs. Zijn werk over elektromagnetisme en het gedrag van licht was een fundamentele bouwsteen voor Einstein’s relativiteitstheorie. Lorentz studeerde aan de Universiteit Leiden, promoveerde in 1875, en werd later hoogleraar. Gedurende zijn carrière bleef Leiden zijn academisch thuis, waar hij jonge wetenschappers inspireerde en samenwerkte met grote denkers als Einstein.

Pieter Zeeman (Natuurkunde, 1902)

Pieter Zeeman ontdekte hoe een magnetisch veld licht beïnvloedt, een fenomeen dat nu bekendstaat als het Zeeman-effect. Dit inzicht was cruciaal voor de ontwikkeling van de spectroscopie. Als student en promovendus in Leiden (1885-1893) werkte hij nauw samen met Lorentz. Hun gezamenlijke inspanningen leverden hen de Nobelprijs op en zorgden ervoor dat Leiden een epicentrum van fysisch onderzoek werd.

Johannes Diderik van der Waals (Natuurkunde, 1910)

Op 14 juni 1873 promoveerde Van der Waals aan de Rijksuniversiteit Leiden op het proefschrift Over de continuïteit van den gas- en vloeistoftoestand, een beroemd geworden verhandeling. Daarin formuleerde hij zijn veelgeprezen toestandsvergelijking. Ondanks dat het proefschrift in het Nederlands was geschreven werd het in het blad Nature gerecenseerd door niemand minder dan James Clerk Maxwell. Hij kreeg in 1910 de Nobelprijs voor Natuurkunde.

Tobias Asser (Vrede, 1911)

Tobias Asser, een van de architecten van het internationale recht, ontving de Nobelprijs voor de Vrede in 1911 voor zijn rol in het opzetten van het Permanente Hof van Arbitrage in Den Haag. Hij promoveerde in 1860 in Leiden en werd een sleutelfiguur in de internationale diplomatie. Zijn werk benadrukte het belang van vreedzame geschillenbeslechting en blijft een inspiratiebron in het internationaal recht.

Heike Kamerlingh Onnes (Natuurkunde, 1913)

Bekend als “de man van het vloeibaar helium”, won Heike Kamerlingh Onnes de Nobelprijs voor zijn ontdekking van supergeleiding. Dit baanbrekende verschijnsel, waarbij materialen bij extreem lage temperaturen hun elektrische weerstand verliezen, heeft talloze technologische toepassingen mogelijk gemaakt. Als hoogleraar in Leiden (1882-1926) leidde hij het Cryogeen Laboratorium, dat wereldberoemd werd voor experimenteel onderzoek.

Albert Einstein (Natuurkunde, 1921)

Hoewel Einstein de Nobelprijs kreeg voor zijn werk aan het foto-elektrisch effect, is zijn naam vooral verbonden met de relativiteitstheorie. Hij gaf tussen 1920 en 1946 regelmatig gastcolleges in Leiden als bijzonder hoogleraar. Zijn bezoeken aan de stad waren momenten van intense samenwerking en vriendschap met Leidse grootheden zoals Lorentz en Kamerlingh Onnes.