Impression, soleil levant

Impression, soleil levant (Impressie, opkomende zon) is een schilderij van de Franse kunstschilder Claude Monet uit 1872, waaraan de kunststroming impressionisme haar naam ontleent.

Het onderwerp van het schilderij is de haven van Le Havre op een mistige dag, geschilderd in zeer losse verftoetsen, die het onderwerp eerder suggereren dan echt omlijnen. In een blauwachtige mist zien we, naast een klein bootje, nauwelijks de masten van enkele zeilschepen en op de achtergrond, bijna onzichtbaar in de mist, de kades met kranen en schoorstenen geschetst met enkele verticale en schuine lijnen. De oranje zon, net boven de horizon, tekent een lichtstraal op het water. Monet vangt het vluchtige moment waar land, water en lucht in de nevel nog één lijken te zijn voor het felle daglicht alles scherp zal aftekenen.

De meest waarschijnlijke datum voor het ontstaan van het schilderij blijkt volgens een zeer recente studie 13 november 1872 te zijn. Het werk is linksonder gesigneerd met “Monet 72” en maakt sinds 1940 deel uit van de collectie van het Musée Marmottan Monet in Parijs. De naam “impressionisme” maakte snel furore, maar het werk zelf werd zeer snel vergeten, het zou tot mei 1931 duren voor het werk terug aan het publiek werd getoond.

Het werk werd op 15 april 1874 tentoongesteld in het voormalige atelier van de fotograaf Nadar op de eerste tentoonstelling van de impressionisten, georganiseerd door de Groupe des Batignolles, de groep vrienden rond Édouard Manet, waar ze hun werken die meestal geweigerd werden door het officiële academische Salon de Paris op eigen initiatief exposeerden. Monet zei in 1897 zelf over dit doek: J’avais envoyé une chose faite au Havre, de ma fenêtre, du soleil dans la buée et au premier plan quelques mâts de navires pointant… On me demande le titre pour le catalogue, ça ne pouvait vraiment pas passer pour une vue du Havre; je répondis: “mettez impression”. De catalogus werd opgesteld door Edmond Renoir, broer van de beroemde schilder Pierre-Auguste Renoir, die aan Impression de subtitel soleil levant toevoegde.

De criticus Louis Leroy, die vond dat het werk nogal vrij geschilderd en eigenlijk niet af was, schreef een venijnige kritiek in het satirische blad Le Charivari onder de titel: “De tentoonstelling van de impressionisten” en gaf zo onbedoeld een naam aan de groep van schilders rondom Monet en aan de kunststroming die uit deze schilderstijl ontstond. Leroy was trouwens niet de enige die het werk niet kon appreciëren, Montifaud had het over een “kinderlijk werk van een scholier die voor het eerst wat met verf zit te kladden”.

In mei 1874 wordt het werk gekocht door de verzamelaar Ernest Hoschedé voor de som van 800 francs. Vier jaar later, bij het failliet van Hoschedé, wordt het schilderij voor 210 francs verkocht aan dokter Georges de Bellio, die het werk nalaat aan zijn dochter Victorine. Het doek werd intussen hernoemd tot Impression, soleil couchant. Victorine de Bellio schenkt het schilderij aan het Musée Marmottan in 1940 waar het onder zijn nieuwe naam wordt opgenomen in de collectie. Het is pas in 1965 dat het werk terug onder zijn originele naam werd gecatalogiseerd. Het schilderij werd gestolen uit het museum in 1985 en teruggevonden in 1990. Sinds 1991 is het daar weer te zien.

Het impressionisme

Kunstenaars als Claude Monet, Edgar Degas, Camille Pissarro, Berthe Morisot, Alfred Sisley en Paul Cézanne vingen de persoonlijke beleving en lichtval van een specifiek en veranderlijk moment – een impressie – in losse penseelstreken en felle kleuren op het doek. Hun mooiste schilderijen in Nederlands publiek en particulier bezit worden zij aan zij getoond met impressionistische pastels, sculpturen, tekeningen en prenten die ook in Nederlandse collecties te vinden zijn.

Maar wanneer en hoe zijn deze Franse werken in Nederland terechtgekomen? En was Nederland wel klaar om een moderne kunststroming uit Parijs te omarmen? De tentoonstelling laat zien hoe de visionaire blik en kordate optredens van een aantal particulieren, onder wie Theo van Gogh, ervoor zorgden dat diverse pareltjes hun weg vonden naar Nederland. Maar welke topstukken hebben we in Nederland laten glippen en hoe valt dat te verklaren?

In de installatie Galerij van gemiste kansen van lichtkunstenaar Nick Verstand zie je welke impressionistische meesterwerken onderdeel hadden kunnen uitmaken van de nationale collectie, als er andere keuzes waren gemaakt.

Boek 150 jaar Impressionisme

Meer info:

Expo Vive l’impressionnisme!, Van Gogh Museum tot en met 26 januari 2025:

https://www.vangoghmuseum.nl/nl/bezoek/tentoonstellingen/vive-limpressionnisme

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Burundi • Frankrijk • Monaco • Vincent van Gogh

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(Breng als eerste je stem uit.)

Laden...