200 jaar KNRM (munt)

Een vrijwillige organisatie die al 200 jaar volledig kosteloos te werk gaat en hierbij al tienduizenden mensen heeft gered: de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) is een van de meest waardevolle organisaties die ons land kent. Tijdens het jubileumjaar van de KNRM, dat op 11 november 2023 is gestart en op 11 november 2024 eindigt, is er ook vanuit de overheid extra aandacht voor de reddingsorganisatie. De Koninklijke Nederlandse Munt slaat, in opdracht van het ministerie van Financiën, een officiële 5 euro herdenkingsmunt voor KNRM 200 jaar!

Het KNRM 200 jaar Vijfje is ontworpen door Coralie Vogelaar, in samenwerking met ontwerper Hendrik-Jan Grievink. De voorzijde van de munt bevat de afbeelding van Koning Willem-Alexander. Te zien is hoe hij uitkijkt op de rustige kust van de Noordzee. Zijn ogen richten zich op de horizon. Bovenin start de tekst ‘Willem-Alexander Koning der Nederlanden’, welke in een halve cirkel doorloopt. Voor de keerzijde van de munt is de zee van een heel andere kant zichtbaar: de onstuimige en woeste golven dragen het silhouet van een KNRM reddingboot met daarop twee vrijwilligers. Bij beweging van de munt verandert de lichtinval, wat de dynamiek van de zee extra benadrukt. Op de keerzijde staat ook de tekst ‘Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij 1824 – 2024’. Rechts bovenin zijn het munthuisteken en muntmeesterteken te vinden.

Gebruikte bron: KNM.nl

Historie KNRM

14 oktober 1824 was een donkere dag in de geschiedenis. Er strandden namelijk 17 schepen tegelijkertijd op de Nederlandse kust. Het dorp Huisduinen bij Den Helder verloor op deze donkere dag zes bewoners, die het waagden de opvarenden van het gestrande schip “De Vreede” te redden. Hun poging slaagde gedeeltelijk. Tien opvarenden werden gered, maar drie schipbreukelingen en zes redders verdronken.

De collectieve verontwaardiging én bewondering was genoeg aanleiding voor een aantal ondernemers en bewoners van Amsterdam en Rotterdam om een georganiseerd reddingwezen op te richten. Op 11 november 1824 werd de Noord- en Zuid-Hollandsche Redding Maatschappij (NZHRM) in Amsterdam opgericht.

En op 20 november 1824 ontstond de Zuid-Hollandsche Maatschappij tot Redding van Schipbreukelingen (ZHMRS) in Rotterdam. Sinds 1991 heten zij samen de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij, zoals wij deze vandaag de dag kennen.

Dankzij steun van particulieren en rederijen werd de basis gelegd voor het jarenlange succes van de KNRM. In 200 jaar tijd zijn er meer dan 130.000 mensen gered.

Sinds de oprichting in 1824 houdt de KNRM zich vast aan drie pijlers:

1. Hulpverlening is kosteloos.
2. Het reddingwerk wordt uitgevoerd door vrijwilligers.
3. De KNRM wordt in stand gehouden door donateurs

In 200 jaar tijd is er nog nooit een reden geweest om het fundament van deze drie pijlers te veranderen. Dit heeft ervoor gezorgd dat de organisatie kan blijven voortbestaan. De reddingsacties worden enkel uitgevoerd door vrijwilligers en gealarmeerd en gecoördineerd door het kustwachtcentrum. De KNRM werkt ook nauw samen met organisaties zoals de veiligheidsregio’s, ambulances, brandweer, politie en reddingsbrigades. Zo worden redden en helpen op het water optimaal uitgevoerd.

Reddingboten

De reddingboten hebben in de loop van de tijd een sterke technische ontwikkeling doorgemaakt. Aanvankelijk werd gebruikgemaakt van Groenlandse sloepen, die in zware zeegang snel omsloegen. Speciaal gebouwde reddingssloepen (afgeleid van het Engelse Beeching-Peake-type, voorzien van luchtkasten aan de bovenzijde van de voor- en achtersteven) vormden (vanaf de jaren zestig van de negentiende eeuw) een duidelijke verbetering. Doordat deze boten geroeid werden, duurde het vaak lang voordat een reddingboot een in nood verkerend schip bereikt had. Met de komst van (relatief) snelle motorreddingboten in de jaren 10 van de twintigste eeuw kon deze tijd aanmerkelijk bekort worden.

Nederland (1974): 150 jaar Reddingjaren met vlagstempel KNZHRM en KZHMRS. Bron: Posthistorie.nl

Een grote innovatie werd gevormd door de zelfrichtende reddingboot: hierbij zorgde een stelsel van kleppen ervoor dat asymmetrische tanks in het schip bij het omslaan volliepen, waardoor het schip doordraaide en zich daarna weer oprichtte. Het eerste schip van dit type, de Insulinde, bevindt zich nu in de collectie van het Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers in Den Helder. Dit principe is sedert de jaren 30 steeds toegepast, ook bij de in de jaren 60 en 70 gebouwde schepen.

Boek 175 jaar KNRM – Redders (1999).

In 1999 bestond de KNRM 175 jaar. Dat werd groots gevierd met diverse publicaties en expo’s. Ook filatelistisch werd de KNRM in het zonnetje gezet met uitgiften. Wie heeft het jubileumboek van 175 jaar KNRM niet in de boekenkast?

Nederland (1999): Telebrief 175 jaar KNRM (1824 – 1999).

Nederland (1999): Ecubrief 175 jaar KNRM (1824 – 1999).

Dorus Rijkers (1847 – 1928)

Theodorus “Dorus” Rijkers (27 januari 1847 – 19 april 1928) is een van de bekendste redders van schipbreukelingen uit de Nederlandse geschiedenis. Zijn grootste faam als redder verwierf hij in 1887 met een aantal barre tochten als schipper op een zelfrichtende roeireddingboot van het NZHRM-reddingstation Nieuwediep (Den Helder) naar de Duitse bark Renown. Hij was zelf van oorsprong visser en is vooral bekend geworden als “de Heldersche Mensenredder”, symbool bij wervingsacties voor Nederlandse redders en reddingmaatschappijen.

Al voordat hij in 1886 schipper werd op de roeireddingboot van reddingstation Nieuwediep aan de haven van Den Helder, had hij in 1872 met zijn eigen boot 25 mensen van de gestrande Nederlandse bark Australia gered. Rijkers en zijn bemanning redden de opvarenden en de loods en kregen daarvoor 220 gulden, maar de bergers kregen 1300 gulden voor de redding van de lading koffiebonen en suiker. In 1888, na de spectaculaire redding van de, in de wanten van de bezaansmast geklommen, opvarenden van de Duitse bark “Renown”, werd Dorus door Koning Willem III opgenomen in de Broederschap van de Nederlandse Leeuw. Aan het broederschap was een klein inkomen verbonden.

Dorus Rijkers en zijn bemanningen droegen in zijn 25 dienstjaren bij aan de redding van meer dan vijfhonderd zeelieden, totdat in 1911 – op 64-jarige leeftijd – het reddingwerk hem te zwaar werd. Weinig verwonderlijk in een tijd dat de mannen in een roeireddingboot dezelfde woelige zee moesten bedwingen die zojuist een groter schip fataal was geworden.

In Den Helder is sinds 1981 het naar Dorus Rijkers vernoemde museum Nationaal Reddingmuseum Dorus Rijkers te vinden, waar eremedailles en andere persoonlijke voorwerpen van hem en andere redders te bezichtigen zijn. Het museum biedt historische informatie over de meer dan 180 jaar omvattende roemruchte geschiedenis van het reddingwezen in Nederland en gerelateerde maritieme thema’s, rijkelijk geïllustreerd aan de hand van allerlei voorwerpen waaronder ook een aantal reddingboten, een reddingwagen en veel interactieve elementen in de presentaties, met belevenissen zoals een windtunnel en een aanvaring in de mist. Prinses Beatrix heropende op 8 september 2015 het vernieuwde museum. In de museumhaven Willemsoord bij het museum liggen naast andere varende nautische monumenten bovendien nog enkele oude motorreddingboten, waar op afspraak nog groepstochten mee gevaren kunnen worden. Verder zijn er diverse reddingboten genoemd naar Dorus Rijkers.

Boek 200 jaar KNRM – Redders op Zee. Hommage aan de Nederlandse kust en het reddingswerk op het water door fotografen Robin de Puy en Jeroen Hofman.

Bron: Frankeermachinestempels van Peter Janssen van www.frankeerstempel.nl

Gebruikte bron: KNRM.nl

Meer info:

25 mei 2024 is de KNRM Reddingbootdag: https://www.knrm.nl/reddingbootdag

Speciaal voor het 200-jarig bestaan is er voor één dag een 46ste reddingstation bij Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Hier liggen dan dertig historische, internationale en moderne reddingboten afgemeerd. Dus de kans om deze bijzondere schepen in het hartje van onze hoofdstad te bezoeken.

Historie van de KNRM: https://www.knrm.nl/over-ons/wie-is-de-knrm/historie

200 jaar KNRM in 13 musea: https://www.knrm.nl/nieuws/200-jaar/13-musea

Zie de 13 expo’s: https://www.knrm.nl/home/200-jaar/exposities

Reddingmuseum Dorus Rijkers: https://www.reddingmuseum.nl/

NB. Reddingboot of reddingsboot? In de huidige spelling wordt het woord met of zonder ‘s’ geschreven. In de oude spelling van voor 1995 was het zonder ‘s’. In het jargon van de KNRM wordt strikt onderscheid gemaakt tussen een reddingsboot (met ‘s’), en een reddingboot (zonder ‘s’). Een ‘reddingboot’ (zonder ‘s’) is een boot waarmee redders vanaf de wal uitvaren om hulp te verlenen aan schipbreukelingen of mensen die vanaf een schip moeten worden gehaald t.b.v. hulpverlening.

Het collectebootje van de KNRM. Foto: S.J. de Waard / Wikipedia.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(5 stemmen, gemiddeld: 4,40 uit 5)

Laden...