Haagse School (kunststroming)

De Haagse School was een beweging van gelijkgestemde Nederlandse kunstschilders die grofweg tussen 1860 en 1900 in Den Haag werkten, dan wel anderszins verbonden waren met de residentiestad. De leden zetten zich af tegen de romantische traditie die rond het midden van de negentiende eeuw hoogtij vierde in de Hollandse schilderkunst en die de werkelijkheid idealiseerde.

De schilders van de Haagse School, onder wie Jozef Israëls, de gebroeders Jacob en Willem Maris, Willem Roelofs, Constant Gabriël, Hendrik Willem Mesdag en Anton Mauve, streefden een realistische weergave na. Kenmerkend was dat die weergave tevens een spiegel probeerde te zijn van de gemoedstoestand van de kunstenaar. Ze bewonderden de Franse kunstenaars van de School van Barbizon, die net als zij zoveel mogelijk en plein air werkten. De onderwerpen die ze kozen waren typisch “Hollands”: polders, rivierlandschappen, koeien, schapen, molens, visserstaferelen, bomschuiten en bovenal: grote wolkenpartijen. De weergave van het licht en de atmosfeer stond centraal.

 

 

 

 

 

 

 

Aanvankelijk was het kleurgebruik van de Haagse School vrij somber, met een zekere nadruk op grijze tinten, reden waarom ze ook wel de “grijze school” werd genoemd. Later werden de Haagse Scholers ook beïnvloed door het Franse impressionisme: het kleurgebruik werd lichter en de verftoets losser. Een aantal jongere schilders sloeg na 1885 nieuwe, meer modernistische richtingen in. Een “nabloei” van Haagse Scholers zou echter nog tot ver in de twintigste eeuw doorwerken in de stemmingsvolle realistische stijl van hun voorgangers.

Panorama Mesdag

Panorama Mesdag is een cilindervormig panoramaschilderij van ongeveer 14 meter hoog en met een omtrek van 120 meter. Het schilderij, dat een van de oudste nog bestaande panorama’s in de wereld is, is een vergezicht op de Noordzee, de duinen, Den Haag en Scheveningen. Het behoort tot de ‘Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg’ uit 1990.

Nederland (1987): Stadspost Den Haag – Panorama Mesdag, Scheveningen anno 1881.

Het is in 1881 geschilderd door Hendrik Willem Mesdag, een beroemde kunstschilder uit de Haagse School. Hij was gespecialiseerd in het schilderen van zeegezichten. Zijn vrouw Sientje Mesdag-van Houten en de kunstschilders Théophile de Bock, George Hendrik Breitner en Bernard Blommers hebben ook een aanzienlijke bijdrage geleverd. Panorama Mesdag heeft behalve het panoramaschilderij ook tijdelijke expo’s. De ‘Kinderen van de Haagse School’ is een must see voor iedere liefhebber van de Haagse School kunststroming. Ook de kinderen van de kunstenaars komen uitgebreid aan bod (normaal: niet te zien).

Kinderen van de Haagse School

Door de ogen van roemrijke Haagse Schoolschilders zoals Hendrik Willem Mesdag, Suze Robertson, Jozef Israëls, Jacob Maris en tijdgenoten als Thérèse Schwartze en Barbara van Houten krijg je een unieke inkijk in de leefwereld van kinderen tegen het einde van de 19e eeuw. De beelden zijn intiem, vaak vermakelijk en soms hartverscheurend en kunnen niemand onberoerd laten.

Je ziet kinderen die meewerkten met hun ouders op het land, bij het binnenhalen van de vis, of die bijvoorbeeld werkten als dienstmeisje of mandenvlechter. Kinderen kortom, die meedraaiden in en buiten het gezin, gericht op overleven. Dit staat in groot contrast met de intieme portretten die de schilders van hun eigen kinderen maakten. Zij leidden vaak een zorgeloos bestaan. Je ziet ze lezen, muziek maken of tekenen.

Toch hadden al deze kinderen ook iets gemeen: ze hielden allemaal van spelen! Aanstekelijk zijn de schilderijen en tekeningen van sleeënde kinderen, kleuters met bootjes aan het strand of spelend met een eenvoudige hoepel, die wordt voortgejaagd met een stokje.

Kinderwetje van Van Houten

Werkende kinderen, mocht dat nog wel? Immers was in 1874 het Kinderwetje van Van Houten tegen kinderarbeid aangenomen, in 2024 precies 150 jaar geleden. Dat verbod op werken lag toch genuanceerder. De wet, ingediend door Samuel van Houten, de broer van Sientje Mesdag-van Houten, verbood alleen fabrieksarbeid voor kinderen jonger dan 12 jaar. De wet was niet van toepassing op ’huiselijke en persoonlijke diensten en op veldarbeid’.

Op de schilderijen van de Haagse Schoolschilders is te zien hoe kinderen en tieners nog steeds meewerkten in en buiten het gezin. De kinderen die zij schilderachtig vonden waren eenvoudig of zelfs sjofel gekleed. Zij hielpen mee op de boerderij, verhuurden ezeltjes op het strand aan badgasten, ze verrichtten fysieke arbeid of handwerk. Dit waren populaire voorstellingen, die goede prijzen opbrachten in de kunsthandel. Ze werden geprezen om de ‘pure’ schoonheid van het eenvoudige leven.

Meer info:

Kinderen van de Haagse School, tot en met 20 mei 2024:

https://panorama-mesdag.nl/zien-en-doen/tentoonstellingen/kinderen-van-de-haagse-school/

Eerdere museum blogs: https://www.postzegelblog.nl/tag/made-in-holland/

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Israël • Onderwijs

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(4 stemmen, gemiddeld: 4,25 uit 5)

Laden...