Vikingen

De Vikingen of Noormannen waren Scandinavische bewoners van Zuid-Noorwegen, Denemarken en Zweden. In veel gevallen wordt er een onderscheid gemaakt tussen beide termen. Daarbij staat de term “Noormannen” voor de gehele bevolkingsgroep, terwijl met de term “Vikingen” slechts het zeevarende deel van die groep wordt bedoeld dat vanuit Scandinavië Europa introk voor handel, emigratie, rooftochten en veroveringen. De overige Noormannen waren bewoners in het huidige Noorwegen, Zweden, Denemarken en IJsland die leefden van de landbouw- en veeteelt, het handwerk en de handel. De huidige inwoners van deze landen zijn grotendeels nakomelingen van de Noormannen.

Denemarken (2019): Viking Art & Jewellery.

De geschiedenis van de Vikingen behandelt de oorsprong, de plunder- en veroveringstochten, ontdekkingsreizen, lange afstandshandel, kolonisatie en het stichten van nederzettingen in allerlei delen van Europa en aan de Amerikaanse oostkust door groepen mensen die zichzelf Vikingen noemden. Ze vespreidden zich tussen grofweg de jaren 789 en 1100 over heel Europa en omstreken, geholpen door hun scheepsbouw, krijgskunst, inventiviteit en expansiedrang.

Groenland (1999): Arctic Vikings.

De Vikingen behoorden tot de Noormannen, een noordelijke tak van de Germanen en woonden oorspronkelijk in het noordelijke Scandinavië. Hun godsdienst, dagelijkse leven, cultuur en mythologie kwamen grotendeels met die van de overige Germanen van Europa overeen. De Germanen die in de meer zuidelijke gebieden van Europa woonden waren echter inmiddels grotendeels christelijk geworden en ze hadden veel cultuur overgenomen van de voormalige ‘Romeinen’ van het tijdens de Grote Volksverhuizing (5e eeuw) door hen veroverde West-Romeinse Rijk.

USA (1925): Norse-American Centennial – Viking Ship

De Vikingen zijn vooral bekend komen te staan als plunderende krijgers, door hun tijdgenoten de ‘plaag uit het Noorden’ genoemd, maar dat is een onvolledig beeld. Naast krijgers die inderdaad plunderden, verkrachtten en moordden waren ze tevens ontdekkingsreizigers, kolonisten, ambachtslieden, handelaars en scheepsbouwers. De Vikingen werden voor het eerst in 789 gesignaleerd en begonnen hun rooftochten in 793 met de plundering van het klooster op het eiland Lindisfarne, voor de noordoostelijke kust van Engeland, ter hoogte van het huidige Berwick-upon-Tweed. In de veroveringstochten van de Vikingen kan men twee periodes onderscheiden. Van 789-840 ging het om plundertochten waarbij een gebied dat werd aangevallen even snel weer verlaten werd. Kloosters waren door de aanwezige kostbaarheden geliefde doelwitten. Maar vanaf 840 zouden ze meer gestructureerd te werk zijn gegaan, onder andere door kampen op te richten. Hier was dan eerder sprake van kolonisatie. De schaal waarop werd geplunderd was ook ingrijpender. De vloten werden steeds groter en beter georganiseerd. Slavernij en een opkomende nijverheid in Scandinavië waren een belangrijke motor achter de vervaardiging van schepen, zeilen, kleren en wapens.

De Deense Vikingen teisterden het vasteland van West-Europa met hun plundertochten. Een groot deel van Engeland kwam in hun macht, dit gebied werd de Danelaw genoemd. Het Franse Normandië heeft zijn naam aan de Deense Noormannen te danken en de invloed van de Vikingen strekte zich zelfs uit tot grote delen van de Middellandse Zee. Aanvankelijk leek het alsof niemand de Vikingen kon weerstaan. Dit kwam vooral door het verrassingseffect van de invallen en door de snelheid waarmee ze werden uitgevoerd.

A set of eight special Viking Britain stamps celebrate the history, impact and legacy of Vikings in Britain and mark 40 years since the Jorvik Viking Centre in York opened.

Een in kerkelijke bronnen beschreven geval van meermalige plunderingen door de Vikingen was Dorestad – vlak bij het huidige Wijk bij Duurstede – een havenplaats aan de Rijn in Nederland. Dorestad zou daarin vanaf 834 tot 863 meermaals geplunderd zijn. Tot 839 gebeurde dit jaarlijks op aandringen van Lotharius I, om druk uit te oefenen op zijn vader Lodewijk de Vrome. De in 826 tot het christendom bekeerde clan van Klakk-Haraldr Halfdansson en zijn neven Haraldr junior en Hroerekr (Rorik) speelde daarbij een rol. Door de opmars van de Franken in Saksisch gebied voelden de Deense koning Siegfried zich bedreigd. Het leidde tot een broedertwist onder Siegfrieds zonen Halfdan, die de Franken vriendelijk gezind was en Godfried. Door het onveilig maken van doorvoerroutes en het platbranden van Dorestad stagneerde de toevoer van goederen naar de Frankische kerngebieden. Vader en zoon verzoenden zich in 839. De Denen waren er medeverantwoordelijk voor dat in 843 Lotharius geheel Frisia ten noorden van de Schelde kon opnemen in zijn Midden-Francië.

Nederland (2018): 200 jaar RMO met fibula van Dorestad.

De Noorse Vikingen voeren naar het westen en koloniseerden IJsland en Groenland. Rond het jaar 1000 werd zelfs de oostkust van het huidige Canada ontdekt en verkend door Leif Eriksson, de zoon van Erik de Rode. De Vikingen deelden de oostkust van Noord-Amerika op in drie gebieden, namelijk het noordelijke en rotsachtige Helluland (vermoedelijk Baffineiland en noordelijkere eilanden), het zuidelijkere en bosrijke Markland (vermoedelijk Labrador) en ten laatste het nog zuidelijker gelegen Vinland. In Vinland werd een kleine kolonie gesticht, die echter al snel verlaten werd doordat de Vikingen te veel weerstand ondervonden van de plaatselijke indianen, die ze “Skraelingen” noemden. Een Vikingnederzetting is inderdaad teruggevonden bij het Canadese plaatsje L’Anse aux Meadows op Newfoundland. Er is discussie of Newfoundland gelijkstaat aan Vinland, er slechts een deel van was, of nog bij Markland behoorde. Alleszins moet Vinland minstens nog zuidelijker gereikt hebben, al is het onduidelijk hoe zuidelijk. Hoewel er uiteindelijk geen blijvende vestiging van de Vikingen is geweest, werden er later wel regelmatig expedities naar Markland georganiseerd om Groenland, dat dichter bij Canada ligt dan bij Europa, van goed timmerhout te voorzien.

IJsland (1938): Leif Erikssons Day

De Zweedse Vikingen richtten hun aandacht aanvankelijk op de Baltische gebieden, maar later trokken zij steeds dieper Rusland in, waar ze belangrijke nederzettingen stichtten zoals Staraja Ladoga en Novgorod. Met de handelsroute van de Varjagen naar de Grieken gebruikten deze zogenaamde Varjagen de Russische rivieren als verkeersaders naar de Zwarte Zee en vervolgens het rijke Constantinopel (de hoofdstad van het Byzantijnse Rijk), en verder naar het Midden-Oosten. Zelfs de Kaspische Zee werd via de handelsroute over de Wolga aangedaan door Vikingen die handelden met (of plunderden bij) de aanliggende volkeren.

Zweden (1990): Vikingar (Viking Life) booklet (voorkant).

De Zweedse Vikingen speelden een cruciale rol bij het ontstaan van Rusland. De Ruriken maakten de stad Kiev tot een rijke welvarende handelsstad en hoofdstad van de Kiever Roes. Het Kievse Rijk spreidde zich uit van de noordkust van de Zwarte Zee tot aan het koude Karelië in het noorden. Naast Kiev was ook Novgorod een voorname stad.

Zweden (1990): Vikingar (Viking Life) booklet (binnenkant).

Meer info:

Internationaal Viking Festival, 9 – 12 mei 2024:

https://www.archeon.nl/agenda/vikingweek.html

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Denemarken • Groot Brittannië • Verenigde staten • Zweden

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(10 stemmen, gemiddeld: 4,40 uit 5)

Laden...