Typisch Nederlands – koeien: uitgiftedatum 2 januari 2024

Emissiegegevens: Adam Lane, Edwin van Praet & Huub van Veenhuijzen van Total Design, Amsterdam zijn de grafische ontwerpers; oplage 75.000 vellen à 6 postzegels; drukkerij Cartor Security Printers Meaucé-La Loupe Frankrijk. Uitgiftedag 2 januari 2024.

Typisch Nederlands – koeien

PostNL heeft Total Design voor de eerste emissie van 2024 gevraagd het thema ‘Lievelingsdieren’ op een geheel innovatieve wijze voor Nederlandse postzegels met kunstmatige intelligentie in Delfts blauw uit te werken door fotografie en illustraties te combineren.

Artificial Intelligence (AI) geeft fantasiedieren

De drie ontwerpers van Total Design (Adam Lane [1994; senior grafisch ontwerper] , Edwin van Praet [1971; executive creative director] & Huub van Veenhuijzen [1985; concept director]) hebben een brainstormsessie met alle collega’s georganiseerd om gezamenlijk ideeën (in klein groepjes) uit te werken. Typisch Nederlandse onderwerpen zijn met verschillende decoratiestijlen gecombineerd. Delfts blauw bleek het beste te werken, andere stijlen zijn voor AI nog onbekend.

Voor dierenduo’s is gekozen. “Er ontstaat iets vertrouwelijk mee”, aldus Van Veenhuijzen, “net alsof je een dubbelportret van je kinderen ziet. Je beschrijft de gewenste situatie, de lichtinval, de positie van het dier, waar de kijker staat. Daarna volgt verfijning van bijvoorbeeld ogen, grootte van de koe en de beesten dichter of verder van elkaar neer te zetten. Door herkenning van AI zijn het tenslotte zwartbonte koeien geworden in blauwbonte uitvoering. Koeien zijn belangstellend en nieuwsgierig. Ze komen op je af om je aan te kijken. Altijd staat er eentje vooraan net zoals op de postzegel.
Bij de afronding van het AI-ontwerpproces zijn nog enkele kleine wijzigingen doorgevoerd als bijvoorbeeld de ogen van beide koeien nog aanpassen, oneffenheden in de beharing wegwerken en het gevoel van glanzend aardewerk versterken.
‘t Is een bijzonder ontwerpproces geweest, waarin AI is gecombineerd met traditionele design-tools voor een flexibele en krachtige workflow, waarin snel geschakeld, gecreëerd en geïnnoveerd kan worden.

Een futiliteit

Agrarisch Nederland ziet in dit koeienduo geen koeien, maar pinken, hokkelingen of enters. Het zijn eenjarige nog niet volgroeide runderen, die nog geen kalf ter wereld hebben gebracht. Het onvolgroeide van beide dieren op deze postzegelafbeelding blijkt uit de grootte van de nog niet uitgegroeide horens, zoals die wel aanwezig zijn op 100 cent priority-postzegel 1998 (nvph 1747). Ondanks deze futiliteit is het een aantrekkelijk, oogstrelend en geïntegreerd postzegelontwerp in Delfts blauw geworden, waarin alle postzegels (30 stuks slechts 5 verschillende) van deze emissie uitgevoerd zullen worden.

Historisch verhaal achter postzegel

Koeien zijn een van de bekendste en meest geliefde onderwerpen in Delfts aardewerk. Sinds de 18e eeuw functioneren deze gepolychromeerde ‘koetjes’ of ‘koebeesten’ als siervoorwerp (voor welgestelden) op schoorsteenmantels, meubelstukken en vensterbanken. Deze koeien werden altijd in paren geproduceerd met de hoofden naar elkaar toegekeerd. Het is opmerkelijk dat de ‘koetjes’ (met uitstekende, gouden tongen tongen *]) bijna altijd met weelderige bloemenkransen en guirlandes om nek en op rug zijn beschilderd.
Waarschijnlijk zijn de Delftse plateelschilders geïnspireerd geraakt door de 17e eeuwse traditie, waarin het slagersgilde jaarlijks een feestelijke parade op de dag van de patroonheilige Sint Lucas organiseerde. Dit veelkleurige koebeest (uit 1765 in Rijksmuseum met titel ‘gevlekte koe’) is met bloemenslingers en linten versierd en de flink omhoog staande horens zijn verguld.

De tegelwand achter de polychromeerde koe op een wandplank met daarop zeilschepen geeft de postzegel iets landelijks aldus grafisch ontwerpster Catharine van der Eerden: “Het is net alsof de koe in de wei staat waar scheepjes in een vaart voorbij zeilen.”

*]
De goudkleurige tong (soms ook roodkleurig) verwijst naar de koe (parade-koe), die na de festiviteiten geslacht zal worden en waarvan het vlees onder de bevolking verdeeld zal worden.

Buitelend mannetje (kopje duikelen)

Speciaal op verzoek van Van Eerden heeft de Porceleyne Fles in Delft voor de 160 cent Priority-postzegel (nvph 1748) een tegel gebakken en geschilderd met daarop een buitelend mannetje, die de dingen even op zijn kop zet. Inderdaad het kereltje zet de wereld letterlijk en figuurlijk op zijn kop. Lees voor ‘wereld’ het woord postwereld.

Het zijn de eerste priority-postzegels (met losse priority-sticker) van ons land, waarmee brieven en pakketten sneller naar het buitenland verzonden kunnen worden (100 cent binnen Europa, 160 cent buiten Europa). Op tegels, spreukentegels, staan communicatieve wijsheden. Ook deze ‘postzegel-tegel’ communiceert middels een afbeelding (in een allegorische / metaforische vergelijking) in combinatie met de sticker.

De grootte van de (17e-eeuwse) vierkante tegel op de postzegel is afwijkend. Op de postzegelafbeelding staat een gefotografeerde tegel (met schaduw) met afwijkende maten, die overeenkomt met de grootte van 1½ tegel. De oorspronkelijke tegel heeft de maten of 10 x 10 cm of 13 x 13 cm.

Met deze postzegelemissie doet Van der Eerden op verzoek van PTT Post aan ‘Holland Promotion’ voor het buitenland.

Postzegelfunctie overeenkomsten!

Met de historische illustratietechniek van de plateelschilders van Delfts aardewerk worden als tegenhangers innovatieve technieken op het gebied van postvervoer (met priority-zegel) en ontwerp (Kunstmatige Intelligentie) op eigentijdse manier per postzegel geïntroduceerd.
Ook achter deze postzegelemissies schuilt dus een (historisch) verhaal.

Vijf lievelingsdieren

In deze emissie is voor dieren gekozen, die we het best kennen en die dicht bij ons staan, zowel letterlijk als figuurlijk. Het zijn dieren die wij Nederlanders in ons hart hebben gesloten en waarvoor we graag zorgen. Naast honden (12 februari), paarden (25 maart) en zangvogels (13 mei) verschijnen op 12 augustus als hekkensluiters katten op de emissie Typisch Nederlands.
Mijn veronderstelling van vorige week dat deze dieren wel eens met productie, fokken en/of handel zouden te maken kunnen hebben, blijkt dus onjuist te zijn.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(Breng als eerste je stem uit.)

Laden...