Juliana der Nederlanden (de expo en de postzegels 2023)

Juliana Louise Emma Marie Wilhelmina, Prinses der Nederlanden, Prinses van Oranje-Nassau, hertogin van Mecklenburg, prinses van Lippe-Biesterfeld (Den Haag, 30 april 1909 – Baarn, 20 maart 2004) was koningin der Nederlanden van 4 september 1948 tot en met 30 april 1980. De inhuldiging vond plaats op 6 september 1948. Juliana was getrouwd met prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld (1911–2004), met wie zij vier dochters kreeg en was enig kind uit het huwelijk van koningin Wilhelmina der Nederlanden (1880–1962) met prins Hendrik van Mecklenburg-Schwerin (1876–1934).

Nederland (2023): Juliana der Nederlanden (1909 – 2004) i.v.m. de expo ‘De eeuw van Juliana’.

(Het postzegelvel Juliana der Nederlanden telt tien postzegels in tien verschillende ontwerpen. Als indeling voor het ontwerp zijn de tien decennia gebruikt van de eeuw waarin Juliana der Nederlanden leefde. Zo komt op de postzegels haar hele leven voorbij, van Juliana als baby tot aan haar laatste jaren.)

Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Beatrix der Nederlanden opende 13 oktober 2023 de expo ‘De eeuw van Juliana, een koningin en haar idealen’ in De Nieuwe Kerk Amsterdam. De Nieuwe Kerk presenteert deze tentoonstelling aan de vooravond van het 75-jarig jubileum van haar inhuldiging als Koningin der Nederlanden. Een speciale vel persoonlijke zegels werd door PostNL uitgegeven.

Juliana der Nederlanden

Geboorte

Eind 1908 maakte de voorzitter van de ministerraad Theo Heemskerk bekend dat koningin Wilhelmina in verwachting was. De orangisten waren behoorlijk opgelucht, aangezien haar in 1901 gesloten huwelijk nog steeds kinderloos was. Na een miskraam van Wilhelmina in 1901, gevolgd door een levensbedreigende ziekte in 1902 met opnieuw een miskraam en een derde in 1906, bestond er grote vrees dat er geen troonopvolger zou komen. In dat geval zou de troon overgaan naar de nakomelingen van Wilhelmina’s tante, prinses Sophie. De meest genoemde naam was die van Willem Ernst van Saksen-Weimar-Eisenach, een zoon van een volle neef van Wilhelmina. In de tweede helft van april 1909 waren er meer dan eens valse geruchten dat het kind geboren was, aangezien de baby medio april al verwacht werd. Uiteindelijk was de geboorte op 30 april in Paleis Noordeinde in Den Haag. De melding aan de media werd in plechtig Frans gedaan door een jonkheer. De volgende dag deed de vader in Paleis Noordeinde de aangifte voor de burgerlijke stand.

Nederland (1946) Koningin Wilhelmina. Hoge waarden Konijnenburg.

Na enkele weken werden de namen van het prinsesje openbaar gemaakt:

• Juliana, vernoemd naar Juliana van Stolberg, de moeder van Willem van Oranje
• Louise, naar Louise de Coligny, de echtgenote van Willem van Oranje[1]
• Emma, naar koningin Emma, grootmoeder van moederskant
• Marie, naar Marie van Schwarzburg-Rudolstadt, grootmoeder van vaderskant
• Wilhelmina, naar de moeder

De officiële roepnaam werd Juliana, terwijl haar moeder haar vaak junior noemde, en haar informele roepnaam was Jula.

Jeugdperiode

Haar jeugd bracht prinses Juliana door op Paleis Het Loo in Apeldoorn en Paleis Noordeinde en Paleis Huis ten Bosch in Den Haag. Voor zowel lager als middelbaar onderwijs kreeg zij privéles. Van 1927 tot 1930 woonde de prinses in Katwijk en volgde zij colleges aan de Rijksuniversiteit Leiden, wat zij afsloot met een erepromotie in de letteren en de wijsbegeerte. In de beginjaren ’30 was prinses Juliana actief op sociaal terrein, onder meer via het Nationaal Crisis Comité en het Nederlands Rode Kruis.

(Drukproef voor briefkaarten Nederland 1933, Nationaal Crisis Comité, 5 cent, 1e proef, ontwerp Aart van Dobbenburgh. Bron: Delpher.nl)

Huwelijk

Om de troonopvolging veilig te stellen moest er een echtgenoot voor Juliana gevonden worden. Een kandidaat diende protestant, buitenlander, ebenbürtig te zijn en deel uit te maken van een vorstenhuis dat minimaal tot 1918 had geregeerd. Bij de zoektocht maakte Wilhelmina gebruik van de Almanach de Gotha. Ook de in Londen wonende prinses Alice van Albany, een volle nicht van Wilhelmina, hielp mee. Zij probeerde in de Britse hoofdstad Juliana via bals aan een geschikte huwelijkspartner te helpen, maar Juliana moest het bezoek na het overlijden van haar vader plotseling afbreken. Later dat jaar was ze terug om prins Karel van Zweden te ontmoeten tijdens een gearrangeerd samenzijn. De Zweedse prins bleek geen geschikte kandidaat te zijn.

Nederland (1962): FDC Zilveren huwelijk Juliana en Bernhard (1937 – 1962).

Uiteindelijk liet de uit verarmde adel afkomstige Duitse prins Bernhard zur Lippe-Biesterfeld op eigen initiatief zijn interesse blijken. Juliana ontmoette hem voor het eerst op 11 februari 1936 in Igls. Bernhard was ernaartoe gegaan om haar het hof te maken. Nadien ontmoetten ze elkaar met Pasen en Pinksteren in Paleis Het Loo. De volgende ontmoeting was op 11 juli in Apeldoorn waar Bernhard haar – vergeefs – ten huwelijk vroeg. Juliana gaf als reden voor haar afwijzing dat ze elkaar nog te kort kenden, maar ze toonde wel interesse en al een maand later werd een ontmoeting in Zwitserland belegd om het huwelijkscontract te bespreken. Juliana hield van Bernhard en Wilhelmina gunde haar een huwelijk uit liefde. Gezien Juliana’s relatief gevorderde leeftijd – zij was inmiddels 26 jaar – en omdat ze voor veel andere kandidaten geen aantrekkelijke partij was liet de situatie volgens Wilhelmina niet veel keus. De zoektocht had verder al bijna zeven jaar geduurd en Juliana’s zelfvertrouwen aangetast. Op 15 augustus, pal na de succesvolle onderhandelingen, ging Juliana in het Alpenland akkoord met een verloving. Juliana en Bernhard hadden elkaar toen zo’n veertien dagen gezien, verdeeld over vijf ontmoetingen.

Grote of Sint Jacobskerk Den Haag circa 1720. Prent van G. van Giesen. Bron: Haags Gemeentearchief.

Op 7 januari 1937 trouwde Juliana met Bernhard in Den Haag. De kerkelijke bevestiging was in de Grote of Sint-Jacobskerk in Den Haag. Juliana’s getuigen waren de voormalige dame du palais honoraire jonkvrouw Louise van de Poll, haar oom Adolf van Mecklenburg-Schwerin, Johan Huizinga en de vicepresident van de Raad van State Frans Beelaerts van Blokland. Alle kinderen in het lager en voortgezet onderwijs kregen op die dag een rijmprent cadeau met een gedicht van P.C. Boutens en een tekening van André van der Vossen: Een nieuwe lente op Hollands erf. Het paar vestigde zich in Paleis Soestdijk. Zijn komst in Juliana’s leven betekende in allerlei opzichten een keerpunt voor haar. Bernhard zorgde ervoor dat Juliana radicaal brak met de kleinburgerlijke levensstijl waarin zij was opgevoed.

Ansichtskarte ‘Krynica Zdrój (Polen) Neues Kurhaus’

Beginnend met hun huwelijksreis naar onder meer Krynica-Zdrój en Zakopane in Polen, nam Bernhard Juliana voor het eerst mee naar de grote steden van Europa. Bernhards ’tante’ (vriendin van zijn moeder) en beschermvrouwe Allene Tew, een schatrijke Amerikaanse, liet haar kennismaken met de moderne mode en stijl van opmaken; ofwel het leven in de wereld buiten het minder mondaine en enigszins stijve achtergebleven Nederland. Bovendien liet Tew Juliana een tiental kilo’s afvallen. Bernhard zorgde voor een niet aflatende stroom jetset-vrienden en -vriendinnen uit heel Europa die bij het jonge paar kwamen logeren, feesten en jagen.

Papieren sluitzegel (1937) met afbeelding in blauw op wit van paleis Soestdijk, met daar boven de wapens van Juliana en Bernhard. Met de data van de ondertrouw en het huwelijk. Bron: Museum Rotterdam.

Na het huwelijk woonden Juliana en Bernhard op Paleis Soestdijk. Op haar verjaardag, de nationale feestdag (Koninginnedag 30 april), trok het volk – op uitnodiging – in optocht langs het bordes van Paleis Soestdijk. Juliana stond hen met haar voltallige familie op te wachten. Alle deelnemers aan het defilé kregen de gelegenheid bloemen op de trappen van het paleis neer te leggen. Ook werden cadeaus overhandigd. Deze bloemendefilés waren bij het volk immens populair.

Defilé Soestdijk, laatste gehele Koninklijke Familie op het bordes (1980). Foto: Rob Croes / Nationaal Archief.

Kinderen

Juliana en Bernhard kregen vier dochters: Beatrix (1938), Irene (1939), Margriet (1943), Christina (1947 – 2019).

Nederland (1946): Prinsessenzegels (gestempeld).

De bezettingsjaren

Op 10 mei 1940 vond de invasie van Nederland door nazi-Duitsland plaats. Twee dagen later vluchtte Juliana met haar gezin per boot naar Engeland. Toen Duitsland ook Engeland dreigde binnen te vallen, vertrok zij met haar dochters op 2 juni over zee naar Canada. Bernhard bleef achter bij Wilhelmina en kwam uiteindelijk zes keer over. Over haar vlucht schreef Juliana aan een vriendin: ‘Ik vind het zo heerlijk dat we Hitler verlakt hebben & ontvlucht zijn’.

Canada (1990): 50 jaar Tweede Wereldoorlog (1940 – 1990).

In 1943 werd haar derde kind Margriet geboren in een ziekenhuis te Ottawa. In november dat jaar bezocht zij Suriname. Juliana bezocht minstens acht keer de Amerikaanse president Franklin Delano Roosevelt en zijn echtgenote en hield zestig toespraken over de strijd tegen het Duitsland van Adolf Hitler, de zogenoemde ‘pep talks’. Roosevelt was hiermee zeer ingenomen, omdat het hem rugsteunde bij zijn streven het Amerikaanse congres te winnen voor Amerikaanse interventie in Europa om de invloed van Hitler tot staan te brengen. Het Nederlands bataljon in Stratford werd door haar zes keer met een bezoek vereerd. Van Amerikaanse universiteiten ontving zij drie eredoctoraten.

USA (1945): ‘Toward United Nations, 25 april 1945’ – Franklin D. Roosevelt.

In 1943 bezocht zij het eiland Sint-Maarten en verrichtte de officiële opening van het plaatselijke vliegveld dat naar haar vernoemd werd, het Princess Juliana International Airport. Na de geallieerde invasie in Normandië en de eerste successen daarna was de verwachting dat de oorlog snel afgelopen zou zijn en begin september keerde Juliana op verzoek van haar moeder alvast terug naar Londen. De Duitsers wilden zich echter nog niet gewonnen geven en in januari 1945 vertrok zij weer naar Canada. Vlak na het einde van de oorlog in Europa keerde zij met haar dochters op 2 augustus via Engeland terug naar Nederland. Deze keer werd er gevlogen en op vliegveld Teuge in Gelderland werd voor het eerst voet op Nederlandse bodem gezet.

 

 

 

 

Op persoonlijk vlak zorgden de ‘Canadese’ jaren van zelfstandigheid – met haar moeder en echtgenoot tijdens de oorlog in Engeland – ervoor, dat Juliana opbloeide. Vóór 1940 was ze altijd als een klein meisje geweest dat erg aan haar moeder en echtgenoot hing. Bernhard zou in later jaren geregeld opmerken dat Juliana toen ze uit Canada terugkeerde veel meer een zelfstandige vrouw was geworden: een ervaren moeder, een vrouw die stevig in haar schoenen stond en op eigen benen durfde te staan en vooral onder de schaduw van haar moeder vandaan was gekomen.

Regent- en koningschap

Juliana oefende haar eerste politieke daden uit als prinses-regentes voor haar moeder, toen deze tijdelijk het Koninklijk Gezag had neergelegd (van 14 oktober 1947 tot 1 december 1947 en van 14 mei 1948 tot 30 augustus 1948). Zij was toen betrokken bij haar eerste kabinetsformatie. Nadat Juliana de troon van haar moeder had overgenomen in 1948, bleek zij een geheel andere stijl dan haar moeder te hebben. Juliana had er geen bezwaar tegen als zij in plaats van met majesteit aangesproken werd met mevrouw, het had zelfs haar voorkeur. Juliana’s lossere stijl verkleinde de afstand tussen koningshuis en volk. Mede hierdoor bleef zij tot haar dood zeer populair. Juliana bleef op Paleis Soestdijk wonen, maar ook Huis ten Bosch in Den Haag was voor haar als woonpaleis ingericht. Zij zou er echter heel zelden de nacht doorbrengen.

Nederlands-Indië (1948): Inhuldigingszegels Koningin Juliana. Gezamenlijke uitgifte met Nederland, Suriname, Curaçao.

In 1964 ontving zij een eredoctoraat aan de Rijksuniversiteit Groningen voor haar inzet gedurende vele jaren op maatschappelijk terrein. Tevens bezocht zij dat jaar Mexico.

Mexico (1964): Staatsbezoek Mexico van Koningin Juliana.

Als koningin en staatshoofd speelde zij een belangrijke rol in de wederopbouwperiode van de jaren ’50, de opstandige jaren ’60 en de voorspoedige maar turbulente jaren ’70.

Bijzondere herdenkingen en troonafstand

1973

In 1973 werd het 25 jarig regeringsjubileum van Koningin Juliana gevierd. Dat gebeurde in de RAI (Amsterdam), met de hele koninklijke familie. Uit naam van alle Nederlanders fungeert Mies Bouwman als gastvrouw. Zij leidt ook het spelletje, naar idee van Een van de acht. Daarin strijden kandidaten voor de hoofdprijzen, die op een lopende band voorbijkomen. Onderdelen van het programma: Seth Gaaikema houdt een korte speech. Het Farce Majeure-team speelt een aangepaste sketch. Frans Halsema en Gerard Cox zingen als duo. Wim Sonneveld komt beschaafd leuk uit de hoek. En Gré van Swol zingt samen met het publiek ‘Het Wilhelmus’. En PTT post brengt een grote speciale postzegel uit: vierkant, zilver met de vlag van Nederland, oranje lint met de jaren 1948 1973 en Juliana.

Nederland (1973): FDC Regeringsjubileum Koningin Juliana.

Binnenkort kunt u op de komende Rietdijk veiling bieden op een foutdruk van deze zegel. Zonder zwarte tekst ziet de zegel er zo uit:

Op 25 april 2023 wordt deze foutdruk geveild als kavelnummer 3132. Blader in de catalogus pagina 116/117 (118/119):

https://rietdijkveilingen.nl/postzegels/catalogus-postzegelveilingen/

Online live bieden: https://www.rietdijklive.nl/

1973 en 2021

Het Oranje Fonds is in 2002 ontstaan toen het als cadeau van alle Nederlanders werd aangeboden aan Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima ter gelegenheid van hun huwelijk. Zij zijn ons beschermpaar en zeer betrokken bij het fonds en ons werkveld.

In het oprichtingsjaar is het Oranje Fonds gefuseerd met het Juliana Welzijn Fonds, dat al sinds 1948 binnen de sociale sector werkzaam was. Als Koningin Juliana Fonds was het in 1948 zelf ontstaan uit het in Londen in 1944 opgerichte Wederopbouwfonds Nederlands Volksherstel. De BankGiro Loterij was meer dan veertig jaar de belangrijkste bron van inkomen van het Juliana Welzijn Fonds en later van het Oranje Fonds. Vanaf 2006 profileert de BankGiro Loterij zich nadrukkelijk als loterij voor cultuur. Het Oranje Fonds maakt dan de logische overstap naar de Nationale Postcode Loterij, die een nieuwe tak toevoegt aan haar profiel: sociale verbinding in Nederland.

Nederland (2021): 50 jaar Koningin Máxima (met zegel Appeltjes van Oranje).

Het Koninklijk paar bezoekt regelmatig projecten die door het Oranje Fonds worden ondersteund. Daarnaast reikt Koningin Máxima jaarlijks de Appeltjes van Oranje uit en is het Koninklijk paar aanwezig bij feestelijke momenten zoals de start of de afsluiting van enkele programma’s.

1980

Op 31 januari 1980, de verjaardag van haar dochter Beatrix, maakte zij tijdens een rechtstreekse televisie-uitzending vanuit Paleis Soestdijk bekend dat zij op 30 april dat jaar, haar 71ste verjaardag, afstand zou doen van de troon ten gunste van haar dochter Beatrix. Op 4 januari had ze minister-president Dries van Agt hierover al ingelicht. Als reden gaf ze aan dat haar krachten aan het afnemen waren. Tevens gaf ze te kennen om na de abdicatie niet langer als koningin, maar als prinses Juliana aangesproken te willen worden.

 

 

 

 

 

 

 

 

PTT post bracht twee dezelfde zegels uit in 1980 en in 1981 met de waarden 60c en 65c van de Inhuldiging Koningin Beatrix.

2009

Ter gelegenheid van haar 100e geboortedag was in 2009 in Paleis Het Loo de dubbelexpositie ‘100 jaar Juliana’ te zien. In 2009 werd een speciale zegel uitgegeven van 3 generaties koninginnen. Opvallend is dat de naam Wilhelmina drie keer voorkomt in de namen van de koninginnen Wilhelmina, Juliana en Beatrix. Ontwerper: Bureau Smel.

Nederland (2009): 3 generaties koninginnen.

Juliana ‘hoofd’ komt van een eerdere zegel uit 1969: 15 jaar Statuut van het Koninkrijk. Gezamenlijke uitgave van Nederland, Nederlandse Antillen en Suriname. Ontwerper: Pieter Brattinga.

Laatste jaren

Na haar aftreden bleef zij, inmiddels weer als prinses Juliana, betrokken bij vraagstukken van maatschappelijke zorg. Vanaf begin jaren ’90 nam prinses Juliana geleidelijk minder deel aan publieke evenementen. Op 20 maart 2004 overleed zij op 94-jarige leeftijd. De bijzetting in de grafkelder van Oranje-Nassau in de Nieuwe Kerk in Delft vond plaats op 30 maart 2004. Vanaf dat moment is haar officiële titel weer koningin Juliana. Volgens mij is Juliana nog nooit in de Maldiven geweest maar de zes zegels in het velletje geven haar leven in foto’s weer.

Maldiven (2002): Dutch Royalty Juliana and Bernhard.

Meer info:

Op 6 september 1948 werd Juliana in De Nieuwe Kerk ingehuldigd. Het jubileum van de inhuldiging is de aanleiding om anno 2022 terug te blikken. De generatie die haar persoonlijk heeft meegemaakt ontmoet een generatie voor wie zij bovenal een historische figuur is. Samen kijken ze terug op haar leven. De tentoonstelling geeft context en beoogt een compleet en ook persoonlijk beeld te geven van de vorstin. Bijna tweehonderd objecten uit de Koninklijke Verzamelingen zijn te zien. De Koninklijke Verzamelingen dragen zorg voor erfgoed van het Huis Oranje-Nassau. Zij doen dit door de aan hen toevertrouwde collecties te bewaren, beheren, conserveren, bewerken, aan te vullen en toegankelijk te maken. De eeuw van Juliana, een koningin en haar idealen was te zien van 15 oktober 2022 tot en met 10 april 2023.

Nieuwe Kerk persberichten:

https://www.nieuwekerk.nl/persberichten/de-eeuw-van-juliana/

Nouveau, must-see:

https://www.nouveau.nl/royalty/must-see-expositie-de-eeuw-van-juliana?

Eerdere musea blogs: https://www.postzegelblog.nl/tag/made-in-holland/

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Canada • Nederlandse Antillen • Nederland • Nederlands Indië • Verenigde staten • Koningshuizen • Tweede wereldoorlog

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(8 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...