Rampjaar 1672

In 1672 wordt de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden van verschillende kanten aangevallen: door Engeland, Frankrijk en de bisdommen Münster en Keulen. Tegen zoveel gezamenlijk geweld is het verwaarloosde landleger niet opgewassen. Ook niet als de Staten-Generaal Prins van Oranje Willem III uit Engeland halen om hem opperbevelhebber van het leger te maken. In het rampjaar 1672 is ‘het volk redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos’. De oorlog zorgt voor prijsstijgingen en voedseltekorten. De verarmde bevolking lijdt honger en zoekt een zondebok voor alle ellende. De woede richt zich op de regenten.

Schoolplaat ‘Aan de Hollandse Waterlinie 1672’. Willem lll inspecteert de Hollandse Waterlinie. Rechts zien we de prins die een ingenieur aanwijzingen geeft.

De Franse legers onder leiding van Lodewijk XIV, de Zonnekoning , komen tot diep in Holland. Het volk is dusdanig in paniek dat velen van mening zijn dat alleen een lid van Oranje-Nassau de republiek (in navolging van Willem van Oranje) kan redden.

Moord op de gebroeders De Witt

Johan de Witt (Dordrecht, 24 september 1625 – Den Haag, 20 augustus 1672), heer van Zuid- en Noord-Linschoten, Snelrewaard, Hekendorp en IJsselvere, was in de Gouden Eeuw tijdens het Eerste Stadhouderloze Tijdperk negentien jaar lang raadpensionaris van het gewest Holland en daarmee de belangrijkste politicus van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Kaart van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (ca. 1670 en/of ca. 1706). Bron: Rijksmuseum / Wikipedia.

Nederland (1947): Zomerzegels met waarde 7 1/2 cent Johan de Witt.

Onder zijn bewind werd in 1667 een Eeuwig Edict opgesteld, waarin het stadhouderschap werd afgeschaft. Voortaan zouden de taken van de stadhouder door de Staten worden uitgevoerd. Wel werden er bepalingen in opgenomen dat aan de prins van Oranje het opperbevel over het leger kon worden verleend.

Nederland (1926): briefkaart Johan de Witt.

Johans broer Cornelis had een aantal lokale functies, maar hij was ook gedeputeerde te velde, wat inhield dat hij namens de Staten-Generaal aan veldslagen deelnam. Bij de succesvolle Tocht naar Chatham en de Slag bij Solebay speelde hij een belangrijke rol onder admiraal Michiel de Ruyter.

Nederland (1907): Admiraal Michiel de Ruyter en oorlogsvloot in actie.

De afschaffing van het stadhouderschap zette kwaad bloed bij de orangisten in de Nederlanden en bij prins Willem III van Oranje zelf. En de verlaging van de staatslijfrente in 1671 op instigatie van De Witt, die de inkomsten van de staat vergrootte, maar die van bijvoorbeeld weduwen verminderde, veroorzaakte een verlies van zijn populariteit.

Johan de Witt met op de achtergrond zijn broer Cornelis. Bron: Romeyn_de_Hooghe (1645 – 1708) / Wikipedia.

Toen de Republiek er in het Rampjaar 1672 slecht voor leek te staan, kregen de Staten van Holland in de persoon van Johan de Witt de schuld, terwijl zijn broer van militaire lafheid werd verdacht. Door geruchten en valse beschuldigingen – zo zou Cornelis een moord beramen op de prins van Oranje – ontstond een oproerige situatie, die op 21 juni 1672 leidde tot een aanslag op Johan en Cornelis de Witt en tenslotte tot de moord en daaropvolgende orgie van geweld op 20 augustus.

Stadhouder-koning Willem III

Na de dood van Johan de Witt krijgt Willem III, die zonder enige militaire ervaring de Republiek moet gaan redden, het roer in handen. En dat doet hij met succes. Maar ook dankzij een belangrijke overwinning van Michiel de Ruyter in de strijd tegen de Engelsen.

Nederland (2017): Paleis het Loo – museum & tuinen.

Willem III wordt in 1674 eigenaar van Paleis het Loo in Apeldoorn. Dit paleis ligt midden in de bossen en bevalt hem goed omdat hij erg van jagen houdt. Hij zorgt ervoor dat het paleis wordt verfraaid en bouwt er een prachtige tuin omheen, die kan wedijveren met het paleis van Versailles. Hij bracht altijd veel tijd door op het Loo.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

In 1677 trouwt de prins met zijn nicht Mary Stuart, de oudste dochter van de koning van Engeland. Het werd geen gelukkig huwelijk en ze bleven kinderloos. Mary Stuart overleed rond de jaarwisseling 1694/1695 op 32 jarige leeftijd. Willem III overleed op 51-jarige leeftijd aan een longontsteking.

Nederland (1988): De wereld van William III en Mary.

Keuze: De Witt of Oranje?

De historische moord op de gebroeders De Witt wordt gedurende de hele dag op 20 augustus 2022 herdacht op de Plaats in Vredestad Den Haag. Luister naar de argumenten voor De Witt of voor Willem III. De pamflettenoorlog tussen beiden is te vergelijken met de social media-strijd van nu.

Nederland (1988): 75 jaar Vredespaleis (1913 – 1988) – Gevangenpoort, Vredespaleis, Ridderzaal (stadspost).

De bekendste gevangene van de Gevangenpoort was Cornelis de Witt, die werd verdacht zonder overtuigend bewijs van een beraming tot moord op de stadhouder Willem III. Hij werd hiervoor niet veroordeeld, maar wegens meineed van de rechtbank werd hij verbannen. Enkele uren later werd Cornelis met zijn broer Johan gelyncht door ‘het gepeupel’ voor de deur van de Gevangenpoort. Tong en vinger van de gebroeders De Witt zijn te zien in het Haags Historisch Museum.

Moord op Cornelis and Johan de Witt, Den Haag, 20 augustus 1672. Lambert Bos: Schauplatz des Krieges. Bron: Wikipedia.

Meer info:

350 jaar Herdenking moord gebroeders De Witt (1672 – 2022) op 20 augustus 2022 in Den Haag:

https://www.haagsehistorie.nl/

https://www.haagsehistorie.nl/nieuws/activiteiten-rampjaarherdenking

Expo Rampjaar 1672 t/m 13 november 2022 in Den Haag. Het Rampjaar 1672 wordt aan het einde expo vergeleken met het coronajaar 2020. Zijn er overeenkomsten en verschillen tussen 1672 en 2020?:

https://www.haagshistorischmuseum.nl/nl/plan-your-visit/zien-en-doen/ramp

Gevangenpoort: https://www.gevangenpoort.nl/nl

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Groot Brittannië

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(12 stemmen, gemiddeld: 4,58 uit 5)

Laden...