Anderhalve eeuw geleden is de schilder Piet Mondriaan op 7 maart 1872 in Amersfoort geboren. Naar aanleiding daarvan heeft PostNL op 14 april 2022 de gouden postzegel 150 jaar Piet Mondriaan uitgeven met daarop een gedeelte van het kleurige schilderij ‘Victory Boogie Woogie’. Op een artistieke wijze heeft Piet Mondriaan een beeldende ‘vertaalslag’ samengesteld van de 19-eeuwse jazzmuziek uit Amerika op het kleurige schilderij ‘Victory Boogie Woogie’.
Gerelateerde artikelen
Gouden postzegel 150 jaar Piet Mondriaan – uitgiftedatum 14 april 2022
Gouden Mondriaanse Victory Boogie Woogie-postzegel
Het schilderij ‘Victory Boogie Woogie’ van Piet Mondriaan (1872 – 1944) behoort tot een van de iconen van de Nederlandse schilderkunst, dat hij in de periode 1942/44 in New York al experimenterend heeft gemaakt en samengesteld.
Toen hij voor het eerst kennismaakte met deze moderne dansmuziek kon hij alleen maar uitbrengen: “Geweldig, geweldig!” In 1941 danste Mondriaan drie maanden elke avond in zijn favoriete dansclub ‘Club Society Downtown’. De wat excentrieke schilder had een fascinatie voor jazzmuziek. Vol overgave danste hij op de boogie-boogie. Hij danste met kaarsrechte houding, waarbij hij het hoofd met hemelse blik omhoog richtte. Hij wilde beslist in rechthoeken dansen.
by Sailko, Public domain, via Wikimedia Commons
Het werk bestaat naast geschilderde details uit talloze stukjes geel, rood, blauw, wit en zwart gekleurd tape en enkele kleine stukjes gekleurd papier. Soms in meerder laagjes op elkaar geplakt. Mondriaan is er met de nodige pauzes twee jaar mee bezig geweest. Telkens weer aandachtig kijkend, zoekend naar de juiste vorm én zuivere verhoudingen voor wat hij wilde uitdrukken: een verbeelding van een ‘dynamisch-ritmisch-muzikale-beweging’ in evenwicht.
by Sailko, Public domain, via Wikimedia Commons
‘Victory Boogie Woogie’ was bijna voltooid. Mondriaan hoefde alleen nog maar de tape hier en daar te verwijderen om de lijnen en kleine vlakjes te schilderen. Hoewel hij last had van een hevige verkoudheid, bleef hij doorwerken.
Op 23 januari voerde hij een drastische en radicale revisie van het schilderij door. Mondriaan bedekte heel veel gekleurde vierkantjes met tape en andere voorzag hij van een andere kleur en schilderde sommige grotere vierkanten compleet over. Op 26 januari werd hij naar het ziekenhuis gebracht. Een longarts constateerde longontsteking in het ziekenhuis Murray Hill Hospital. In de vroege ochtend van 1 februari 1944 is Piet Mondriaan op 71-jarige leeftijd overleden.
- Mondriaan is in een rechtlijnig gereformeerd-calvinistisch milieu geboren, waaraan hij zich later heeft ontworsteld. De rechtlijnigheid is echter gebleven; het zat bij hem al het ware in het bloed.
- Mondriaan begon te schilderen toen natuur en landschap het belangrijkste onderwerp van de romantische schilderkunst was.
- Mondriaan zet doelgericht zijn schilderscarrière door. Elk voltooid schilderij was weer het vertrekpunt voor het volgende. Als idealist wilde hij het schilderij extreem zuiveren van allerlei bijzaken en flauwekul. Hij was een man met een missie.
- Mondriaans kunst is vaak met muziek vergeleken. Bij muziek vraag je ook niet wat stelt het voor.
In 1980 liet De Nederlandse Bank door Rob Schröder een bankbiljet van 1000 gulden ontwerpen met daarop het schildrij Boogie Woogie. Achter het ruitvormige schilderij staat een schetstekening van Mondriaan op een groene achtergrond. Groen, de secundaire kleur die Mondriaan het meest verafschuwde!
Kleurendriehoek
In de kleurenleer zijn drie basiskleuren te onderscheiden: geel, rood & blauw.
Door menging van twee primaire kleuren ontstaat een secundaire kleur:
- Door menging van geel + blauw ontstaat groen.
- Door menging van geel + rood ontstaat oranje.
- Door menging van rood + blauw ontstaat paars.
Met behulp van beide niet-kleuren zwart en wit kunnen door menging met primaire kleuren en/of secundaire kleuren alle kleuren ontstaan.
Mondriaan werkt alleen met de drie primaire kleuren geel, rood en blauw in combinatie met beide niet-kleuren wit en zwart. Met deze basiskleuren in combinatie met de horizontale en verticale lijnen (waarmee vierkanten en rechthoeken gemaakt kunnen worden) schildert hij zijn schilderijen.
Sterven in het harnas
Het ruitvormige schilderij bleef onvoltooid in het atelier achter (178,4 x 178,4 cm), waarop olieverf, tape, papier, potlood en houtskool op het schildersdoek zijn aangebracht. De asymmetrische opzet kent geen klassieke balans, waar het linker gedeelte het rechter gedeelte in evenwicht houdt. Het werk verbeeldt het ritme van Amerika, dat totaal verschilt met dat van Europa waar op dat moment de Tweede Wereldoorlog in alle hevigheid woedt.
Een glimp van het Amerikaans voortdenderende ritme is op Victory Boogie Woogie te ontdekken door horizontale en verticale lijnen en primaire kleuren in vlakken en vlakjes. Mondriaan heeft op hoge leeftijd geheel vernieuwend tegengestelde begrippen op verheven en levendige wijze (in de laatste levensdagen) dynamisch abstract zuiver in beeld gebracht als [a] chaos – orde, [b] groot – klein, [c] licht – donker, [d] snel – langzaam en [e] statisch – dynamisch.
De zware, zwarte contourlijnen rondom vlakken zijn verdwenen en vervangen door lijnen met een dynamisch ritme. De lijn staat stil en toch beweegt er iets sprankelends door de tegen elkaar gezette, kleurig speelse vlakjes / blokjes van een drietal zuivere kleuren (geel, rood, blauw in combinatie met de niet-kleuren zwart, wit & grijs).
Universeel, abstract gestructureerde kunst
Victory Boogie Woogie geeft met een abstract gestructureerde uitstraling van evenwicht, helderheid en soberheid een universeel geordende harmonie. Actie dient volgens Mondriaan uit de kunst te verdwijnen, die het tijdelijke belichaamt. De kunst dient universeel, over de gehele wereld algemeen gelijk te zijn.
De Nederlandse Bank heeft als gift in 1998 de Nederlandse staat Mondriaans bekendste schilderij geschonken als zichtbare herinnering aan de periode 1814 – 2002 (DNB was in die periode verantwoordelijk voor de Nederlandse gulden als betaalmiddel).
Mondriaans graf op de begraafplaats van Cypress Hills, Queens New York.
Nauwelijks een paar maanden het overlijden van Mondriaan wordt het onvoltooide schilderij ‘Victory Boogie Woogie’ voor 8.000 dollar verkocht. Tien maal meer dan Mondriaan zelf ooit voor een werk heeft ontvangen. In New Yorkse modewinkels liggen nog datzelfde jaar de eerste jurken met Mondriaan-motieven. Terwijl het overlijden van de schilder in ons land nog maar nauwelijks bekend is, worden in de Verenigde Staten al de commerciële mogelijkheden van Mondriaans kunst ontdekt.
P.S.
Zie ook postzeglblogartikel ‘Realisatie van de Stijl-postzegels’ van 9 april 2017
Gerelateerde artikelen
Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Nederland • Nederland
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij Collect Club.
(2 stemmen, gemiddeld: 2,00 uit 5)
Laden...
Reacties (14) Schrijf een reactie
Ik ben benieuwd wie deze zegel aanschaft. Dit heeft niets met filatelie te maken.
@Fer: vaak zijn de gouden zegels heel snel uitverkocht. Ik ben er nog nooit eentje tegengekomen op een brief. Kassa voor PostNL dus
Denk niet dat iemand een brief gaat frankeren met een ‘zegel’ die €50,- kost. Lijkt me overigens ook geen goede belegging. Wie koopt dit soort ‘maakwerk’?
Die laatste vraag was ook al door Fer gesteld…foutje :-)
Misschien is het een idee voor PostNL om de zaak om te draaien: gouden postzegels verkopen blijkbaar goed, dus maak er daar maar een aantal van met Beleef de Natuur en Typisch Nederland plaatjes, dan kunnen de ‘echte’ onderwerpen, zoals nu Mondriaan, gebruikt worden voor reguliere postzegeluitgiften. Iedereen blij, lijkt mij.
De gouden postzegels van 50 euro worden in beperkte oplage uitgegeven, waardoor PostNL schaarste wil creëren. Er zijn inmiddels wel 50 verschillende gouden zegels uitgegeven, waardoor je voor een complete verzameling gouden zegels veel geld kwijt bent. Dit lijkt mij ook geen goede belegging. En naast dat vind ik de gouden zegels ook niet mooi. De bovengenoemde zegel van Mondriaan vind ik dat daarentegen wel weer mooi. Ik denk dat verzamelaars de zegels kopen in de hoop dat ze er meer voor kunnen krijgen dan de genoemde 50 euro.
Jammer dat in vijf reacties aandacht is voor de financiële en/of de intrinsieke waarde van de gouden postzegel. Aan de inhoudsvolle en zeggingskrachtrijke inhoud van het schilderij wordt (nog) geen woord gewijd.
HERSTEL!
Jammer dat in vijf reacties aandacht is voor de financiële en/of intrinsieke waarde van de gouden postzegel. Aan inhoudsvolle en zeggingskrachtrijke facetten van het schilderij wordt (nog) geen woord gewijd.
Beste Bate,
Als bij lezers van het blog bij het zien van deze zegel als eerste het belachelijke feit van ‘weer een gouden postzegel’ naar boven komt, dan moet je respecteren dat zij dat ook uiten.
Het is jammer dat de postzegel met de afbeelding ‘Victory Boogie Woogie’ alleen deels afgebeeld op goud verkrijgbaar is in plaats van een complete afbeelding daarvan op een normale postzegel. De uitgifte van de postzegels met afbeeldingen van werken van Piet Mondriaan van 1 februari 1994 vond ik ook een gemiste kans vanwege de storende (noodzakelijke?) elementen daarin waarmee het wezen van de echte schilderijen teniet werd gedaan. Er zijn vele postzegelverzamelaars over de gehele wereld die zegels verzamelen met daarop schilderijen afgebeeld en dit gouden exemplaar is voor 99,9 % niet haalbaar voor een thematische verzamelaar.
Vanwege de grootte van het schilderij is een kwart deel ervan niet op de postzegel opgenomen. Een echte afbeelding op de postzegel zou te minimalistisch afbeelding hebben gegeven.
Het had ook één postzegel in groot formaat in een blokje kunnen worden, uiteraard niet in goud maar op gewoon postzegelpapier. Doen andere postadministraties ook wel eens. Of is dit te moeilijk?
Ik had aangegeven dat de gouden zegel van Mondriaan mooi was. En inderdaad was de kop “gouden” wat economie impliceert. Goud wordt sowieso geassocieerd met belegging.
Uit de hierbij gevoerde polemiek blijkt overduidelijk dat kunst aantrekkelijk, boeiend en/of spraakmakend kan zijn in positieve of negatieve zin. BEDANKT!
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)