De kathedraal in Keulen bezit een relikwie dat op 23 juli 1164 vanuit Milaan naar Keulen was gebracht door de Keulse aartsbisschop Reinald von Dassel. Het relikwie bestond uit gebeente van, zo werd dat toen aangenomen, de Drie Koningen. De aartsbisschop ontving deze relikwieën van keizer Friedrich I Barbarossa als geschenk uit zijn oorlogsbuit. Het relikwie werd in de oude kathedraal geplaatst, de Karolingische Hildebold Dom, voorganger van de huidige kathedraal. Tussen 1190 en 1225 werd daarvoor een gouden reliekschrijn vervaardigd. In de oude kathedraal bevond zich ook het zogenoemde ‘Gerokruis’, een 2,88 meter hoge crucifix vervaardigd van eikenhout op het einde van de tiende eeuw. Genoemd naar aartsbisschop Gero die overleden was op 28 juni 976. Vanwege deze kostbaarheden werd de kathedraal een van de belangrijkste pelgrimskerken in die tijd. In 1248 werd besloten een nieuwe kathedraal in de gotische stijl te bouwen op de plaats van de oude kerk. Daartoe werd het oostelijke koorgedeelte van de oude kerk afgebrand. Op 15 augustus 1248 werd door bouwmeester Gerhard von Rile begonnen met de nieuwbouw naar voorbeeld van de kathedralen van Amiens, gebouwd tussen 1220 en 1269 en Chartres, begonnen met de bouw in 1194 en gereed in 1220. Als bouwmateriaal werd de steensoort trachiet gebruikt afkomstig van de Drachenfels in het Zevengebergte. In 1322 was het koorgedeelte zover gevorderd dat het kon worden ingewijd voor kerkdiensten.

Daarna werd begonnen met de bouw van een van de twee dwarsschepen en de twee torens. In 1410 was de zuidelijke toren twee verdiepingen hoog. De eerste luidklok werd in 1437 in de toen 59 meter hoge toren gehangen. In 1448 en 1449 volgden nog twee luidklokken. Tegen het einde van de vijftiende eeuw werd het steeds stiller op de bouwplaats. Dat kwam door geldgebrek vanwege het teruglopende aantal pelgrims en de steeds kariger wordende giften van gegoede burgers en adel. In 1528 werd de bouw volledig stilgelegd. Op 5 januari 1531 werd in het onvoltooide kerkgebouw de latere keizer Ferdinand I tot koning van Duitsland gekroond.

Voor de Tweede Wereldoorlog verschenen twee postzegels met een afbeelding van de Dom van Keulen. De eerste werd uitgegeven in juli 1923 met een frankeerwaarde van 10.000 Mark. Het ontwerp van de postzegel was vervaardigd de Rijksdrukkerij in Berlijn. Vanwege de snel oplopende inflatie was deze zegel slechts geldig voor de frankering tot en met 30 november 1923.  De tweede zegel verscheen op 11 mei 1924 met de waarde van 2 Mark. Ook deze zegel werd eveneens ontworpen door de Rijksdrukkerij. Links van de Dom de Romaanse Grote Sint-Martinus basiliek met de vierkante vieringtoren waarop vier hoektorentjes. De geldigheid voor de frankering van de postzegel eindigde op 31 december 1938. Vanwege de wijziging van de waardeaanduiding Mark in Reichsmark werd in 1930 een herdruk van de tweede zegel uitgegeven met de nieuwe waardeaanduiding 2 Reichsmark. Deze zegel bleef eveneens geldig voor de frankering tot en met 31 december 1938.

Het duurde tot het jaar 1744 voordat werd verder gegaan met de bouw van de kathedraal. De bouw had meer dan 215 jaar stilgelegen. Omdat de stijl inmiddels was veranderd werd het interieur van de kerk heringericht in barokke stijl. De buitenzijde bleef onaangetast. Maar met de verdere bouw van de kathedraal werd pas in 1823 daadwerkelijk een begin gemaakt toen weer voldoende geld was ingezameld om dit te bekostigen. Vanwege de bezetting door Franse troepen in de Napoleontische tijd had het koor schade opgelopen en daarom werd eerst begonnen met het restaureren van dat gedeelte. Op 4 september 1842 werd formeel met de afbouw van de kathedraal begonnen door een steenlegging door de Pruisische koning Friedrich Wilhelm IV op de onvoltooide zuidelijke toren. De bouw vorderde nu snel want in 1855 kwam de zuidelijke gevel en de aansluiting op het middenschip gereed. In 1863 kon het middenschip worden voltooid en de tussenwand tussen het koorgedeelte en de rest van het gebouw worden verwijderd. In 1880 bereikten de twee torens hun hoogste punt. De noordelijke toren heeft een hoogte van 157,18 meter en de zuidelijke toren 157,22 meter. Slechts vier centimeter verschil, een enorme prestatie in die tijd zonder moderne apparatuur. Het bouwwerk kwam na 632 jaar en twee maanden eindelijk gereed.

De voltooiing van de torens en daarmee van de kathedraal werd op 15 oktober 1880 gevierd nadat de laatste kruisbloem op de top van de toren was aangebracht. Dit is te zien op de postzegel en in de stempelafdruk op boven afgebeelde eerstedagenvelop van 9 oktober 1980. Een kruisbloem is een gebeeldhouwd versieringselement in de vorm van een kruis en werd meestal gebruikt als bekroning van pinakels, torenspitsen of geveltoppen tijdens de gotische bouwperiode.

Een serie van vier postzegels werd op 15 augustus 1948 uitgegeven door de Deutsche Post in het door de Britse en Amerikaanse legers bezette deel van Duitsland. Dit ter gelegenheid van het 700-jarige bestaan van de Dom van Keulen. Het waren postzegels van 6, 12, 24 en 50 Pfennig met een toeslag. De postzegels werden gedrukt in boekdruk door Drukkerij Georg Westermann in Braunschweig. De zegel van 24 +16 Pfennig werd ontworpen door August Hussmann.

Hussmann ontwierp twee van de vier postzegels, de waarden van 12 + 8 Pfennig en 24 +16 Pfennig. Op beide zegels heeft hij zijn ‘eigendomsmerkje’ geplaatst in de vorm van een kruisje met rechtsboven een diagonaal. Het lijkt ook op een windvaan. Hij was zelf in opleiding geweest als ontwerper van glas-in-lood ramen en illustrator van boeken. Hussmann was op 15 juli 1899 geboren in Stassfurt in de deelstaat Saksen-Anhalt ten zuiden van Maagdenburg en overleed op 3 juli 1982 in Keulen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Keulen vele malen gebombardeerd. Belangrijk doelen waren de tussen 1907 en 1911 gebouwde Hohenzollernbrücke, een spoorbrug over de Rijn vlak voor de kathedraal, en het hoofdstation. Een deel van de brug is te zien op de persoonlijke postzegel van Oostenrijk. Vrijwel de gehele binnenstad van Keulen werd weggevaagd door brisant- en brandbommen. Op de prentkaart zijn de verwoestingen van de binnenstad rondom de Dom van Keulen goed te zien. De Dom van Keulen werd in het begin van de oorlog gespaard door de geallieerde piloten omdat het een uitstekend oriëntatiepunt was om op de te bombarderen doelen aan te vliegen.

Bij het massale luchtbombardement op Keulen op 30 mei 1942 door meer dan duizend Britse bommenwerpers werd een groot deel van de stad vernietigd waarbij de Dom slechts licht werd beschadigd. Het kerkgebouw werd tussen september 1944 en maart 1945 door 14 zware en ongeveer 25 kleinere vliegtuigbommen getroffen. Van de 22 gewelven in het middenschip waren door de ontplofte bommen negen gewelven ingestort en zes ernstig beschadigd.

De postzegel van 50 + 50 Pfennig werd ontworpen door de in 1906 in Straatsburg geboren Alfred Will. Hij is in 1982 in Keulen overleden. Bovenstaand twee afbeeldingen van deze postzegel waarbij de linker zegel in lijntanding 11 een beschadiging laat zien van de rechter omlijsting. De rechter zegel heeft kamtanding 11. Een plaatfout komt in de postzegel van 50 +50 Pfennig voor waarbij een punt is te zien na de letters PF.

Een brisantbom sloeg in de avond van 3 november 1943 een gat van ongeveer 10 meter hoogte in de linker hoekpilaar van de noordelijke toren. Waarschijnlijk was de bom bedoeld voor het vrijwel naast de Dom gelegen hoofdspoorwegstation. Het gat werd door een opvulling met 27.500 bruinrode bakstenen en cement nog in de winter van 1943 provisorisch gerepareerd. Dat werd gedaan in opdracht van bouwbedrijf Wildermann und Schorn die daarvoor 15 gevangenen uit een concentratiekamp en 10 krijgsgevangenen toegewezen had gekregen. Deze gevangenen waren al ingezet als dwangarbeiders, ook uit Nederland, voor opruimingswerkzaamheden in Keulen. Direct na de oorlog kon alleen het koorgedeelte worden gebruikt voor kerkdiensten. De restauratie van het middenschip en andere beschadigde delen werd in 1956 voltooid. Op de prentkaart is de reparatie onderaan de linkertoren te zien. De reparatie aan de toren bleef tot in 2005 zichtbaar en had de bijnaam ‘Kölner Domplombe’ gekregen. Met het terugbrengen van de natuurstenen hoekpilaar in de oorspronkelijke vorm was tien jaar gemoeid. Een langdurige discussie was daaraan voorafgegaan want vele Keulenaren wilden de noodreparatie handhaven als herinnering aan de oorlog en symbool voor de vrede. In 2012 heeft een Engelse dame van 80 jaar vrijwel haar gehele vermogen van 364.000 euro aan de Dom van Keulen geschonken om andere beschadigingen die door Britse bombardementen waren aangericht te repareren.

Een speciaal stempel voor de uitgifte van de vier postzegels op 15 augustus 1948 werd in een tijdelijk postkantoor bij de Dom in Keulen gebruikt. In het stempel is de Dom van Keulen afgebeeld waarbij het middenschip voor een deel ontbreekt, dus de toestand van de kathedraal tijdens de bouw in de veertiende eeuw. De afbeelding van de kathedraal is niet correct in het stempel opgenomen omdat in werkelijkheid het koorgedeelte naar de Rijn is gekeerd en niet de zijkant van het kerkgebouw.

Op een van de onvoltooide torens, in het stempel te zien aan de linker bovenzijde van de in aanbouw zijnde kerk, is de meer dan 25 meter hoge houten bouwkraan te zien. Op de voorgrond is de Rijn weergegeven door golfslag en een bootje. De gebouwtjes links en rechts  zijn schematisch getekende toegangspoorten in de voormalige stadsmuur.

De prentkaart, ontworpen door Anton Wolff, was vervaardigd ten behoeve van de viering van 700 jaar Dom van Keulen. Anton Wolff ook wel Toni Wolff genoemd, was een echte Keulenaar, geboren op 6 februari 1911 en overleden in 1980. Hij studeerde grafisch tekenen en schilderkunst bij onder andere Heinrich Hussmann. In augustus 1934 was hij medeoprichter van kunstenaarsgroep ‘de Woensam-Presse’, genoemd naar Anton Woensam, een graveur en houtsnijder uit de zestiende eeuw die in 1541 in Keulen was overleden. De groep vervaardigde vooral traditionele kunstvormen. Een deel van de opbrengst van de jubileumkaart was bestemd voor de bestrijding van de restauratiekosten van de Dom.

Op de postzegel van 6 + 4 Pfennig is het gezicht van Maria afgebeeld zoals dit te zien is in een glas-in-loodraam dat tijdens de Tweede Wereldoorlog was verwijderd en veilig opgeborgen. Het ontwerp van de postzegel werd eveneens vervaardigd door de grafisch kunstenaar Anton Wolff.  De postzegel is uitgevoerd met een lijntanding, links, of met een kamtanding, rechts. Een opvallende plaatfout komt op deze zegel voor, waarbij de jaartallen 1248 en 1948 zijn omgewisseld, dus eerst 1948 en dan 1248.

Een fragment van het raam is afgebeeld op de uitsnede van de prentkaart. Het raam bevindt zich in het koorgedeelte van de kathedraal en maakt deel uit van het zogenoemde ‘driekoningenvenster’. Dit raam heeft een hoogte van 17,15 meter en werd tussen de jaren 1304 en 1311 geplaatst. Het totale oppervlak van dit raam bedraagt 1.350 vierkante meter.

De postzegel van 12 + 48 Pfennig toont de drie koningen zoals deze in een ander glas-in-loodraam zijn opgenomen. Ontwerper van deze postzegel was grafisch kunstenaar en typograaf Heinrich August Hussmann. Een opvallende plaatfout komt voor op deze postzegel, waarbij het cijfer 2 van 1248 te zien is als een cijfer 9, dus twee maal 1948 boven elkaar. Dit is veroorzaakt door het dichtlopen van de voet van het cijfer 2. Soms ontbreekt de punt in het cijfer 4 van 1948.

Ook hier is een fragment uit een glas-in-loodraam duidelijk herkenbaar in beeld gebracht op de uitsnede van een prentkaart. De drie koningen is een veelvoorkomende afbeelding in de vensters van de kathedraal. Het toont de middeleeuwse opvattingen over de bijbel en het oude testament. Het venster werd vervaardigd in het jaar 1508.

De Dom van Keulen werd opgenomen in de serie permanente postzegels die in de door westerse geallieerden bezette gebieden van Duitsland uitkwam. De postzegel van 5 Pfennig werd voor het eerste verkrijgbaar gesteld op 1 september 1948. Ontwerper was Max Bittrof die voor deze serie zes verschillende postzegelafbeeldingen had gemaakt.

Paus Paulus II bezocht het aartsbisdom Keulen op 30 april 1987. In het bijzondere poststempel is een afbeelding van de Dom van Keulen opgenomen. Op 1 mei 1987 verklaarde de Paus zuster Edith Stein zalig. Zij was een rooms-katholieke Joods-Duitse filosofe en feministe, geboren te Breslau op 12 oktober 1891. Op 15 april 1934 trad zij in bij de orde van de ongeschoeide karmelietessen in Keulen. Daar nam ze de kloosternaam Teresa Benedicta van het Kruis aan. In verband met de opkomst van de nazi’s en om vervolging te voorkomen ging zij in 1938 naar het Karmelietessenklooster in het Nederlands Limburgse Echt. Twee jaar later werd zij, met haar zus Rosa die ook was ingetreden, opgepakt door de Gestapo en via Westerbork  naar Auschwitz gedeporteerd. Op 9 augustus 1942 werd zij samen met haar zus in de gaskamer ‘Das Kleine Weisse Haus’ in Auschwitz-Birkenau I in Polen omgebracht. Op 11 oktober 1998 werd zij door de Paus heilig verklaard.

In 1996 werd de Dom van Keulen op de Werelderfgoedlijst van de Unesco geplaatst. Om op de lijst te worden geplaatst moest voldaan worden aan door de Unesco opgestelde criteria. De Dom van Keulen voldeed aan de belangrijkste voorwaarden: De Dom van Keulen is een uitzonderlijk werk van menselijk creatief genie. Gebouwd over een periode van meer dan zes eeuwen. De kathedraal markeert een hoogtepunt van de kerkelijke architectuur en is tegelijkertijd een hoogtepunt van de gotische bouwstijl. De Dom van Keulen is een krachtig getuigenis van de moed en volharding van het christelijk geloof in het middeleeuwse en moderne Europa. De Dom van Keulen, niet ver van Nederland, is zeker een bezoek waard! Heeft u Keulen en de Kölner Dom wel eens bezocht?

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Nederland • Kerken • Schilderkunst • Tweede wereldoorlog

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(3 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...