Karl Landsteiner

Karl Landsteiner (Wenen, 14 juni 1868 – New York, 26 juni 1943) was een Oostenrijks, later Amerikaans, arts en patholoog. In 1911 werd hij hoogleraar pathologie aan de Universiteit van Wenen. Na de Eerste Wereldoorlog vertrok hij – wegens de steeds slechter wordende levensomstandigheden in Wenen – naar Nederland, waar hij als patholoog van 1919 tot 1922 werkzaam was in het St. Joannes de Deo Ziekenhuis (huidige HMC Westeinde) in Den Haag. In 1922 verbond hij zich aan het Rockefeller Instituut voor medisch onderzoek in New York, waar hij tot het eind van zijn leven bleef. Hij werd genaturaliseerd tot burger van de Verenigde Staten.

Oostenrijk, 1000 schilling biljet met afbeelding Karl Landsteiner.

Karl_Landsteiner is bekend geworden vanwege de ontwikkeling in 1901 van het moderne systeem van bloedgroepen door de identificatie van de aanwezigheid van agglutinines in het bloed. Agglutinatie is het samenklonteren van gesuspendeerde deeltjes. Dit deed hij door de manier te onderzoeken waarop bloed reageerde als het werd gemengd. Soms ontstond er een samenklontering van rode bloedcellen en bij andere combinaties gebeurde dit niet. Hierbij kon hij onderscheid maken in drie bloedgroepen: A, B en C. Later werd C hernoemd in O (letter) en werd door een assistent nog een vierde bloedgroep ontdekt: AB.

Zijn ontdekking maakte bloedtransfusies tussen mensen mogelijk, waarbij een patiënt bloed krijgt toegediend van iemand met dezelfde bloedgroep. Hiervoor kreeg hij in 1930 de Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde. De WHO besloot om 14 juni (geboortedatum Karl_Landsteiner) te benoemen als Wereld Bloeddonordag.

 

 

 

 

 

Bloeddonatie

Een bloeddonatie is een vrijwillige afgifte van bloed door een bloeddonor. Het bloed kan bestemd zijn voor een patiënt, die een bloedtransfusie nodig heeft, maar ook voor de fabricage van medicijnen. Een bloeddonatie vindt meestal plaats op een bloedbank, waarna het bloed getest en bewerkt zal worden, voordat het naar een patiënt in een ziekenhuis gaat.

In Nederland is men belangeloos bloeddonor, dat wil zeggen dat men geen geld of een andere beloning ontvangt voor het gegeven bloed. Bij mijlpalen als 5, 10 en 20 keer doneren, ontvangt men wel een symbolische blijk van dank. Veel bloeddonoren zien het feit dat men met het doneren van bloed een maatschappelijk nuttig doel dient als een vorm van beloning op zich.

 

 

 

 

 

 

Bij het opstarten van de bloedafnames in België rond 1926, wegens de zeer grote terughoudendheid van de potentiële bloedgevers, werd er 400 BEF gegeven voor een halve liter bloed. Indien men dringend werd opgeroepen kwam daar een 50 BEF bij per gift. Ter vergelijking: arbeiders verdienden toen ongeveer 235 BEF per maand. Bijna één dubbele maandwedde per bloedgift dus. Er waren toen ongeveer 8000 bloedgevers in België. Inmiddels is het ook in België beleid dat men geen vergoeding ontvangt voor de gift.

In Suriname bestaat de Nationale Bloedbank sinds 1980. Sinds 1999 geldt ook hier dat men alleen vrijwillig en belangeloos kan doneren. Het idee achter het belangeloze donorschap is dat men eerlijker zal zijn bij het beantwoorden van de medische vragenlijst, waardoor vóór de donatie een betere inschatting kan gemaakt worden van een eventueel risico van de bloeddonatie voor de donor of voor de ontvanger. In andere landen zijn er soms bloedbanken waar donoren een geldelijke vergoeding ontvangen voor hun bloed zoals in België in de jaren twintig van de 20e eeuw eveneens het geval was.

Deze Amerikaanse kaart van april 1945 (boven: voorkant, onder: achterkant) geeft informatie over voedingsmiddelen die je moet vermijden voordat je bloed doneert.

De bloedbroeder is het 328e stripverhaal uit de reeks van Suske en Wiske. Het verhaal is niet voorgepubliceerd. De eerste albumuitgave was in juni 2013. Het verhaal is speciaal gemaakt voor Sanquin in het kader van Wereld Bloeddonordag. Het album werd onder andere gratis uitgedeeld onder bloeddonoren. Het stripboek is dus geen onderdeel van de Vierkleurenreeks  en heeft als zodanig dan ook geen albumnummer gekregen. Het verhaal speelt geheel in Nederland en België. Onder andere het huis van Krimson en het ziekenhuis zijn belangrijke locaties. Het eiland Amoras komt op het einde ook even aan bod. Het album bevat extra 8 pagina’s met informatie over Sanquin en bloeddonaties in het algemeen. Deze Suske en Wiske is verschenen in een Nederlandse, Vlaamse en Engelse versie.

 

 

 

 

 

 

 

 

Verhaal: Het gaat natuurlijk over bloed geven, maar er zit een twist in. Het is een heel spannend verhaal over vampieren, een griezelige bedoening. Maar met een mooie apotheose. Professor Barabas moet vampieren te lijf gaan en heeft daarvoor allerlei dingen verzonnen, zoals knoflookgranaten. Suske komt in de problemen doordat hij door een vampier wordt gebeten en dan bloed nodig heeft. Hij moet dan een donor zien te vinden met dezelfde bloedgroep en dat valt nog niet mee. Omdat hij van koninklijke bloede is, heeft hij een vreemde bloedgroep.

In Nederland is de organisatie Sanquin actief als bloedbank, in België is dat het Rode Kruis evenals in Suriname (De Nationale Bloedbank). In deze blog zijn de voorwaarden opgenomen volgens de regels van bloed doneren bij Sanquin.

Op 25 februari 2007 gaf België een postzegel uit voor het Rode Kruis. Het toont een man in een rolstoel die een bloedtransfusie krijgt, die hem genoeg heeft doen herleven zodat hij de mobiele bibliotheek van het Rode Kruis voor ziekenhuizen kan bezoeken getekend door Castor.

Donor worden

Wanneer mag je bloed geven? 

De minimale eisen om donor te worden zijn:

• je meldt je als donor tussen je 18e en 65e verjaardag;
• je weegt meer dan vijftig kilo;
• je hebt geen bloedtransfusie ontvangen na 1 januari 1980;
• je bent niet in het Verenigd Koninkrijk geweest tussen 1 januari 1980 en 31 december 1996 voor in totaal zes maanden of langer (in verband met de ziekte variant Creutzfeldt-Jakob);
• je hebt nooit drugs gespoten;
• je spreekt, leest en verstaat de Nederlandse of Engelse taal (een tolk is niet toegestaan). Als lezen problematisch is, zoals bij slechtzienden of analfabetisme, nemen wij de donorinformatie en het keuringsformulier mondeling met de donor door.

Heb je een chronische of ernstige ziekte zoals kanker of suikerziekte (gehad)? Dan hebben we meer informatie nodig om te bepalen of je donor kunt worden. Neem via 088-7308686 contact met Sanquin op zodat we samen jouw specifieke situatie kunnen bespreken.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wanneer iemand zich aanmeldt als donor, zal hij of zij uitgenodigd worden voor een eerste afspraak bij de dichtstbijzijnde bloedbank. Tijdens deze eerste afspraak krijgt de nieuwe donor informatie over het doneren en wordt er een uitgebreide medische vragenlijst doorgenomen met de donor. De donor wordt vervolgens medisch gekeurd en er worden enige buisjes bloed afgenomen om de bloedgroep te bepalen en om de donor te testen op belangrijke infectieziekten. Pas wanneer alle uitslagen van alle testen op infectieziekten bekend zijn, kan een donor uitgenodigd worden voor de eerste afname van een halve liter bloed. Volgens informatie van Sanquin zijn er 391.288 personen (2020) geregistreerd bloeddonor en hebben bloed gedoneerd.

Vertaling: Heb je eraan gedacht een beetje van je bloed te doneren?

Soorten donaties

Volbloed

De meeste donoren bij de bloedbank geven volbloed, wat wil zeggen dat zij een halve liter bloed afgeven tijdens hun donatie. Dit bloed wordt tegenwoordig niet meer in de oorspronkelijke samenstelling aan een patiënt gegeven, het wordt op het laboratorium in de verschillende onderdelen gescheiden voor verschillende toepassingen. Bloed doneren duurt ongeveer tien minuten, maar inclusief de keuring en een drankje is het wijs om een uur uit te trekken voor het gehele bezoek aan de bloedbank. Het aantal keer dat we je per jaar uitnodigen, hangt af van je bloedgroep. Mannen mogen maximaal vijf keer per jaar bloed geven, terwijl vrouwen drie bloeddonaties per jaar mogen doen.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Plasma

Verder zijn er ook plasmadonoren. Deze geven via een speciale techniek alleen hun bloedplasma af. De rode en witte bloedcellen en de bloedplaatjes worden tijdens deze donatie niet afgenomen. Een plasmadonatie (plasmaferese) duurt wat langer dan een bloeddonatie, ongeveer 30-45 minuten. Het bloed wordt (net als bij een bloeddonatie) door een naald in de elleboogplooi afgenomen en tegen het stollen met citraat vermengd. In een machine, die naast de donor staat, wordt het bloed gecentrifugeerd, waardoor plasma en bloedcellen gescheiden worden. De donor ontvangt de bloedcellen via hetzelfde slangetje en dezelfde naald terug, terwijl het apparaat het plasma in een plasmazak opslaat.

  

 

 

 

 

 

 

Bloedplaatjes

Ten slotte zijn er ook donoren van bloedplaatjes. Via eenzelfde soort speciale techniek als bij de plasma-afname wordt bij hen alleen een bepaalde hoeveelheid bloedplaatjes afgenomen. Er zijn niet zoveel donoren die alleen bloedplaatjes geven, omdat dat relatief gezien niet vaak nodig is. Ook voor het doneren van bloedplaatjes moeten de bloedvaten goed aan te prikken zijn, omdat de donatie lang duurt: zo’n vijftig minuten tot een uur.

Vertaling: GEEF UW BLOED OM EEN LEVEN TE REDDEN.

Bloedtransfusie

 

 

 

 

 

Een bloedtransfusie is een methode om bloed toe te dienen aan het lichaam. Het bloed komt via een infuus in de aderen. Meestal is het bloed afkomstig van bloeddonors, maar soms bestaat de transfusie uit eigen bloed. De letterlijke betekenis van bloedtransfusie is ‘het overbrengen van bloed van iemand anders in de ader van een patiënt.’ Het infuus bestaat uit een naald met daarin een plastic buisje. De naald wordt in je arm geprikt en het buisje blijft achter in de ader. De zak bloed wordt via een slangetje aan het buisje bevestigd en stroomt langs deze weg de ader in.

Nederland (1987): Rode Kruis zegels, 75c+35, uit een infuuszak stroomt bloed.

Wereld Bloeddonordag

Wereld Bloeddonordag wordt elk jaar op 14 juni gehouden. Het evenement werd in 2005 voor het eerst georganiseerd door een gezamenlijk initiatief van de WHO, de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halve Maanverenigingen om het bewustzijn van de noodzaak van veilig bloed en bloedpruducten te vergroten en om bloeddonoren te bedanken voor hun vrijwillige, levensreddende giften van bloed. Wereld Bloeddonordag is een van de 11 officiële wereldwijde volksgezondheidscampagnes, die zijn gemarkeerd door o.a. de WHO.

Nederland (2013): 10 jaar Wereld Bloeddonordag.

Transfusie van bloed en bloedproducten helpt en redt jaarlijks miljoenen levens. Het kan patiënten met levensbedreigende aandoeningen helpen langer en met een hogere kwaliteit van leven te leven, en het ondersteunt complexe medische en chirurgische procedures. Het speelt ook een essentiële, levensreddende rol in de maternale en perinatale zorg. Toegang tot veilig en voldoende bloed en bloedproducten kan het sterftecijfer en invaliditeit als gevolg van ernstige bloedingen tijdens de bevalling en na de bevalling helpen verminderen. 

Verenigde Arabische Emiraten (2017): World Blood Donor Day.

Thema 2021: Geef bloed en houd de wereld kloppend

Voor 2021 zal de slogan van Wereld Bloeddonordag zijn: ‘Geef bloed en houd de wereld kloppend’. Het bericht benadrukt de essentiële bijdrage die bloeddonors leveren om de wereld draaiende te houden door levens te redden en de gezondheid van anderen te verbeteren. Het versterkt de wereldwijde oproep aan meer mensen over de hele wereld om regelmatig bloed te doneren en bij te dragen aan een betere gezondheid.

Algerije (2004): 1e jaar Wereld Bloeddonordag.

Een speciale focus van de campagne van dit jaar zal de rol van jongeren zijn bij het verzekeren van een veilige bloedtoevoer. In veel landen hebben jongeren het voortouw genomen bij activiteiten en initiatieven die gericht zijn op het bereiken van een veilige bloedvoorziening door middel van vrijwillige, onbetaalde bloeddonaties. Jongeren vormen in veel samenlevingen een groot deel van de bevolking en zijn over het algemeen vol idealisme, enthousiasme en creativiteit.

Oman (2005): 2e jaar Wereld Bloeddonordag.

De specifieke doelstellingen van de campagne van dit jaar zijn:

• bloeddonors in de wereld bedanken en een breder publiek bewust maken van de noodzaak van regelmatige, onbetaalde bloeddonaties;
• de gemeenschapswaarden van bloeddonatie promoten bij het versterken van de gemeenschapssolidariteit en sociale cohesie;
• jongeren aanmoedigen om de humanitaire oproep om bloed te doneren omarmen en anderen inspireren hetzelfde te doen;
• vieren het potentieel van jongeren als partners bij het bevorderen van gezondheid.

Bosnië en Herzegovina (2018): FDC World Blood Donor Day.

Sanquin en corona

Tijdens de coronacrisis meer of minder bloed gegeven?

Het antwoord is ’allebei’. ‘Het begon na de eerste lockdown. ’Blijf thuis tenzij je weg moet’, zei de premier. Dat merkten wij ogenblikkelijk: mensen kwamen geen bloed meer geven’, zegt woordvoerder Merlijn van Hasselt van Sanquin. ‘,We hebben snel benadrukt: bloed geven is essentieel, want bloed is maar beperkt houdbaar.’ De donors kwamen weer. Maar door de anderhalvemeterregel kan Sanquin minder bedden beschikbaar stellen. ‘We draaien een derde minder aan capaciteit. Maar ook de vraag naar bloedproducten nam met een derde af omdat de reguliere zorg werd uitgesteld.’ Tegelijk deed Sanquin op verzoek van minister Hugo de Jonge de oproep aan genezen coronapatiënten met antistoffen zich als plasmadonor te melden. Farmaceuten onderzoeken of ze uit plasma geneesmiddelen kunnen maken om mensen te genezen of beschermen.

 

 

 

 

 

 

 

 

Hoeveel procent van de donoren heeft nu antistoffen tegen corona?

Sanquin meldt dat zestig procent van de bloeddonors nu antistoffen tegen het virus heeft. Als het percentage zo blijft stijgen wordt misschien in juli al groepsimmuniteit bereikt. Bij elke leeftijdsgroep is een stijging te zien vanaf het moment dat die gevaccineerd werden. Na zowel de eerste als tweede prik mag je zeven dagen niet doneren, meldt Sanquin. Bij een donatie verlies je een heel klein deel van de antistoffen. Als je ervan uit gaat dat je gemiddeld vijf liter bloed hebt en 500 milliliter per donatie geeft, raak je maar tien procent van je antistoffen kwijt. Deze antistoffen kun je zonder problemen missen. Je lichaam maakt ze gewoon weer aan. Ook de antistoffen die je na een vaccinatie hebt opgebouwd, kunnen tijdens een donatie dalen. Dit is niet erg. Je lichaam heeft geheugencellen die – zodra er opnieuw contact is met de ziekteverwekker – weer actief antistoffen maken.

Moldavie (2016): Promotie bloeddonatie.

Gevraagd: bloeddonoren? 

Slechts 2,5 procent van de Nederlanders (iets meer dan 400.000 personen) is bloed- of plasmadonor, terwijl 25 procent van de bevolking ooit bloed of plasma nodig heeft. De bloedbank zit te springen om jongeren en mannen, die ondervertegenwoordigd zijn. ‘Bloed is altijd nodig. Het groeit niet aan de boom, je koopt het niet in de supermarkt; het komt uit een ander mens.’ Hoe trek je een ander over de streep om ook te doneren? ‘Vertel dat elke twee minuten iemand in Nederland een bloedproduct nodig heeft. Of dat je een leven redt bij drie keer donoren. Bij heftige bloedarmoede knapt een patiënt na een bloedtransfusie binnen een minuut op. Je ziet iemand weer kleur op de wangen krijgen.’ De beloning voor de gever zelf? Je bloeddruk en ijzergehalte worden gecheckt. ‘En de beroemde roze koek na afloop.’ Ook zijn er wereldwijd meer plasmadonoren nodig omdat plasmageneesmiddelen bij steeds meer aandoeningen worden voorgeschreven.

Italië (2015): Wereld Bloeddonordag.

Meer info

Sanquin: https://www.sanquin.nl/

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Afghanistan • Algerije • België • Bulgarije • Frankrijk • Joegoslavië • Nederland • Oostenrijk • Roemenië • Spanje • Tunesië • Verenigde staten • Verenigde Arabische Emiraten

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(16 stemmen, gemiddeld: 4,88 uit 5)

Laden...