Op 25 april 1945 ontmoetten Amerikaanse en Sovjetsoldaten elkaar in de buurt van Strehla en Torgau in Saksen aan de rivier de Elbe. Eerder waren Amerikaanse troepen op 18 april 1945 de stad Leipzig binnengetrokken. Aangezien de grenzen van de bezettingszones van tevoren door de geallieerden waren vastgesteld, werd heel Saksen vanaf 3 juli 1945 bezet door het leger van de Sovjets. Dit gold ook voor de gebieden ten westen van de rivier Mulde met onder andere Leipzig.
Gerelateerde artikelen
In 1945 werd de staat Saksen opnieuw gevormd binnen de bezettingszone van de Sovjets, bestaande uit de voormalige Vrijstaat Saksen en de gebieden van de Pruisische provincie Neder-Silezië ten westen van de grens gevormd door de rivieren Oder en Neisse. De postdienst werd vanaf 6 augustus 1945 weer opengesteld voor de verzending van briefkaarten en brieven in het gehele door Sovjet troepen bezette Duitse gebied. Op 28 september 1945 werden vier postzegels uitgegeven in de basiswaarden van 5 Pfennig voor een lokale briefkaart, 6 Pfennig voor een interlokale briefkaart, 8 Pfennig voor een lokale brief en 12 Pfennig voor een interlokale brief. Het is niet bekend wie het ontwerp voor deze vier postzegels heeft gemaakt. Ze werden in boekdruk vervaardigd door drukkerij Gieseke & Devrient in Leipzig op papier met watermerk in de vorm van golflijnen, duidelijk te zien op de afbeeldingen van de vier postzegels met velranden. De zegels werden ongetand aan de postkantoren verstrekt.
Enkele postkantoren hebben de vellen alsnog van een tanding of doorsteektanding kunnen laten voorzien door een plaatselijk bedrijf. Zoals de hierboven afgebeelde postzegel van 12 Pfennig met lijntanding 11¼ x 11½. Deze tanding is gebruikt voor de vellen verstrekt aan het postkantoor te Rosswein. Ook andere kantoren hebben de vellen van een tanding of doorsteek laten voorzien, zoals Mügeln, Kriebitzsch, Gaschwitz en Holzhausen.
Van 18 tot en met 23 oktober 1945 werd op het terrein van de Technische Beurs de ‘Musterschau Leipziger Erzeugnisse’ georganiseerd, een beurs waarin producten uit Leipzig werden tentoongesteld en waarin handel kon worden gedreven. Twee postzegels werden uitgegeven op 18 oktober 1945 waarop een plakkaat van de beurs is afgebeeld. Wie de ontwerper van de postzegels is geweest, is niet bekend. De oplage van de 6 Pfennig bedroeg 1.090.400 exemplaren en van de 12 Pfennig 1.082.800 postzegels.
Een serie van zes postzegels werd op 12 februari 1946 uitgegeven met de titel ‘Abschiedsserie’ of wel afscheidsserie. De serie werd gedrukt in boekdruk door drukkerij Giesecke & Devrient in Leipzig. Op de postzegels van 3 en 4 Pfennig is het stadswapen van Leipzig afgebeeld. Een herdruk van de serie werd verkrijgbaar gesteld vanaf 15 maart 1946. De verschillen zijn te herkennen aan het voorkomen van een watermerk in het postzegelpapier van de eerste serie dat ontbreekt in de tweede serie.
Het wapen van de stad Leipzig heeft de vorm van een ridderschild. Het is voorzien van een zwarte rand en in tweeën gedeeld door een smalle zwarte lengtestreep in het midden. Aan de linkerzijde staat een zwarte leeuw op de achterpoten. Zijn klauwen en uitgestrekte tong zijn in het rood. Heraldisch rechts zijn twee brede blauwe lengtestrepen. Deze verdelen hun helft zodanig dat de gele achtergrond drie identieke lengtestrepen wordt.
Op de postzegels van 5 en 6 Pfennig is de Nikolaikirche afgebeeld. De kerk staat midden in het stadscentrum. Met de bouw werd in 1165 begonnen toen Leipzig stadsrechten kreeg en is sindsdien steeds uitgebreid. Van oorsprong is het een kerk in de Romaanse stijl maar werd in de zestiende eeuw omgebouwd tot een gotische hallenkerk met drie beuken.
Op de prentkaart zijn nog delen van de oorspronkelijke Romaanse bouwdelen te zien. De kerk werd gewijd aan de heilige Nicolaas, schutspatroon van handelaren en reizigers. Bij de luchtaanval op 4 december 1943 door Britse bommenwerpers werd het stadscentrum vernietigd waarbij 1.815 doden vielen en meer dan 4.000 gewonden. De kerk bleef vrijwel geheel ongeschonden tijdens de hevige vuurstorm die veroorzaakt was door de brisant- en fosforbommen. De prentkaart toont de zuil die herinnert aan de geweldloze maandagdemonstraties tegen de regering van de DDR op 9 oktober 1989 die het einde van de Duitse Democratische Republiek inluidden.
De postzegels van 8 en 12 Pfennig hebben het nieuwe raadhuis van Leipzig als afbeelding. Tijdens het luchtbombardement van 4 december 1943 werd dit gebouw getroffen en ernstig beschadigd. De plannen voor de bouw van dit nieuwe raadhuis werden in het jaar 1870 gemaakt. De eerste steen werd gelegd op 19 oktober 1899. Het gebouw kwam gereed op 7 oktober 1905 en werd geopend door koning Friedrich August III van Saksen. De bijna 115 meter hoge toren was toen de hoogste in Duitsland.
Bij het bombardement brandde de gehele bovenverdieping met het dak uit maar door een betonnen tussenvloer, aangebracht bij een renovatie in het begin van de twintigste eeuw bleven de ruimten eronder vrijwel onbeschadigd. Tussen 1946 en 1950 werd het raadhuis gerestaureerd en opnieuw in gebruik genomen. Op de prentkaart is het nieuwe raadhuis afgebeeld zoals het te zien was voor de Tweede Wereldoorlog.
Waarom de serie ‘Abschiedsserie’ als titel heeft gekregen is mij niet duidelijk. Internet geeft hierop voor zover ik het heb gezocht, geen antwoord. De meeste postzegels zijn in deze serie gedrukt op lichtgrijs getint papier zonder watermerk. Gedrukt op geelgetint papier komt veel minder voor. De zegels gedrukt op papier met watermerk kunnen verrassingen opleveren. Het waterwerk bestaat uit een soort traptreden. Als men het watermerk bekijkt en de traptreden leiden naar boven, dan heeft men de meest voorkomende variant in handen, maar leiden de traptreden naar beneden dan is de zegel een zeldzaam exemplaar.
Het kan ook aardig zijn om gestempelde exemplaren te zoeken zoals de afgebeelde postzegels met stempelafdruk van Colditz van maart 1946. Het stadje met het beroemde kasteel ingericht tijdens de Tweede Wereldoorlog als gevangenis voor krijgsgevangen genomen geallieerde officieren. Ook enkele Nederlandse officieren hebben hier hun gevangenschap doorgebracht. Het kasteel is afgebeeld op de prentkaart zoals dit te zien was in 1931. In het kasteel is nu een museum gevestigd dat de attributen toont die de krijgsgevangenen hebben vervaardigd om hun ontsnappingspogingen mogelijk te maken. De boogbrug is na de oorlog vervangen door een betonnen brug.
Begin 1946 waren de puinhopen in Leipzig voor het grootste deel opgeruimd en kon het verkeer in de stad probleemloos doorstromen. Besloten werd om de draad weer op te pakken en de Leipziger Messe nieuw leven in te blazen. Dit werd in feite in maart 1946 bevolen door het Sovjetbestuur van Duitsland, de SMAD. De beurs kreeg de titel ‘Eerste Leipziger Vredes Beurs’. Erich Gruner, ontwerper van het logo van de Messe, voegde aan het logo van de beurs een vredesduif toe. De ‘Erste Leipziger Friedensmesse’ vond plaats van 8 tot 12 mei 1946.
Een serie van vier postzegels met toeslag werd op 8 mei 1946 uitgegeven gedrukt in boekdruk door Giesecke & Devrient in Leipzig. De serie werd gedrukt op papier met en zonder watermerk en had kamtanding 13¼ : 13. Wie de ontwerper van de postzegels is, is mij niet bekend.
De postzegels van 6, 12 en 24 Pfennig gedrukt op papier zonder watermerk hadden zogenoemde ‘bespaargom’. De totale oplage van de serie getande postzegels bedroeg 2.100.000 exemplaren.
Waarschijnlijk door tijdsdruk konden niet alle postzegelvellen worden geperforeerd waardoor vanaf 20 mei 1946 de serie ook ongetand aan de postloketten werden verkocht. Op de postzegels is het oude raadhuis aan de Markt afgebeeld. De oplage van de serie ongetande postzegels bedroeg 510.000 stuks.
Een blokje met daarin de vier postzegels werd ook vanaf 8 mei 1946 uitgegeven. Het blokje was te koop voor 20 Reichsmark. De vier postzegels vertegenwoordigden een waarde van 2,50 Reichsmark, inclusief de toeslag. Het aantal blokken dat is gedrukt bedroeg 95.150 stuks.
Ter gelegenheid van het 800-jarige bestaan van de stad Leipzig werden op 25 augustus 1965 vier postzegels uitgegeven waarvan op een zegel het oude raadhuis is afgebeeld, in gestileerde vorm. Thans is dit gebouw ingericht als het ‘Stadtgeschichtliches Museum’. Tijdens en na de landhervorming in november 1945 was ongeveer een achtste deel van het landbouwareaal in Saksen, 1.212 landgoederen met 260.000 hectare grond, onteigend en aan nieuwe boeren gegeven. Volgens de overeenkomst van Potsdam kwamen de grote Duitse bedrijven en de eigendommen van de meest actieve nazi’s in handen van de Sovjets. In mei 1946 droeg de Sovjet Militaire Administratie in Duitsland, de SMAD, deze goederen over aan de staatsadministraties van de Sovjet-bezettingszone.
Bij het referendum in Saksen op 30 juni 1946, de wet op de overdracht van bedrijven van oorlogs- en nazi-misdadigers naar eigendom van het volk, stemde 77,6% van de kiezers voor de onteigening van meer dan 1.800 bedrijven. Sommige grote bedrijven bleven in Sovjethanden. De Sowjetisch-Deutsche Aktiengesellschaft, de SDAG Wismut, werd in 1945 opgericht als een Sovjet naamloze vennootschap. Dit bedrijf had een speciale status die bij Johanngeorgenstadt in het Erzgebergte ten zuiden van Leipzig begon met de winning van uranium. Vanwege de onstabiliteit die de mijnbouw met zich mee bracht hebben de Sovjets in 1953 het hele centrum van de stad gesloopt. Dat is nog steeds te zien. Tot het einde van het communistische tijdperk werd, onder enorme milieuschade, uraniumerts voor het Sovjet-atoombomprogramma gedolven. Het bedrijf produceerde in totaal 230.400 ton uranium tussen 1947 en 1990 en maakte van Oost-Duitsland op dat moment de vierde grootste producent van uraniumerts ter wereld.
Gerelateerde artikelen
Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Duitsland • Burchten,Kastelen en Paleizen • Kerken • Musea • Paleizen • Tweede wereldoorlog
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij Collect Club.
(7 stemmen, gemiddeld: 4,57 uit 5)
Laden...
Reacties (3) Schrijf een reactie
Ik heb ook deze blog van Cees Janssen weer 5 sterren gegeven. Hoewel ik zelf een thematisch filatelist ben, heb ik altijd weer respect voor de kennis, gedetailleerdheid en volledigheid van Cees, waardoor zijn blogs plezierig zijn om te lezen en je er ook weer wat van opsteekt.
Naast de beschrijving van een aantal technische details over de postzegels probeer ik altijd een koppeling te vinden met de historische achtergronden van de postzegeluitgiften. Dus eigenlijk een combinatie van traditioneel technisch met thematisch en geschiedenis. Daarmee kan de postzegelverzamelaar haar of zijn kennis verdiepen in de richting die de verzamelaar zelf uit wil gaan. De meeste elementen die de basis vormen voor het verzamelen zijn er in terug te vinden. Het kost vaak veel speurwerk, ook in archieven, maar vooral op internet. Maar ook ik kom soms heel verrassende zaken tegen die ik voorheen niet kende. En dat maakt het verzamelen spannend, heel anders dan vakjes vullen in een album. Het waarom, dat is voor mij de hoofdzaak.
De driesterren gever heeft zijn waardering voor mijn geplaatste blog weer aangevinkt. Maar helaas wederom zonder commentaar. Graag zou ik eens een blog willen lezen van deze ‘gulle’ gever! Of is het wellicht en lezer die zich negatief geraakt voelt door mijn bijdragen? Als dat zo is laat dat dan ook blijken met een reactie, niet in de vorm van drie sterren maar als reactie in woorden waarvan we kunnen leren.
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)