De bronnen waarin melding van hen wordt gemaakt zijn talrijk, maar hun verhaal verschilt van land tot land, zelfs van regio tot regio, en iedere religieuze stroming in de christelijke wereld, en dat zijn er nogal wat, heeft zo zijn eigen versie. De meeste bronnen spreken elkaar tegen. Als je al deze informatie op een grote hoop gooit dan blijft er een klein gedeelte over met gemeenschappelijk feiten en informatie.

De Drie Wijzen uit het Oosten is een algemeen geaccepteerde benaming. Hoezo De Drie Wijzen? Zij waren priesters, magiërs en astrologen, hadden veel aanzien en werden daarom ‘Wijs’ genoemd. In veel talen hebben ze de naam van magiër behouden, zoals bijvoorbeeld in het Engels waar zij ‘The Biblical Magi’ heten en het Italiaans dat spreekt van ‘I re Magi’. En dan: uit het Oosten? Dat is nogal een rekbaar begrip. Ze vertegenwoordigen drie leeftijdstijdperken van de volwassen man (20, 40 en 60 jaar) en drie geografische en culturele gebieden op aarde. Ze zijn afkomstig van niet-Joodse volken.

De Drie Wijzen waren op weg gegaan met geschenken om het Kindje Jezus te vinden dat geboren was in Bethlehem. Caspar (60 jaar) zou afkomstig zijn uit India en had als geschenk wierook meegenomen. In India en Pakistan zijn plaatsnamen gevonden die zouden duiden op Caspars reis. Balthazar (20 jaar) had een donkere huid en is volgens de laatste inzichten afkomstig uit Ethiopië. Zijn geschenk voor het kindje was mirre. Melchior (40 jaar) kwam uit Perzië (Iran) en bracht goud mee.

Keizer Bazen van Ethiopië, die regeerde van 7 v. Chr. – 10 na Chr.

De vermelding van De Wijzen komt in het Nieuwe Testament alleen voor bij Mattheus. Hun namen en herkomst worden niet vermeld, behalve dat ze uit het oosten kwamen. Zij wilden naar Jeruzalem omdat zij de ster hadden zien opgaan ter ere van de pasgeboren ‘Koning der Joden’. En zij wilden hem eer bewijzen. Dit kwam koning Herodes ter ore en deze schrok van het nieuws. Hij behoorde immers tot de Romeinse bezetters van Judea. Hij riep de schriftgeleerden en priesters samen om te weten waar de messias geboren zou worden. Volgens de profetie was dit in Bethlehem. Hij gaf De Wijzen de opdracht te gaan zoeken. Hij wilde graag weten waar het kind was, zodat hij hem zelf ook eer kon gaan bewijzen. Zij volgden de ster en vonden het kind en zijn moeder. God waarschuwde De Wijzen in een droom om niet terug te gaan naar Herodes en zij keerden langs een andere route terug naar India. Toen Herodes later ontdekte dat hij misleid was liet hij alle jongetjes in Bethlehem tot de leeftijd van twee jaar vermoorden (de kindermoord van Bethlehem). Jozef was tijdig met Maria en het kind gevlucht naar Egypte. Men neemt aan dat het bezoek van De Drie Wijzen in een later stadium heeft plaatsgevonden en dus niet in de stal van Bethlehem. Er wordt gesproken van ‘een huis’ en ‘vonden het kind en zijn moeder’. Dit zou verklaren waarom Herodes jongetjes tot twee jaar oud liet vermoorden.

Hieronder afgebeeld: De Drie Wijzen, Byzantijns mozaïek ca. 565, Basilica Sant’Apollinare Nuevo, Ravenna, Italië. In de Byzantijnse kunst worden De Drie Wijzen gewoonlijk in Perzische kledij afgebeeld, zoals ‘Perzische broeken’, capes en Frygische mutsen. Ze worden afgebeeld als oosterlingen. De Frygische muts is een zacht kegelvormig hoofddeksel waarvan de top naar voren wijst en wat naar beneden valt. De muts was het kenmerk van de bewoners van Frygië (Klein-Azië). De muts is door de eeuwen heen in verschillende culturen gedragen, in de moderne tijd als symbool van vrijheid in de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog en de Franse Revolutie.

De geschenken die De Wijzen hadden meegenomen hebben elk een eigen betekenis. Wierook, een mengsel van organische stoffen, wordt gebrand in een vat en is aromatisch, een symbool voor Goddelijkheid en een eerbetoon. De mirre die Balthazar gaf is een olie uit hars, bedoeld om een overledene te balsemen. Het symboliseerde de dood van een koning. Mirre komt oorspronkelijk uit Somalië. Het goud van Melchior spreekt voor zichzelf: alleen goud is bestemd voor een koning.

Mirre, wierook en goud

Het Driekoningenfeest op 6 januari telt vele tradities. Het is, net zoals Pasen, een doopdag en dus een reden om het water te zegenen. Die dag wordt er ook krijt gezegend door de priester. Met het wijwater kunnen huizen worden gezegend. Bij deze huiszegen schrijft men in vele landen met het gezegende krijt ‘C+M+B’ op de deur waarbij men hoopt alle kwaad op afstand te kunnen houden. Dit blijft dan tot Pinksteren op de deur staan. De letters staan voor de Latijnse zegenspreuk ‘Christus Mansionem Benedictat’, dat betekent ‘Christus zegene dit huis’. Het zijn ook de initialen van Caspar, Melchior en Balthazar. De gebruikelijke vorm is xx+C+M+B+yy, waarin voor de xx de eerste twee cijfers van het jaartal worden ingevuld en voor de yy de laatste twee cijfers. In 2020 staat er dan bijvoorbeeld 20+C+M+B+20. De + staat voor een kruisteken.

Andrea Mantegna (Italiaan, circa 1431-1506), ‘Aanbidding der Wijzen’. Tempera op linnen

Met Driekoningen bakt de bakker een brood met daarin verstopt een boon. Wie de boon vindt is koning voor één dag. Veel Driekoningengebruiken verdwijnen in Europa met name de Driekoningenoptochten en het zingen langs de deuren met een grote ster op een stok. Sommige steden vormen hier een uitzondering op, zoals ’s Hertogenbosch. Hier vindt op de eerste zondag van het nieuwe jaar een schitterende optocht plaats door de Bossche binnenstad met rijkelijk geklede koningen op echte kamelen en pages, herders met schapen en een herdershond. De stoet eindigt bij de basiliek van St. Jan waar iedereen naar binnen gaat en de deur gesloten wordt. Sinds enige jaren staat dit gebeuren in het teken van ‘het vierde geschenk’: kinderen nemen iets mee van hun speelgoed bestemd voor kinderen die het wat minder hebben. Het is een prachtig schouwspel waar met liefde aan is gewerkt. Ook Maastricht kent een schitterende Driekoningenstoet.

De Drie Koningen van Anton Pieck

Er is een link tussen De Drie Wijzen en het boek ‘Ben-Hur: A Tale of the Christ’. Het werd geschreven in 1880 door Lee Wallace in de Verenigde Staten. Het werd een succes. Het is een historische roman die zich afspeelt ten tijde van Jezus. Wallace was gefascineerd door De Drie Wijzen en wilde aanvankelijk zijn roman op hen baseren maar veranderde van gedachten. ‘Ben Hur’ is het verhaal van een fictieve held genaamd Juda Ben-Hur, een Joodse edelman die valselijk was beschuldigd van en veroordeeld voor een poging tot moord op de Romeinse gouverneur van Judea en daarom tot slaaf werd gemaakt door de Romeinen. Tegen deze achtergrond komt de persoon van Jezus steeds even op de voorgrond. Het boek begint met De Drie Wijzen die ’s avonds hun tent opzetten in de woestijn. Ze zijn op zoek naar het pasgeboren kind in Bethlehem. Hun doen en laten wordt in de loop van het verhaal gevolgd. De Egyptenaar Balthazar raakt met Ben-Hur bevriend en mag hem graag vertellen over het bezoek aan het kind, zo’n 27 jaar geleden.

Het boek is verscheidene malen verfilmd en met name de productie uit 1959 werd de best bekeken verfilming met Charlton Heston in de hoofdrol. Het wordt beschouwd als de grootste film ooit. In de proloog wordt het verhaal van de geboorte van Christus vertoond. Jezus spreekt geen woord in de film, zijn gezicht verschijnt nooit in beeld en zijn naam wordt maar een enkele keer genoemd.

Over de laatste rustplaats van De Drie Wijzen lopen de meningen uiteen. De Venetiaanse wereldreiziger Marco Polo (1254-1324) schreef in zijn reisverslag ‘De wonderen van de Oriënt. Il Milione’: ‘In Perzië ligt de stad Saba van waaruit De Drie Wijzen zijn vertrokken … en in deze stad zijn zij begraven, naast elkaar, in drie enorme en prachtige monumenten En het grote vierkante gebouw boven hen is compleet bewaard. De lichamen zijn nog intact, zelfs hun haren en baarden’.

In Europa denkt men daar even anders over. De laatste rustplaats zou zich bevinden in de Dom van Keulen. De eerste Dom werd gebouwd halverwege de 9e eeuw. Na talrijke omzwervingen werden de relikwieën van De Drie Wijzen vanuit Italië naar Keulen gebracht. Het was een geschenk van keizer Frederik Barbarossa. De kerk was nu niet langer alleen de kathedraal van het bisdom Keulen, maar ook meteen een van de belangrijkste pelgrimskerken van Europa. Omdat men van mening was dat deze pelgrims naar een waardige kerk moesten kunnen komen, besloot men de oude te vervangen door een nieuwe. In 1248 heeft men een groot gedeelte van de oude kerk laten afbranden en werd begonnen met de nieuwe. Het is de grootste kathedraal van Duitsland.

De relieken van De Drie Wijzen worden bewaard in de Driekoningenschrijn, gemaakt door Nicolaas van Verdun (1130-1205), romaans edelsmid uit Lotharingen. Het werd het grootste edelsmeedwerk uit de middeleeuwen. Het bevat, behalve meer dan 1000 edelstenen en parels, ook 300 antieke gemmen (halfedelstenen) en cameeën.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Duitsland • Ethiopië • India • Somalië • Religie

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(8 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...