Sinterklaas, wie kent hem niet?/Sinterklaas, Sinterklaas en natuurlijk Zwarte Piet/etc. Bent u al aan het Sinterklaasstreamen? Of komt Sinterklaas langs via uw iPad? Dit jaar kwam Sinterklaas in ons land via de haven van Elburg. Daarna even pauzeren in Paleis Soestdijk. Een aantal Zwarte- en roetveeg Pieten brachten nog een bezoek aan Jan Steen in het Rijksmuseum. En wat vindt u lekker: kruidnoten of pepernoten? Kortom een rondreis langs een aantal interessante plekken in ons land. Kinderen, gaan jullie mee?
Gerelateerde artikelen
Henk & Henk
Sinterklaas, wie kent hem niet is een Sinterklaaslied dat in het najaar van 1982 werd geschreven door Henk Westbroek en Henk Temming (beiden van Het Goede Doel). Voor dit liedje werden ze bekend als het duo Henk en Henk. Het is een van de weinige Sinterklaashits uit de Nederlandse hithistorie.
Henk & Henk – Sinterklaas, wie kent hem niet? (1982)
Video ‘Sinterklaas, wie kent hem niet?’:
https://www.youtube.com/watch?v=pHpPPEqpGlM
Elburg
Ruim 2,2 miljoen mensen hebben zaterdag 14 november 2020 op tv gezien hoe Sinterklaas met zijn gevolg aanlegde in de Hanzestad Elburg. De stad Elburg is vooral bekend vanwege haar middeleeuwse vesting met een nagenoeg volledig recht stratenplan. De goedheiligman kwam met de stoomboot aan bij de fictieve Dieuwertje Blokkade.
De landelijke intocht was dit jaar anders dan anders. Vanwege de corona-maatregelen mocht er geen publiek bij zijn, waardoor de locatie van aankomst niet vooraf bekend werd gemaakt. Helaas konden de kinderen van Elburg geen kindertekeningen van de pakjesboot aan Sinterklaas overhandigen.
Na aankomst ging Sinterklaas direct door naar het Grotepietenhuis, waar hij verblijft tijdens zijn bezoek aan Nederland. Via rivier de Eem kwam de boot aan in Baarn en via de weg bereikten Sinterklaas en zijn Pieten uiteindelijk Soestdijk.
Paleis Soestdijk
Sinterklaas houdt defilé op Paleis Soestdijk. Zoals Koningin Juliana en Prins Bernhard vroeger hun feestje vierden, zo vierde Sinterklaas zijn aankomst in Nederland op het bordes van paleis Soestdijk.
Ansichtkaart Paleis Soestdijk (1906).
Hieronder een papieren sluitzegel met afbeelding in blauw op wit van paleis Soestdijk, met daar boven de wapens van Juliana en Bernhard. Met de data van de ondertrouw en het huwelijk. Deze zegel is eigendom van museum Rotterdam.
Jan Steen
Jan Havickszoon Steen (1626 – 1679) was een kunstschilder uit de 17e eeuw. Zijn werken zijn wereldberoemd om zijn humorvolle en ironische kijk op het leven. De meeste bekendheid geniet hij om zijn komisch aandoende schilderijen met een rommelig en wild huishouden, kroegtaferelen en kwakzalvers die met medicijnen liefdesverdriet proberen te verhelpen. Op zijn repertoire staan echter ook serieuze historiestukken, andere genretaferelen en enkele portretten. De Nederlandse uitdrukkingen ‘een huishouden van Jan Steen’ en ‘leven in de brouwerij brengen’ zijn aan hem ontleend.
Jan Steen – Het Sint-Nicolaasfeest (1665-1668) uit het Rijksmuseum.
Sinterklaas en Pieten bezoeken de eregalerij van het Rijksmuseum en zien bovenstaand schilderij. Wil je uitleg krijgen van de belangrijkste personages uit het schilderij, kijk dan de video uit deze link en bezoek zelf het Rijksmuseum:
Het werk is geschilderd in de voor Jan Steen kenmerkende stijl, waarbij taferelen uit het dagelijks leven op levendige en vaak schijnbaar chaotische wijze worden weergegeven. Het schilderij toont een gezin dat op 5 december het traditionele sinterklaasfeest viert. Centraal staat de jongste dochter van het gezin die zich kennelijk het afgelopen jaar goed gedragen heeft en daarvoor wordt beloond met een pop en andere geschenken. Haar oudere broertje staat huilend naast haar, want zijn schoen is leeg gebleven. Hij wordt uitgelachen door een ander broertje. Op de achtergrond staat de grootmoeder die mogelijk toch nog troost heeft voor de huilende jongen in de vorm van een verborgen cadeau. De moeder toont belangstelling voor de geschenken van haar jonge dochter. De vader van het gezin ziet glimlachend het hele tafereel aan.
Pepernoten of kruidnoten?
Het eten van pepernoten is een Nederlandse traditie waarvan de oorsprong teruggaat tot de zestiende eeuw. In die tijd kregen kinderen bij het Sinterklaasfeest pepernoten die gemaakt waren van deegresten van peper- en kruidkoek. Het resultaat: vierkante brokjes die smaakten naar ontbijtkoek. Schilderijen van bijvoorbeeld Jan Steen laten het eten van pepernoten al zien. Maar pas in de achttiende eeuw kreeg de pepernoot zijn huidige vorm en smaak. Daarin werden kruiden – peper, nootmuskaat, kaneel, gember en kruidnagelen – verwerkt die zeelieden meenamen uit het Verre Oosten. De pepernoot met de meeste kruiden en de bolle vorm werd populair en tot ‘kruidnoot’ gedoopt, maar in de volksmond werd-ie vooral pepernoot genoemd.
In de negentiende eeuw werd de pepernoot voor het eerst vermeld in kookboeken en begon ook de traditie van het strooien met pepernoten. Het strooien van de pepernoten heeft verschillende verklaringen. Eén daarvan is dat het symbool staat voor vruchtbaarheid; voor Sint Nicolaas zijn kinderen het mooiste bewijs van vruchtbaarheid.
Veel mensen denken dat pepernoten en kruidnoten hetzelfde zijn. Dit is niet het geval. Het verschil zit hem in de structuur en grootte van het nootje. De ouderwetse pepernoten zijn groot, lijkt het meeste op taaitaai en is wat flauw qua smaak. Pepernoten worden gemaakt van roggemeel en anijs.
Pepernoten. Foto: M. Minderhoud (Wikipedia).
De kruidnoot is klein, harder en heeft een diepere en scherpere smaak dan de pepernoot. Daarnaast heeft hij de vorm van een half bolletje. De kruidnoot is gemaakt van tarwebloem en speculaaskruiden. Dit zijn kaneel, nootmuskaat, kruidnagel, kardemon, gemberpoeder en witte peper. De ‘pepernoten’ die tegenwoordig worden gestrooid, zijn over het algemeen vaak kruidnoten en dus geen pepernoten.
Kruidnoten. Foto: M. Minderhoud (Wikipedia).
De pepernotenfabriek Van Delft bestaat sinds 1880 en maakt sinds die tijd pepernoten. Producent Van Delft is dan ook ‘hofleverancier van Sinterklaas’ waar het pepernoten betreft. Van elke honderd in Nederland verkochte pepernoten komen er ongeveer zeventig uit deze bakkerij – de grootste en oudste pepernotenfabriek ter wereld.
Prettige 5 december viering met de richtlijnen van Rutte
PostNL gaf in 2013 een serie van vijf speciale Sinterklaaspostzegels uit in een vel van tien postzegels. Opvallend is dat Zwarte Piet niet zwart maar paars is. In 2013 startte de discussie over Zwarte Piet. De zegels, met verder onder meer Sinterklaas op zijn paard en een schoen met een winterpeen erin, stralen volgens PostNL ‘het echte sinterklaasfeest’ uit. De kruidnotengeur die vrijkomt als je over de zegels wrijft, geeft volgens PostNL ‘een speciaal tintje’. De illustraties zijn gemaakt door Max Kisman.
Wil je nog Sinterklaas vieren in een museum, bezoek dan t/m 5 december:
https://zaansmuseum.nl/de-chocoladefabriek-van-sint-in-het-zaans-museum/
Gerelateerde artikelen
Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Thematisch • India • Burchten,Kastelen en Paleizen • Sint Nicolaas
Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?
Kijk dan bij Collect Club.
(15 stemmen, gemiddeld: 4,80 uit 5)
Laden...
Reacties (2) Schrijf een reactie
Hoe de uitdrukking ‘leven in de brouwerij brengen’ via Jan Steen is ontstaan in Delft, is een leuk anekdote.
Jan Steen had naast zijn werk als kunstschilder ook nog een bierbrouwerij in de Delft. De brouwerij liep echter niet zo goed. Volgens de legende vond de vrouw van Jan (dochter van landschapschilder Jan van Goyen) dat er te weinig gebeurde in de brouwerij. Zij vond het maar saai en klaagde dat er ‘meer leven in de brouwerij’ moest komen. Jan had daarvoor een hele creatieve oplossing. Op een dag liet hij levende eenden los in de brouwerij. Zij zwommen in de ketel en vlogen door het gebouw. Letterlijk leven in de brouwerij. Daar komt deze uitdrukking dus volgens de legende vandaan.
Bron: Alg. Dagblad 10-06-19
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)