International Polar Bear Day

De internationale dag van de ijsbeer wordt sinds 2011 jaarlijks gehouden op 27 februari om aandacht te vragen voor het leefgebied van de ijsbeer. Deze dag wordt georganiseerd door ‘Polar Bears International’ voor de bewustwording van de impact die de wereldwijde opwarming van de aarde en het zee-ijs heeft op ijsberen. Hieruit volgt dat er aandacht wordt gevraagd om manieren te vinden die de CO2 uitstoot zou kunnen verminderen. Dierentuinen gebruiken deze dag om de bezoeker te informeren over de instandhouding van de ijsbeer-populaties.

Preserve the Polar Regions and Glaciers (PPRG)

Een andere organisatie die aandacht vraagt voor het Arctische gebied is de PPRG. Het noordpoolgebied is het gebied rond de noordpool van de Aarde. Het gebied omvat stukken van Rusland, Verenigde Staten, Canada, Groenland, Noorwegen, Zweden, Finland, IJsland en de Noordelijke IJszee. Veel PPRG zegels zijn uitgegeven en zijn te herkennen met hun logo van een * tussen drie haakjes. Zie hieronder het logo op de velrand van de velletjes van Noorwegen en Canada.

Noorwegen (2009): Warmed-up globe and melting ice meridians.

De gemiddelde temperatuur van de atmosfeer van de aarde is sinds 1975 aanzienlijk gestegen en de heersende mening onder klimaatwetenschappers is dat dit te wijten is aan menselijke activiteit. Steeds toenemende uitstoot van broeikasgassen, zoals CO2. Het velletje bevat twee postzegels. De linker zegel heeft een UV-gevoelige afdruk die de ozonlaagbedekking van de aarde laat zien en de rechter zegel is bedrukt met een foliedruktechniek.

Afkomst

De ijsbeer is een soort waarvan wordt gedacht dat hij tijdens het Pleistoceen, zo’n 2 miljoen tot 400.000 jaar geleden, ontstaan is, mogelijk uit Siberische populaties van de bruine beer. Onderzoek uit 2011 op mitochondriaal DNA (mtDNA) zou echter wijzen op afstamming vanuit een Ierse populatie van de bruine beer. Onderzoek uit 2012, deze keer op nucleair DNA (DNA uit de celkern), wijst echter op een eerdere afsplitsing van zijn soortgenoten: circa 600.000 jaar geleden. De onderzoekers stellen dat de eerdere conclusie op basis van het mtDNA bijvoorbeeld door kruising met bruine beren te wijten kan zijn.

Beren behoren tot de meest intelligente en formidabele roofdieren in de Canadese wildernis. Hun enorme omvang en brute kracht maken ze boeiend en verdienen ons respect. Op de vier Canadese zegels zijn te zien: grizzlybeer (Ursus arctos), ijsbeer (Ursus maritimus), Amerikaanse zwarte beer (Ursus americanus) en Kermode-beer (Ursus americanus).

Beschrijving

De ijsbeer is zeer groot en krachtig. Mannetjes worden 2,3 tot 2,6 meter lang en wegen 300 tot 800 kilogram. Vrouwtjes zijn kleiner dan de mannetjes en worden 1,8 tot 2 meter lang en 150 tot 300 kilogram zwaar. Onder de vacht is de huid zwart, wat te zien is op de naakte delen zoals de neus en de lippen. De haren van de vacht zijn niet wit, maar doorzichtig en hol. De kleur van de vacht is, afhankelijk van de tijd van het jaar, lichtval en de hoeveelheid vuil in de vacht, gelig wit tot vuil grijs. Hij is waterafstotend en houdt de warmte van de zon vast. Daarnaast heeft de ijsbeer een dikke onderhuidse vetlaag, waarmee hij warmte vasthoudt. De ijsbeer heeft vliezen tussen zijn tenen, waardoor hij beter kan zwemmen. Zijn achterpoten gebruikt hij als een soort roer om mee te sturen. IJsberen hebben een kleine staart.

 

 

 

 

 

 

De tanden van een ijsbeer groeien elk jaar een beetje. Via de tanden kan men bepalen hoe oud een ijsbeer is. IJsberen worden zelden ouder dan 25 jaar. De oudste wilde beer waarvan de leeftijd bekend was, stierf op een leeftijd van 32 jaar, terwijl het oudste exemplaar in gevangenschap overleed op een leeftijd van 43 jaar.

 

 

 

 

 

 

Voortplanting

De paringstijd is van maart tot juni, met een piek in april. De ijsbeer kent een verlengde draagtijd, en het embryo komt waarschijnlijk pas in oktober of november in ontwikkeling. De dracht duurt daardoor 200 tot 250 dagen (7 tot 8 maanden). Er zijn meestal twee jongen, die in december of januari in een sneeuwhol worden geboren. Een enkele keer worden één tot vier welpen geboren. Bij de geboorte zijn de jongen ongeveer 600 gram zwaar en 25 centimeter lang. De oogjes zitten dicht en de diertjes zijn bedekt met dun haar.

Een drachtig vrouwtje brengt de winter door in een sneeuwhol dat zij zelf heeft gegraven. Het hol wordt gegraven in een sneeuwheuvel, op plaatsen waar de sneeuw hard en stevig is. Na een tunnel bevindt zich de kraamkamer. Soms bevinden zich meerdere kamers in een hol, maar meestal slechts eentje, waarin het ijsbeervrouwtje overwintert. Het hol bevindt zich over het algemeen op het vasteland, aan de kust, maar soms wordt het gegraven op het pakijs.

Groenland (2019): Bankbiljet IJsbeer.

De jongen verlaten het hol voor het eerst in maart of april, als ze ongeveer drie maanden oud zijn. Ze wegen dan ongeveer negen tot elf kilogram. Alleen het vrouwtje zorgt voor het jong. Mannetjesberen worden gemeden, aangezien deze de welpen kunnen doden. De moedermelk is rijk aan vetten en calorieën. De jongen worden 1-3 jaar gezoogd en worden na 24 tot 28 maanden onafhankelijk. Na drie tot zes jaar zijn ze geslachtsrijp. Vrouwtjes zijn volgroeid als ze vijf à zes jaar oud zijn, mannetjes pas na acht tot tien jaar.

 

 

 

Gedrag

De ijsbeer leeft meestal alleen en is zowel overdag als ’s nachts actief. Ook in de lange, donkere winter zijn ze actief. Drachtige vrouwtjes houden dan echter een winterslaap. De ijsbeer is een bijzonder goede zwemmer die vele kilometers van de kust aangetroffen kan worden. De naam Ursus maritimus betekent dan ook “zeebeer”. In het water kunnen ze snelheden van drie tot vier kilometer per uur behalen. Ze kunnen slechts korte tijd onder water blijven. Toch jaagt hij ook te land en is daar bijzonder snel. Ze kunnen tot twintig kilometer per dag afleggen, en trekken mee met de grens van het pakijs, die zomers noordelijker ligt dan ’s winters.

IJsberen leven solitair. Soms komen ze in groepen voor, en zijn dan vrij tolerant tegenover elkaar. Groepsvorming komt vooral voor op plaatsen waar bijzonder veel voedsel voorhanden is, als vuilnisbelten en karkassen van gestrande walvissen. Mannetjes zijn agressief tegenover elkaar in de paartijd. Ook doden mannetjes weleens berenwelpjes en andere beren. Bij slecht weer graven veel ijsberen een tijdelijk hol (voornamelijk moeders met jongen), maar ze drukken zich ook vaak tegen de grond, waarbij de vallende sneeuw de beer bedekt.

Jul post.

De ijsbeer leeft van zeehonden. Bijvoorbeeld: ringelrob, baardrob, zadelrob en klapmuts worden gedood. Ook walrussen, beloega’s, narwallen, vis, sneeuwhaas, lemmingen, zeevogels, rendieren worden soms gegrepen. In de zomer trekken enkele ijsberen naar land, waar ze ook plantaardig voedsel als bessen en grassen eten, evenals menselijk afval.

Diverse soorten zeehonden.

Hij maakt gebruikt van zijn grote klauwen en zijn goed ontwikkelde reukzin om zijn prooi te vinden en te doden. De witte vacht dient daarbij als camouflage. Op zeehonden jaagt hij door te wachten bij ademgaten, maar ook worden ze gedood in holen (ringelrobben werpen hun jong in een sneeuwhol), in het water en op het ijs, waarop de zeehonden rusten.

Beluga of beloega of witte dolfijn.

De ijsbeer heeft een circumpolair verspreidingsgebied. Op Groenland komt de soort zowel op de oost- als op de westkust voor. Op het Europese vasteland komt de ijsbeer niet in het wild voor, maar in het noorden van IJsland worden regelmatig verdwaalde ijsberen waargenomen. Een groot gedeelte van het jaar is de beer te vinden op het drijfijs.

 

 

 

 

Bedreiging

De ijsbeer heeft geen andere natuurlijke vijanden dan de mens. De traditionele jacht door poolvolkeren als de Eskimo’s bracht tot ver in de 20e eeuw de populatie niet in gevaar. Er is echter in de bergen van Oost-Groenland gebleken dat de niveaus van door de mens in het milieu gebrachte stoffen zoals pcb en DDT erg hoog is. Op Spitsbergen is de concentratie zelfs zo hoog dat er gevreesd wordt voor het voortbestaan van de soort omdat de voortplantingsorganen en het immuunsysteem er door aangetast worden.

Op 15 november 1973 sloten de Verenigde Staten, Canada, de Sovjet-Unie, Noorwegen en Denemarken (Groenland) een verdrag tot bescherming van de ijsbeer. De jacht op het dier werd verboden met uitzondering van de traditionele jacht met traditionele middelen. Ook de handel in ijsbeerbont werd aan banden gelegd.

 

 

 

 

 

Sinds mei 2006 staat de ijsbeer als ‘kwetsbaar’ op de Rode Lijst van de IUCN, omdat verwacht wordt dat door de gestage afname van drijfijs in de zomer door het versterkte broeikaseffect, dat de opwarming van de aarde als gevolg heeft, de populatie de komende 45 jaar met minstens dertig procent zal dalen. Het dier wordt vaak als symbool gebruikt in acties rond de opwarming. Het poolijs ontstaat steeds later en smelt steeds vroeger, waardoor het dier niet genoeg tijd kan hebben om op het ijs te jagen en er zijn jaarlijkse vetreserves aan te leggen. Sommige ijsberen lijken zich echter aan te passen aan de nieuwe situatie door op ander voedsel over te schakelen.

 

 

 

 

 

 

Overigens werd de ijsbeer ook in veel oudere Rode Lijsten (tot 1994) als ‘kwetsbaar’ beschouwd. Daarna werd de status ‘van bescherming afhankelijk’ (LR/CD) gegeven voor deze soort. Op 27 december 2006 stelt de Amerikaanse regering voor om de ijsbeer als bedreigde diersoort te beschouwen. Er zouden er nog ongeveer 20.000 – 25.000 leven op de hele wereld, waarvan 2200 in Alaska.

Zee-ijs

Zee-ijs is de benaming voor bevroren zeewater in de beide poolzeeën. Ook wordt het begrip soms gebruikt voor ijs dat vanuit andere wateren de zee instroomt. Belangrijke vormen van zee-ijs zijn drijfijs (drijvende stukken ijs, die ontstaan uit grondijs), pakijs (op elkaar geschoven ijsschotsen) en ijs verbonden met het vasteland (fast ice).

Zee-ijs bedekt per jaar gemiddeld 6,5 procent (22,5 miljoen km²) van de wereldzeeën. Doordat de oceanen uit zout zeewater bestaan, vindt de bevriezing plaats bij een temperatuur van ten hoogste -1,8 °C. Het zee-ijs beslaat in de winter een groter gebied dan in de zomer. Rondom Antarctica (aan de zuidpool) komt veel meer zee-ijs voor dan bij de noordpool.

 

 

 

 

 

Zee-ijs speelt een belangrijke rol in het klimaatsysteem van de Aarde. Het overwegend met sneeuw bedekte zee-ijs kenmerkt zich door een zeer hoog weerkaatsingsvermogen (albedo) van het zonlicht. Waar door de ijsvrije oceaan een groot deel van de kortegolfstraling wordt geabsorbeerd en reflecteert het zee-ijs deze straling juist. Deze zichzelf versterkende terugkoppeling (ijs-albedo-feedback effect) heeft een grote invloed op de stralingsbalans. Melting ice door klimaatverandering zal uiteindelijk wereldwijd leiden tot het verdwijnen van landen en het einde van de populatie van de ijsberen. Er is al vaker onderzoek gedaan naar de gevolgen van klimaatverandering voor ijsberen, maar de nieuwe studie hangt er nu een tijdsspanne aan. Het zee-ijs verdwijnt in rap tempo. Sinds de metingen in 1979 begonnen is er wereldwijd nog nooit zo weinig bevroren zeewater geweest.

Haalt de ijsbeer het jaar 2100?

De klimaatverandering kan leiden tot snel uitsterven van ijsberen, aldus een gepubliceerd onderzoek van eind juli 2020. De kans is groot dat de ijsbeer binnen de tijdspanne van een mensenleven nagenoeg zal verdwijnen. In sommige regio’s zitten de dieren al in een neerwaartse spiraal door onder meer het afnemende pakijs waardoor zij langere tijd aan land moeten doorbrengen en zo minder tijd hebben om op zeehonden te jagen. Dat melden wetenschappers in het vakblad Nature Climate Change (= tijdschrift over onderzoek naar de effecten van klimaatverandering).

De ijsbeer in het Arctisch gebied kan maandenlang vasten, vooral in de zomer wanneer het pakijs smelt. Maar met de opwarming van de aarde, die in het noordpoolgebied twee keer zo snel gaat, duurt de periode zonder ijs steeds langer. Omdat ze niet in staat zijn een andere voedselbron te vinden die zo rijk is als de zeehonden in hun omgeving, wagen steeds meer hongerige beren in de buurt van bewoonde gebieden.

Hun afnemende lichaamsgewicht ondermijnt de kansen om de Arctische winters zonder voedsel te overleven, aldus de wetenschappers. Vooral jonge dieren hebben minder vetreserves en overleven dit soort gedwongen vastenperiodes niet. Als de uitstoot van broeikasgassen in hetzelfde tempo doorgaat als vandaag, zal de daling van de voortplanting en de overleving het voortbestaan van de populatie tegen 2100 in gevaar brengen, concludeerden de onderzoekers.

Het Wereld Natuur Fonds (WWF) laat weten enorm geschrokken te zijn. Het is even slikken omdat wat we al langer vreesden nu wetenschappelijk nog preciezer is onderbouwd. Er zullen in de toekomst een stuk minder ijsberen zijn dan nu, zegt Gert Polet, ijsberenexpert van WWF-Nederland. Maar het is nog niet te laat: als we de uitstoot nu stoppen dan blijft de schade nog enigszins beperkt en kunnen we naar schatting ruim 50 procent van het zee-ijsoppervlak behouden. Op dit moment zijn er naar schatting wereldwijd nog zo’n 26.000 ijsberen. De dieren zijn afhankelijk van ijsblokken om te kunnen jagen voor voedsel.

Dierentuinen

Waar kan je ijsberen zien in Nederland? Ouwehands Dierenpark Rhenen, Diergaarde Blijdorp Rotterdam, Wildlands Adventure Zoo Emmen. Hieronder een collage van andere dierentuinen met ijsberen.

 

 

 

 

 

 

Knut (2006– 2011) was een bekende ijsbeer, die in de Berlijnse dierentuin Zoologischer Garten Berlin werd geboren maar door zijn moeder Tosca werd verstoten.  Dierenverzorger Thomas Dörflein hield Knut in leven. Op 19 maart 2011 verdronk Knut in het water van zijn verblijf. Knut bleef eindeloos rondjes draaien en viel vervolgens in het water en verdronk. Na sectie bleek dat Knut bezweken is aan een virusinfectie, ook waren de hersenen van de ijsbeer aangetast. In 2015 werd bekendgemaakt dat de ijsbeer een zeldzame auto-immuunziekte had. Door deze auto-immuunziekte kreeg Knut een hersenvliesontsteking die leidde tot een epileptische aanval. Knut is slechts vier jaar oud geworden. De Duitse zegel (zie rechts) werd gekozen als de meest populaire zegel van 2008.

Meer info

https://polarbearsinternational.org/

https://ijsbeer.info/

https://www.iucnredlist.org/

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • België • Brits Antarctica • Canada • Chili • Duitsland • Egypte • Faroer • Frankrijk • Israël • India • Indonesië • Noorwegen • Nederland • Rusland • Sovjet Unie • Tsjechië • Verenigde staten • Verenigde Naties • Wit-Rusland • Zweden • Zwitserland • Beren • Zeezoogdieren

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(19 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...