Tijdens de Tweede Wereldoorlog, in november 1942, werd de 1ste Poolse Pantserdivisie in Schotland opgericht. Commandant van de divisie werd generaal Stanislav Maczek. De divisie bestond uit Poolse soldaten, onderofficieren en officieren die na de val van Polen door Duitse troepen naar Frankrijk waren gevlucht. In 1940 vochten zij daar opnieuw tegen de Duitsers en na een zware strijd weken zij uit naar Engeland.

Eind juli 1944 maakte de Pantserdivisie de overtocht naar Normandië waar het strand op 1 augustus werd bereikt. De divisie beschikte voor het grootste deel over de Britse Cromwell tanks, type IV, waarvan in totaal 1.700 exemplaren zijn gebouwd. De tank is afgebeeld op de postzegel van Gibraltar terwijl deze het strand oprijdt tijdens D-Day.

In het Tank Museum in Bovington in het graafschap Dorset staan zeer veel tanks opgesteld. De tank helemaal links afgebeeld op de prentkaart is een Cromwell tank. Deze tank was zeer wendbaar en woog 28 ton. De hoofdbewape-ning was een 75 mm kanon. De tank kon een snelheid behalen van ongeveer 60 kilometer per uur en kon met een volle benzinetank ongeveer 275 kilometer oprukken.

De 1ste Poolse Pantserdivisie werd in Normandië vrijwel direct ingezet tijdens Operatie Totalize waarbij de tanks moesten oprukken vanuit Caen naar Falaise om de Duitse troepen daar te omsingelen samen met andere geallieerde legereenheden. Hier werd een aantal Duitse Wehrmacht en SS divisies gevangen genomen of vernietigd. De Poolse divisie had de opdracht de vluchtroute voor de Duitsers af te snijden op Mont-Ormel dat na zware verliezen aan beide kanten gelukte. De Poolse soldaten die hier sneuvelden liggen begraven op de Poolse militaire begraafplaats in Grainville-Langannerie. De divisie had een eigen symbool, hierboven afgebeeld, dat verwees naar de helm en verentooi van de Poolse Huzaren die beroemd waren geworden bij de Ontzetting van Wenen in 1683.

De Duitsers trokken zich terug achtervolgd door onder andere de Poolse Pantserdivisie. Bij Poperinge werd de Belgische grens gepasseerd en werden vele Belgische dorpen en steden bevrijd van de Duitser bezetters. Medio september 1944 nam de Poolse Divisie deel aan de Strijd om de Scheldemonding. Hier werd de oostelijke helft van Zeeuws-Vlaanderen van Duitsers gezuiverd en Axel op 19 september en Terneuzen op 20 september bevrijd. Eind september werd de divisie ingezet in de Noorderkempen. Merksplas werd op 30 september bevrijd waarna de strijd zicht voortzette via Baarle Hertog en Baarle Nassau richting Breda. Op 29 oktober 1944 werd Breda verlost van de Duitse troepen die na zware schermutselingen op de vlucht waren geslagen. Dank zij een snelle flankaanval door de tanks van generaal Maczek verliep de bevrijding van de stad zonder burgerverliezen.

Op de Poolse postzegel met afbeelding van generaal Maczek is de toren van de Grote Kerk van Breda afgebeeld met in de top de Nederlandse en Poolse vlag. Doordat twee belangrijke bruggen over de singels in het centrum intact waren gebleven konden de troepen snel oprukken. Het waren de Wilhelminabrug en de Haagpoortbrug. Ook het verzet had zich in de strijd gemengd en had de Koninklijke Militaire Academie veroverd. Op 30 oktober 1944 werd mijn geboortedorp Oudenbosch bevrijd, niet door Poolse tanks maar door de Timberwolves, een Amerikaanse infanterie divisie.

Stanislaw Wladyslaw Maczek, met de bijnaam ‘Baca’ wat ‘Herder’ betekent, werd op 31 maart 1892 in Sjtsjyrets in de Oekraïne geboren. Zijn jeugd bracht hij door in Lwów dat behoorde tot het Oostenrijks-Hongaarse Rijk waar zijn vader rechter was. Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende hij als officier in het Oostenrijkse leger. Na de oorlog meldde hij zich aan bij het Poolse leger en werd vlak voor de Duitse inval bevorderd tot kolonel. Hij voerde het bevel over de enige Poolse tankbrigade die het land had. Bij Kraków in het zuiden van Polen bracht hij het Duitse XVIII Korps een gevoelige nederlaag toe waarbij 50 Duitse pantservoertuigen werden vernietigd maar hij moest uitwijken naar Hongarije. Vrijwel alle Poolse soldaten vertrokken vanuit Hongarije via Roemenië naar Frankrijk waar de Poolse regering in ballingschap met Frans materieel een nieuwe tankbrigade mocht oprichten onder bevel van Maczek. Nadat de Duitsers Frankrijk waren binnengevallen leverde de brigade op 16 en 17 juli 1940 slag met de Duitse troepen waarbij hij enkele overwinningen behaalde bij Montbard en het Bourgondisch Kanaal dat dwars door het stadje loopt. Maar de overmacht was te groot en besloten werd tot de terugtocht. Het lukte het grootste deel van de brigade om het Kanaal over te steken naar Engeland.

Op de prentkaart is de Grote Kerk te zien vanaf de Markt in Breda. De burgemeester van de stad Breda, B.W.Th. van Slobbe, verleende hem het ereburgerschap op 30 oktober 1944 samen met zijn divisie. Na de bevrijding van Breda werd de opmars vertraagd door de wintermaanden waarbij de Tankdivisie opdracht had gekregen om het gebied ten zuiden van de Maas tussen Tholen via Moerdijk tot ’s-Hertogenbosch te bewaken. Begin 1945 werd de divisie overgeplaatst naar het inmiddels bevrijde Overijssel waarna langs de grens via Drenthe en Groningen naar het noorden werd getrokken. Daarbij werden Emmen, Veendam en Stadskanaal door de Polen bevrijd. In april werd Duits grondgebied veroverd en een krijgsgevangenkamp in Oberlangen bevrijd waarin zich onder anderen ruim 1.700 Poolse vrouwelijke opstandelingen bevonden. De vrouwen waren gevangen genomen na de opstand van Warschau die had plaatsgevonden op 1 augustus 1944. De oorlog eindigde voor Maczek toen op 6 mei 1945 de Duitse marinebasis Wilhelmshaven door de Poolse Tankdivisie werd veroverd en hij de capitulatie van de Duitse troepen accepteerde. In 1947 werd de divisie ontbonden en vele soldaten, onderofficieren en officieren, waaronder Maczek weken uit naar het westen, vooral naar Nederland, België en Groot-Brittannië. Door de Poolse communisten was hem zijn Poolse nationaliteit afgenomen waardoor hij gedwongen werd om elders een nieuw bestaan op te bouwen. Maczek vestigde zich in Schotland waar hij tot de jaren zestig als barman in het Learmonth Hotel werkte in Edinburgh eigendom van zijn vroegere ondergeschikte J.S. Tomasik.

Maczek overleed op 11 december 1994, op 102-jarige leeftijd, in Edinburgh en werd op zijn uitdrukkelijke wens begraven op het Pools Militair Ereveld in Breda aan de Ettensebaan, dicht bij zijn mannen waarmee hij de gehele oorlog had opgetrokken. Het ereveld is driehoekig en heeft de Poolse naam ‘Polski Cmentartz Wojskowy W Bredzie’. In Polen werd hij geëerd met enkele penningen en munten, zoals de hierboven afgebeelde munt van 2 zloty uit het jaar 2003.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • België • Duitsland • Frankrijk • Groot Brittannië • Nederland • Polen • Eerste Wereldoorlog • Tweede wereldoorlog

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(10 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...