Oude postroutes: uitgiftedatum 11 mei 2020

De blauwe afbeeldingen op het postzegelvel zijn een ets van Jan Mulder, een verticale uitsnede van een schilderij van Jan Wouwerman [2 x] en een prent van een anonieme kunstenaar. Op het horizontale postzegelpaar verbeelden de gouden gelijkzijdige driehoeken een activiteit, terwijl beide evenwijdig lopende gouden balkjes inactiviteit en rust symboliseren tijdens de postrouterit.

Oude postroutes: gelaagde postzegelafbeeldingen

De afbeeldingen van beide postzegels en tabs zijn op een drietal verschillende niveaus geplaatst, waardoor het ene op de voorgrond en het andere op de achtergrond terechtkomt. Voor een juiste inzichtelijke begripsvorming de onderscheidingen:

1. Laag met drie blauwkleurige afbeeldingen.
2. Laag met goudkleurige symbolen.
3. Typografische laag met gestreepte postroute.
   
   

1) Laag met drie blauwkleurige afbeeldingen

Postiljon te paard, Jan Mulder (1786-1817)

Rijksmuseum / CC0

Op de eerste postzegel zit een postiljon op een galopperend paard met een hoorn aan zijn mond. Op de achtergrond van een koperen plaat met de geëtste afbeelding ‘Postiljon te paard’ van Jan Mulder (1786 – 1817) staat een speelse verwijzing naar de molen van papierfabrikanten C. en J. Honing uit Zaandijk. Op de tafel voor het huis staan bijenkorven.

Rechts op beide postzegels staan twee dezelfde afbeeldingen. Op deze verticale uitsnede steekt een paard tijdens een haltepauze zijn hoofd in een houten emmer en drinkt. Dit detail is afkomstig van het olieverfschilderij ‘Het bonte paard’ (41½ x 36 cm) van Jan Wouwerman (1629 – 1666).Voor de boerderij/herberg staat een paard te drinken. Rechts van de jonge vrouw zitten twee personen. Op de voorgrond scharrelen scharrelen enkele kippen en links vertrekt een reiziger.

Het bonte paard, Jan Wouwerman (1629-1666)

Jan Wouwerman / Public domain

Op de tweede postzegel zitten twee postiljons op de bok van een postkoets, die door twee paarden wordt voortgetrokken. Op de oorspronkelijke prent, waaraan de
postzegelafbeelding is ontleend, staan vier paarden. Het postzegelformaat blijkt niet toereikend te zijn voor een vierspan. Vóór het afgebeelde tweespan zijn nog details van het dubbele haamhout zichtbaar, waarmee beide ontbrekende paarden de wagen ook voorttrokken.

2) Laag met goudkleurige symbolen

De gelijkzijdige gouden driehoek en de twee smalle evenwijdig lopende gouden balkjes verwijzen op een grafische manier naar actie- en rustmomenten tijdens een postroute van A naar B.

3) Typografische laag met gestreepte postroute

Een meanderende typografische baan in combinatie met een dito lopende postroute-verbeelding (gouden streepjes; geel gekleurd) slingeren met haakse bochten om de blauwe postzegelafbeeldingen heen vanaf de tab linksboven via beide postzegels naar de tab rechtsonder.

• De gouden streepjes verbeelden stuk voor stuk wisselstations, waar postiljons eten/rusten/slapen, paarden worden ‘ververst’, post wordt afgeven/ingenomen en in-/uit-/overstappen van betalende passagiers.
• Deze postzegel- en beelddoorlopende route-aanduiding verbeeldt de kriskras door Europa (destijds Habsburgse Rijk en de Nederlanden) lopende netwerk van postroutes van Von Thurn und Taxis.
• Via deze banen werd het geschreven woord vanaf de 16e tot de 19e eeuw in ons werelddeel vervoerd.
• Het geschreven woord wordt door de typografische postzegeltekst (postroute, Nederland 2020, internationaal, 1, Europa [2 x]) gesymboliseerd.
• Het ‘postzegel-beelddoorloper-effect’ symboliseert tevens het overschrijden van talloze Europese binnengrenzen van hertogdommen, koninkrijkjes en vorstendommen.

Familie-lijfspreuk én functie-uitoefening

De koeriersfamilie uit Lombardije (Italië), Von Thurn und Taxis (aanvankelijk werd familienaam Tasso gebruikt), domineerde vier eeuwen aaneen de postbezorging in Europa met de Latijnse lijfspreuk “Cito, cito, cito, citissim”. In het Nederlands luidt het devies “Snel, snel, snel, supersnel”. Vanuit dit credo heeft het grafische ontwerpersduo Anne Schaufeli en Huub de Lang van Studio026 uit Arnhem het concept ontwikkeld.

• De postiljons moesten de post zo snel mogelijk van A naar B brengen. Het gebeurde eerst te paard (wel snel, maar met weinig post) en later met de postkoets (minder snel, maar meer post!). Beide postzegelafbeeldingen geven twee middelen van vervoer in opeenvolgende tijd-momenten weer (beweging/verandering in de tijd).
• Middels het estafettesysteem kon post bijzonder snel en efficiënt vervoerd en bezorgd worden. Langs de routes bevonden zich talloze wisselstations/-haltes, waar’verse’ postiljons en nieuwe paarden na een korte wisselpauze de postroute konden vervolgen met zo min mogelijk tijdverlies. De route van A naar B kenmerkte zich door wisseling van actie en rust op opeenvolgende plaatsen (beweging/verandering van geografische plaats).

Meer postkoets-postzegels

Aanvankelijk waren postkoetsen open wagens of karren (nvph 422 & nvph 1926b). Naderhand werden het gesloten wagens door toename van de hoeveelheid post (zie afbeelding postkoets met vierspan). Bijkomend voordeel ervan was ook dat tegen betaling passagiers meegenomen konden worden.

Aantrekkelijk geactualiseerd én doorwrocht!

De informatie over de postroute-rit van A naar B is ruimschoots aanwezig in het totaalontwerp. Het tegengestelde is niet alleen aanwezig in de vervoermiddelen (paard – postkoets), het tempo (galop – draf), maar ook in de postomvang (weinig – veel), het oponthoud (actie – rust), de vormgeving (afbeelden – verbeelden) en de kleur (blauw – goudkleur). Kenmerkende en essentiële aspecten tijdens de postroute opgedaan direct (middels afbeeldingen) en indirect (middels verbeeldingen / verwijzingen) zijn aan de orde, waardoor het ontwerpersduo ons als het ware een inleef- en invoelbaar ‘ooggetuige verslag’ geeft, wat juist is afgelopen.
Het postzegelthema Oude postroutes speelt in ’t geheel op een weinig in het oog vallende manier toch een ogen openende, dominerende én verbindende hoofdrol. Het ontwerpersduo heeft zich terdege in allerlei bochten gewrongen, gelijk de postroute, om het postzegelonderwerp te optimaliseren. Naar ik hoop zullen ook velen (vooral na lezing van mijn ontrafeling / analyse) van dit doorwrochte ontwerp genieten!

Beide brieven zijn vanuit Middelburg naar Ghendt in 1669 en ook naar Gent in 1697 verzonden via Thurn and Taxis. Het Thurn and Taxis-tarief bdroeg 4 Sols port. De afbeeldingen zijn afkomstig uit de Corinphila Veilingen (veiling 240, kavel 22).

Verplaatsing emissie Fietshistorie

De emissie Fietshistorie; die volgens de planning ook op 11 mei zou worden uitgegeven, wordt verplaatst naar 17 augustus 2020.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(9 stemmen, gemiddeld: 3,89 uit 5)

Laden...