Kinderpostzegels 1945 (nvph 444/48)

Het vrolijk opgewekte en op de toekomst gerichte rood van de 7½ cent kinderzegel vormt een grote tegenstelling met de dof trieste kleuren van de resterende postzegels. Verwijzen deze postzegels hiermee naar de weinig zonnige oorlogsjaren?

De Kinderpostzegels 1945 zegels nader bekeken

1. Als de symmetrisch uitgevoerde postzegelafbeelding in de lengte wordt doorgeknipt is de ene helft het spiegelbeeld van het andere deel. Alles is in een verstandelijk en beredeneerd evenwicht uitgevoerd.
2. Dit geldt niet alleen voor het kinderkopje, maar ook voor het typografische onderdeel als gebogen tekst boven, horizontale tekst onder en aanduiding van de frankeerwaarde in beide bovenhoeken is qua vorm identiek.
3. In het symmetrisch uitgevoerde gezicht ontbreekt het werkelijke leven van een kind. Het gezichtje straalt met grote ogen een stille, weinig zeggende en eentonige rust uit.
4. In het frontaal afgebeelde kinderhoofdje met ingetogen, verstilde en trieste blik is sprake van te tere, vage en weinig aansprekende kleurovergangen.
5. Tussen het haar en gelaat van het meisje bestaat echter een grote tegenstelling: levendig springend en krullend haar tegenover een emotieloze gelaatsuitdrukking.

Edward Fernhout en Lousje

Afbeeldingen: Handboek Postwaarden Nederland

Fijnschilder Edgar Fernhout behoorde tot de vriendenkring van het echtpaar Droogleever Fortuyn. Hij heeft in 1942 een kleurig en gedetailleerd schilderij gemaakt van hun 2-jarig dochtertje Lousje (?? april 1940) met priemende ogen en krullend haar. Het schilderij kwam niet alleen tot stand ‘om het broodnodige geld’, maar ook als een vriendendienst-uiting. In het vereenvoudigde kinderzegelportret is van de kleurenpracht op de eenkleurige postzegels weinig overgebleven. Het portret van Lousje is afkomstig uit het informatieve en onovertroffen Handboek Postwaarden Nederland.

Recensies

De filatelistische pers heeft deze emissie destijds met weinig positiviteit ontvangen. Het tijdschrift ‘Mijn Hobby’ van december 1945, nummer 9 schrijft: “Het onwezenlijke kinderhoofdje zweeft in de ijle lucht.” Ook het boek ‘Postzegelkunst’ van schrijver Christiaan de Moor was weinig lovend: “De te ver doorgevoerde verfijning komt de realistische typering niet ten goede. Men voelt dat de verkleining tot postzegelformaat veel van de oorspronkelijke charme van het geschilderde ontwerp verzwakt heeft.”

Dichteres M. Vasalis

Door stom toeval kwam ik kortgeleden via Google tot ontdekking dat de moeder van Lousje een met naam bekende Nederlandse dichteres is. Onder het pseudoniem M. Vasalis schrijft zij gedichten. Haar werkelijke naam luidt Margaretha Droogleever-Leenmans.
Op voorspraak van Simon Vestdijk kon zij als dichteres debuteren in het literaire tijdschrift ‘Groot Nederland’. Ze wilde in eerste instantie publiceren met de initialen van haar meisjesnaam M.L., zodat niet meteen duidelijk werd dat de gedichten door een vrouw geschreven waren. Het blad accepteerde deze afkorting niet. Een ander pseudoniem kwam tot stand. Haar achternaam werd als uitgangspunt gekozen. Vazal dat leenman betekent, wordt in gelatiniseerde uitvoering als Vasalis geschreven.

In 1940 debuteerde zij met de bundel ‘Parken en woestijnen’. Twee dichtbundels van de meest gelezen dichteres uit de moderne Nederlandse literatuur zijn ‘De vogel Phoenix'(1947) en ‘Vergezichten en gezichten’ (1954). De drie bundels tellen ongeveer honderd gedichten. Postuum verscheen in 2002 ‘De oude kustlijn’.

Géén en wél Prinsessenzegels (nvph 454/59)

‘Mijn Hobby’ van december 1945, no. 9: “De kinderzegelafbeelding is een grote teleurstelling. Hoe gaarne hadden wij op deze zegels onze drie prinsesjes afgebeeld zien. Hoe beter zouden zij er dan bij het publiek ‘ingegaan’ zijn. Hoe trots zouden wij dan op deze uitgifte geweest zijn. Was er nu een mooier en dankbaarder onderwerp te vinden voor dit sympathieke doel dan onze eigen geliefde prinsesjes als symbool te nemen voor de levensvreugde en de zonneschijn, die door middel van deze uitgifte aan de verwaarloosde en gebrekkige kinderen wordt geschonken?
Vóór de oorlog, kort na de geboorte van ons eerste prinsesje gingen er in filatelistische kringen reeds stemmen op om op de toekomstige kinderzegels ons Beatrixje af te beelden Toen was Beatrixje nog zonder zusjes. De oorlog kwam er echter tussen!”
De Centrale Propaganda Commissie voor de kinderpostzegels klopte op een te laat tijdstip bij PTT aan met het voorstel de drie prinsesjes op de kinderzegels 1945 te plaatsen. Dit was niet meer mogelijk. Fernhout was al te ver gevorderd met zijn kinderzegelontwerp. Het Postbedrijf kon zich heel wel vinden in het voorstel van de Kinderzegel-commissie en zegde toe dat in 1946 Prinsessenzegels zullen worden uitgegeven.

Beperkte reclame toch hoge verkoopcijfers!

Afbeelding: Handboek Postwaarden Nederland

Het voeren van een intensieve propaganda-actie was niet mogelijk. Middels een kleine oplage ‘reclameplaten’ met daarop twee maal een vergrote kinderpostzegel is toen in een periode van papierschaarste toch gedrukt. Hoogstwaarschijnlijk was deze affiche (30 x 26,5 cm) tweekleurig: twee rode, groot uitgevoerde postzegelafbeeldingen met een zwarte tekst. ’t Bijzondere van deze affiche is dat deze plaat gelijk de postzegel ook symmetrisch van opbouw is.
De postzegels vlogen weg ondanks dat ze door de pers en verzamelaars slecht ontvangen werden. Zelfs een tweede oplage was noodzakelijk. Een groot deel van de omzet van de kinderzegels bleek bestemd te zijn voor andere doeleinden dan de frankering van poststukken.

In de oorlogsjaren was het verzamelen van postzegels door gebrek aan andere vrijetijdsbestedingen erg populair geworden *). Na 1945 werden er twee onafhankelijke filatelistische tijdschriften naast het ‘Maandblad Philatelie’ uitgegeven: ‘Mijn Hobby’ en ‘Mijn Stokpaardje’. ‘Postzegel Revue’ verscheen twintig jaar later.

De naoorlogse overwinningsroes veroorzaakte een optimistische toekomstverwachting, waarbij de speculatiezucht zich o.a. ook op postzegels richtte. Ook om zwart geld te verzilveren waren postzegels aanvankelijk aantrekkelijk als beleggingsobjecten. Het betrof toen naast de kinderzegels 1945 ook de Nationale Hulpzegels (nvph 449/53) en Prinsessenzegels (nvph454/59). In 1950 werd het geld steeds schaarser. Men kwam daardoor tot de ontdekking dat speculatief gekochte postzegels financieel helemaal niet aantrekkelijk objecten meer waren.

*)
De populariteit van de postzegel neemt tegenwoordig steeds meer af. De postzegel als gebruiksvoorwerp voor frankering van poststukken gaat door internetgebruik voortdurend achteruit. De postzegel komt steeds minder voor in de huidige ‘beleefwereld’ van de Nederlander. Als beleggingsobject heeft de postzegel na 1980 zijn functie geheel verloren, eveneens als verzamelobject. Postzegel verzamelen heeft steeds meer concurrentie gekregen van talrijk andere vrijetijdsbestedingen in sport- en computertoepassingen. Het verzamelen ervan wordt nu als een oubollige activiteit van bejaarden gekwalificeerd.

Afbeeldingen: Handboek Postwaarden Nederland, PostNL

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland • Nederland • Kinderpostzegels

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(6 stemmen, gemiddeld: 3,67 uit 5)

Laden...