Door de sterke groei van de Londense bevolking in de eerste helft van de 19de eeuw werd het centrum van de stad steeds slechter bereikbaar vanwege de vele omnibussen, karren en taxi’s die de reizigers vanuit de buitenwijken naar hun werk moesten vervoeren. Rond 1830 werd door advocaat Charles Pearson een plan aan het stadsbestuur voorgelegd om het centrum beter bereikbaar te maken. In 1850 waren zeven spoorwegterminals van diverse spoorwegmaatschappijen gelegen rond de buitenkant van het centrum van de stad. In 1854 kreeg de voor de ontwikkeling van een ondergrondse spoorlijn opgerichte ‘Metropolitan Railway’ toestemming om een spoorlijn te bouwen. De bouw begon in maart 1860.

De eerste tunnelbuis die gereed kwam was tussen de stations Paddington van de Great Western Railway, de GWR, en King’s Cross van de London & North Eastern Railway, de LNER. De tunnelbuis werd doorgetrokken naar de nieuwe vleesmarkt in Smithfield, station Farringdon. Het zes kilometer lange traject werd op 10 januari 1863 geopend voor publiek. Het belangrijkste ondergrondse station ligt aan Baker Street en was het eerste ondergrondse station ter wereld. Het is op de boven afgebeelde plattegrond van de ‘Underground’ uit 1908 ongeveer in het midden te vinden.

Ter gelegenheid van het 150-jarige bestaan van de ‘Underground’ in Londen bezocht koningin Elizabeth II samen met haar echtgenoot prins Philip en Catherine, de Duchess of Cambridge, Baker Street Tube Station. Tijdens het bezoek ontving Catherine een badge met de tekst: Baby on board. Ze werden rondgeleid in een oude gerestaureerde treinwagon uit 1892 die indertijd dienst deed op de Metropolitan Line.

De wagon werd nadat deze uit dienst was genomen gebruikt als tuinschuur, werd ontdekt door treinenthousiasten en gerestaureerd door vrijwilligers van de Ffestiniog Railway in Wales. Deze wagon werd ook gebruikt bij de viering van 150 jaar ‘Underground’ op 13 januari 2013 samen met een eveneens gerestaureerde stoomlocomotief ‘Met Locomotive 1’, een exemplaar uit 1898 die dienst deed op deze lijn. De locomotief bestaat nog steeds en is te zien op het emplacement van het ‘Buckinghamshire Railway Centre’, acht kilometer ten noordwesten van Aylesbury.  Ook nam de koningin een kijkje in het toen nieuwste treinstel, type S7, en onthulde de naam van deze trein die naar haar was vernoemd. De trein is afgebeeld op het blokje uitgegeven door de Solomon Eilanden.

Op de tweede postzegel uit de serie is te zien hoe in 1898 tunnelbuizen, tubes genoemd, voor de ‘Underground’ werden gebouwd. De methode die vanaf 1886 in Londen werd gebruikt was de zogenoemde ‘schid-en-perslucht’ techniek, voor het eerst toegepast door ingenieur James Henry Greathed. Bij eerdere boringen kwamen wel eens arbeiders om het leven, maar met de nieuwe methode werd meer dan 10 kilometer geboord zonder een enkel incident met dodelijke afloop.

De derde zegel laat zien hoe reizigers in 1911 gebruik maakten van de ‘Underground’ vanuit de buitenwijken van de stad Londen naar het centrum. Velen lezen de krant, door de heren meestal de ‘Financial Times’. De eerste ruituigen van 1863 hadden een gasverlichting en werden getrokken door stoomlocomotieven. Vanaf 1877 werd de verlichting vervangen door olielampen. In 1890 werden stoomlocomotieven langzaam vervangen door elektrisch aangedreven locomotieven en ook de wagons kregen elektrische verlichting. In 1911 werden de eerste roltrappen in Londen in gebruik genomen op Tube Station Earl’s Court.

De ‘Underground’ in Londen bleef niet ondergronds. Buiten het centrum werd meer en meer gebruik gemaakt van bovengrondse spoorlijnen. Boston Manor is een Tube station dat ligt op de grens van de stadsdelen Hounslow en Ealing. Het station bevindt zich aan de Heathrow tak van de Piccadilly Lijn tussen de stations te Osterley en Northfields. Het eerste station op deze lijn werd geopend in 1883 maar werd in 1932 grondig verbouwd en gemoderniseerd door de architecten Stanley Heaps en Charles Holden in de art deco-stijl.

Tijdens de verbouwing bleef het station deels in gebruik voor passagiers op de Picadilly Lijn die vanaf 9 januari 1933 doorliep tot Northfields. Het vernieuwde station werd op 25 maart 1934 voltooid. De toren is een baken voor de omgeving van dit stadsdeel en is voorzien van geglazuurde keramische tegels. Bij de top een groot embleem van de London Underground. In een postzegelboekje zijn twee exemplaren opgenomen die zelfklevend zijn. Op bovenstaand fragment een stempel voor de eerste dag van uitgifte met een afbeelding van de karakteristieke toren.

Op de Bakerloo Line werd gebruik gemaakt van treinen die vanaf 1921 werden gebouwd en in 1933 opnieuw waren ingericht en enkele technische aanpassingen hadden ondergaan. Ze waren opnieuw van verf voorzien in de kleuren rood en crème. Op de postzegel is een dergelijke trein te zien met de aanduiding van het in 1890 geopende eindstation ‘Elephant (and Castle)’. Later werden de treinstellen helemaal overgeschilderd in rood. De treinstellen werden in 1985 uit de dienst genomen.

Het station op Canary Wharf ligt aan de Jubilee Line tussen Canada Water en North Greenwich. Het station werd op 17 september 1999 geopend en is op een na het drukste station van de ‘Underground’  in Londen. Het station Stratford staat op plaats één. Het station werd ontworpen door architect Sir Norman Foster en werd aangelegd in een drooggelegd dok van de toenmalige havens. Op de postzegel is de enorme glazen luifel weergegeven boven de ingang met het roltrappencomplex.

Naast de serie van zes postzegels werd een blokje uitgegeven met daarin vier postzegels. Op elke postzegel zijn drie posters afgebeeld. In het London Transport Museum bevinden zich meer dan 3.200 posters die voor de ‘Underground’ zijn vervaardigd. Enkele zeer geliefde posters die overigens ook door verzamelaars worden gezocht, zijn bijvoorbeeld de poster ‘Golders Green’ uit 1908 op de postzegel met de aanduiding 1st van een onbekende ontwerper, de middelste poster op de postzegel van 77p ‘Power’ ontworpen door Edward McKnight Kauffer in 1931 de middelste poster op de postzegel van 87p ‘Thanks to the Underground’, in 1935 ontworpen door Zero Hans Schleger en de locomotief op de postzegel van £1.28 in 1975 ontworpen door Tom Eckersley. De laatste poster op de postzegel van £1.28 is in 1986 door David Booth ontworpen en laat zien hoe de Tate Gallery is te bereiken via de ‘Underground’.

Een van de leukste posters die voor de ‘Underground’ werden geproduceerd, helaas niet op een van de vier postzegels afgebeeld, is in 1927 ontworpen door Alfred Leete. Hij is bekend van zijn posters die hij maakte voor de werving van rekruten tijdens de Eerste Wereldoorlog met een afbeelding van Lord Kitchener met de tekst: ‘Your Country Needs You’. Op de bovenstaand afgebeelde poster zweven reizigers naar de ingang van een station van de ‘Underground’, toen de ‘Underground Electric Railway Company Ltd’ geheten. Boven de ingang een bord met de tekst ‘Underground’ in de zogenoemde Johnson stijl.

De trein afgebeeld in het stempel voor de eerste dag van uitgifte is een type S7 zoals deze in een drietal uitvoeringen werd geïntroduceerd vanaf 2012 op drie lijnen: de Hammarsmith & City Line, de District Line en de Circle Line. Elke trein bestaat uit zeven wagons. De Hammarsmith & City Line maakt gebruikt van de oudste tunnelbuis ter wereld tussen Paddington en Farringdon geopend in 1863. Overigens zijn veel meer verschillende stempels voor deze uitgifte in gebruik geweest.

Dat ook de plattegrond van het ondergrondse spoorwegnet werd aangepast aan moderne inzichten bewijst de postzegel met de waardeaanduiding 1st uitgegeven op 13 januari 2009 in de serie Brits Design. Vergeleken met de plattegrond uit 1908 is de huidige plattegrond veel gebruiksvriendelijker geworden.

Door de toename van het aantal lijnen die werden bediend door de ‘Underground’ werden de plattegronden steeds ingewikkelder doordat men toch probeerde de stations en trajecten zoveel als mogelijk was naar de ware situatie in te tekenen. Het werd een warboel totdat Henry (Harry) Charles Beck, een technisch tekenaar, in 1931 met een oplossing kwam door van het hele netwerk een soort diagram te maken. Toen de nieuwe plattegrond in 1933 was verschenen werd deze een onmiddellijk succes en het ontwerp van Beck wordt tot op vandaag in ere gehouden. De beide plattegronden in dit artikel zijn herdrukken die veel door treinliefhebbers worden verzameld, zelfs ingelijst voor aan de muur.

Een icoon wat u overal in Londen kunt tegenkomen is de zogenoemde ‘roundel’ bij de ingang van elk station van de ‘Underground’. Voor het eerst in 1908 werd dit model gebruikt in een iets simpeler uitvoering waarbij het ronde vlak volledig rood was. In 1920 werd het rode ronde vlak verdeeld in de huidige rode buitencirkel en erbinnen wit. Het ontwerp was van Edward Johnston. Een nieuwe uitvoering verscheen in 1933 waarbij twee met ruitjes onderbroken lijnen in de blauwe balk werden opgenomen met een grote letter U vooraf en een grote letter D aan het eind van het woord ‘UndergrounD’ of L en T voor ‘London TransporT’.  In 1985 werden deze ‘roundels’ vervangen door het huidige exemplaar zoals afgebeeld met de formele naam: de ‘Roundel from 1972’, ontworpen door Henrion, Ludlow and Schmidt. Het is een waar icoon geworden voor de stad en het leuke is dat ook de oudere versies nog te zien zijn in de straten met in de blauwe balk de naam van het station. Wat vindt u van de ‘Underground’ van Londen?

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Groot Brittannië • Eerste Wereldoorlog • Spoorwegen

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(5 stemmen, gemiddeld: 4,80 uit 5)

Laden...