Het dier was uitgegroeid tot een mythe onder de walvisvaarders. Volgens hen had Moby Dick dood en verderf gezaaid .Over het verhaal schreef Melville zelf: ‘Het is gemaakt uit een verschrikkelijk weefsel van scheepskabels en geteerd touw. Een poolwind waait erdoor en aasvogels hangen erboven.’

New Bedford (Massachusetts), bijgenaamd ‘de walvisstad’, was de woonplaats van Herman Melville toen hij aanmonsterde op de ‘Acushnet’ in 1841.De harpoenier in de sloep vormt het monument in New Bedford voor de walvisvaarders. De regel ‘a dead whale or a stove boat’ is genomen uit een walvisvaarderslied en betekent zoiets als: óf je hebt een dode walvis, óf een versplinterde boot’ (door een slag van de walvisstaart).

Het boek is gebaseerd op Melville’s eigen ervaringen als walvisvaarder op de Acushnet in 1841. Het slot verwijst naar de ondergang van een andere walvisvaarder, de ‘Essex’ die in 1819 door toedoen van een walvis was gezonken. De overlevenden ondergingen een wel heel gruwelijk lot. De naam ‘Moby Dick’ is gebaseerd op de beruchte witte potvis Mocha Dick die in de eerste helft van de 19e eeuw de zeeën onveilig maakte. Moby Dick wordt vaak gezien als symbool voor de zee, de natuur, het noodlot en zelfs God.

Wie denkt even een spannend jongensboek te lezen komt bedrogen uit. Het verhaal is op een bizarre manier op papier gezet. In de vorm van preken, in regionale accenten en in een ‘stream-of-consciousness stijl’, ( één onophou-delijke, lange gedachtenstroom zonder duidelijke indeling of structuur). Soms is een hoofdstuk opgebouwd als een anatomische verhandeling over walvissen, weer andere hebben de tekst van een toneelstuk of een alleenspraak. Het verhaal is doortrokken van shakespeariaanse taal. (Melville was een bewonderaar van deze schrijver). Belangrijke thema’s zijn: betrouwbaarheid van kennis en waarneming, de vrije wil versus predestinatie, sociale status, goed en kwaad en het wel of niet bestaan van goden. Ondanks (of misschien wel dank zij) het bovenstaande is het een spannend, meeslepend boek geworden dat je nooit meer helemaal zal loslaten.
Bovengenoemde Ismaël , een voormalig leraar uit New York, is matroos op de ‘Pequod’. Hij is de enige overlevende van de reis en jaren later de verteller van het verhaal. Er zijn dus twee Ismaëls: de matroos die de reis meemaakt en de ouder geworden Ismaël die het verhaal achteraf vertelt. Bij de aanvang van het boek vertelt hij het zeeleven opgezocht te hebben, omdat hij zich vervreemd voelde van de maatschappij, hij is een sociale buitenstaander.

Ismaël

Achab, (Ahab, de Engelstalige naam van de koning van Israël) is de kapitein van de ‘Pequod’. Een tiran met een obsessie voor zijn wraak op Moby Dick. Vanaf de eerste maanden van zijn leven als wees opgevoed door de oude Indiaanse vrouw Tistig. Hij is geen slecht mens maar zijn fanatisme wordt hem uiteindelijk fataal.

Kapitein Achab

Ismaël besluit zich aan te melden voor de walvisjacht. In New Bedford logeert hij in de herberg ‘De Walvis’ waar hij een harpoenier ontmoet, een getatoeëerde Polynesische prins genaamd Queequeg, zoon van de voormalige koning van het eiland Rokovoko. Op maandag arriveren de twee in Nantucket waar ze verblijven in logement ‘De Traanpot-ten’. De volgende dag ontmoet Ismaël de eigenaren van de walvisvaarder ‘Pequod’: Bildad en Peleg, om zich aan te melden voor de reis. Queequeg blijft op hun kamer om ramadan te houden. Ismaël krijgt de kapitein niet te zien omdat deze ‘ziek is’. De volgende dag wordt ook Queequeg aangenomen. De twee ontmoeten onderweg een in lompen gehulde ziener, Elija, die verschillende vage voorspellingen doet over hun reis.

Queequeg

Op Kerstochtend worden voorraden aan boord gebracht voor zo’n drie à vier jaar plus vier à vijf geheimzinnige figuren. Ismaël krijgt Achab niet te zien als de rest van de bemanning inscheept en tijdens het eerste deel van de reis verlaat Achab ook zijn hut niet. Aangezien Achab begrijpt dat de eigenaren van het schip ervan uitgaan dat hij terugkomt met een rijke buit (alleen al de walvisolie), heeft Achab voor zijn wraakactie zijn eigen crew meegenomen. Eén van hen is de mysterieuze Fedallah, harpoenier op Achab’s boot. Hij krijgt de bijnaam ‘Ahab’s Dark Shadow’. De overige leden van de crew vinden hem de duivel, vermomd als mens. Hij is een Pers en kan net zoals Achab erg intimiderend overkomen. Hij geeft verschillende profetieën over Achab en Moby Dick. Tegen Achab zegt hij: ‘Alleen een strop kan je doden’ en hij krijgt gelijk. De harpoeniers van de ‘Pequod’ zijn allemaal niet-christenen vanuit verschillende plaatsen over de hele wereld. Ieder van hen werkt op een boot van een van de drie stuurmannen.

Tweede stuurman Stubb

Stubb, de tweede stuurman, heeft altijd een pijp in zijn mond en een lach op zijn gezicht. Onder de internationale bemanningsleden van de ‘Pequod’ (waaronder ook een Nederlander) bevindt zich de Manxman (is een bewoner van het eiland Man). Hij is het oudste lid van de crew, geeft de indruk veel te weten en doet duistere voorspellingen.

De Manxman

Tijdens de reis ontmoet de ‘Pequod’ negen andere schepen. Bij iedere ontmoeting groeit Achabs maniakale obsessie om Moby Dick te doden. Uiteindelijk komt de ‘Pequod’ de potvis op het spoor en zet de achtervolging in. Moby Dick richt in drie dagen overal vernielingen aan. Fedallah komt om bij een mislukte poging het dier te harpoeneren.

Eerste stuurman Starbuck

Starbuck is de jonge, eerste stuurman. Hij is een bedachtzame en intellectuele Quaker en verlangt naar huis naar zijn vrouw en kind. Hij is er het meest op tegen dat Achab Moby Dick alleen wil opjagen uit wraak, daar volgens hem dit beest niets te verwijten valt. Dieren hebben geen besef van rede. Hij blijft proberen de kapitein van zijn plan af te brengen temeer daar het achtervolgen van de potvis waarschijnlijk veel schade aan schip en bemanning zal opleveren. Hij overweegt kapitein Achab te arresteren of zelfs te vermoorden, maar vindt echter geen gehoor bij de overige bemanningsleden, het is allemaal tevergeefs. Achab gaat persoonlijk in een sloep de zee op om Moby Dick te harpoeneren. Het touw van de harpoen wikkelt zich om Achabs nek waarop de potvis hem de diepte mee intrekt. Het moederschip wordt door Moby Dick geramd en verdwijnt in een draaikolk. De bemanning is reddeloos verloren. Alleen Ismaël weet te overleven door zich vast te klampen aan de doodskist die Queequeg voor zichzelf had ge-maakt. Ismaël wordt gered door de bemanning van de ‘Rachel’, een van de schepen die de ‘Pequod’ eerder ontmoette.
In het verhaal is de Bijbel een belangrijke factor, met name de profeten. Veel hoofdpersonen hebben Bijbelse namen. Het zit vol met duistere voorspellingen en bevat ook enkele profeetachtige personages, zoals de oude squaw Tistig, Elijah en Fedallah. In de twintigste eeuw zijn veel, vaak ingekorte, versies van het boek in het Nederlands verschenen. De beste en volledige vertaling in het Nederlands dateert uit 1960 van Emy Giphart. Deze is nog steeds leverbaar.

Een van de schepen van Greenpeace kreeg in 1991 de naam van Moby Dick. Berlijn 1975. Motorschip Moby Dick

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Boeken • Religie

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(7 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...