Beschikt Nederland over kritiekloze filatelisten?

Is het typisch Nederlands dat de filatelist uit ons land, behalve bovenstaande terechte opmerking, kritiekloos filatelistisch alles over zich heen laat komen van PostNL en de maandelijks gedrukte filatelistische nieuwsvoorziening?
In het artikel van vorige week lag overigens inhoudelijk ruim voldoende ‘vuurwerk’ om op te [af]reageren. Een tweetal registreert wel de neergang in de filatelie (19/11 om 12.39 uur & 19/11 om 13.55 uur), waarvan eentje het verleden verheerlijkt. Hopelijk worden er toch meer filatelisten wakker: “We leven in de actualiteit van het hier en nu, waarop gereageerd kan worden!” Actuele filatelie? Kunstmatigheid troef!”

Nederlandse iconen

Op de postzegels staan typisch Nederlandse iconen; niet weg te denken uit ons actuele leven hier. Postzegel-illustraties van wat we (met behulp van het zakelijke bedrijfsleven) mooi, hip of handig vinden:

1. Gildeglas van Royal Leerdam, ontwerper Andries Copier.
2. Revolt stoel van Ahrend, ontwerper Friso Kramer.
3. Fluitketel Lapis van de HEMA, ontwerper Nicolaï Carels.
4. Spaarlamp van Philips.
5. Heineken Longneck.
6. Flessenlamp van Droog Deign, ontwerper Tejo Remy.
7. Rookworst van Uno.
8. Kinderwagen van Buguboo, ontwerper Max Barenburg.
9. Bakfiets van Fietsfabriek.
10. Tulp.
    
11. Klapschaats ontwerper Gerritjan van Ingen.
12. Kaasschaaf ontworpen door de timmerman Thor Bjorklund uit Noorwegen naar aanleiding van het functioneren van de houtschaaf.

Voor wat hoort wat!/?

Yolanda Bobeldijk reageert in het Volkskrant-artikel ‘TNT laat zijn postzegels sponsoren’ van 8 februari 2007 op het feit dat het bedrijfsleven, dus de industrie, meedenkt en meebeslist bij de keus en uitvoering van de postzegel in ons land. Over twaalf stijliconen van Nederland in de emissie Tien voor Nederland (nvph 2470/79) en Nederlandse producten (nvph 2480/81) informeert zij ons nader:
“Bugaboo betaalde 30.000 euro voor zijn naam op de postzegel. Heineken wil het betaalde bedrag niet bekend maken, maar zegt alleen dat het om ‘een klein bedrag’ gaat. Unilever zegt niet te hebben betaald voor het reclame-aspect, maar ‘een kleine bijdrage’ te hebben gegeven voor de productiekosten van de postzegel.”
“Die 30.000 euro van Bugaboo is slechts een schijntje”, zegt een woordvoerder van TNT. “De gehele productie kost enkele miljoenen. Voor bedrijven is het gewoon reclame. Een vrijwillige bijdrage is dus niet vreemd.”
Sommige bedrijven hebben volgens TNT geen bijdrage gegeven. “Dat is voor ons geen reden geweest dat bedrijf niet op te nemen in deze serie postzegels.” Zo betaalt HEMA bijvoorbeeld niets voor de Lapin-fluitketel, maar de naam ‘HEMA’ staat dan ook niet op de postzegel. Dave Deutsch, mede-eigenaar van de Fietsfabriek, heeft ook niets voor de postzegel betaald. “Het is echt een stukje erkenning van ons. Wij zien de postzegel als een gewonnen prijs.”

In het verleden heeft TNT eerder emissies gemaakt met financiering door derden. Zo drukte het bedrijf al in 1991 postzegels ter ere van het 100-jarige bestaan van Philips al, die volgens TNT deels door het elektronicaconcern werden betaald.”
* Opvallend is bij deze design-iconen is wel dat alleen de bedrijfsnamen Unox en Heineken als enigen op de postzegel zijn vermeld.

Financiering door derden

De financiering van postzegels door derden is bepaald niet nieuw voor ons nationaal postbedrijf. Al vanaf de uitgifte van regelmatig verschijnende weldadigheidszegels als kinderpostzegels in 1924 (voorafgegaan door de Toorop-zegels), de Rode-Kruispostzegels in 1927 en de Zomerzegels in 1935 en talrijk incidentele emissies (o.a. Olympiade, Rembrandt, ANVV, Zeemanszegels, Universiteit Utrecht) is het tot nu toe nog steeds gebruikelijk geweest dat de postzegelaanvragende partij (in overeenstemming met het liberale beginsel van toen) meebetaalt aan de aanmaak- en productiekosten van de postzegels.
Ook deze postzegel-aanvragende partners waren bij de ontwikkeling van de nieuwe postzegels betrokken.

Doelen: cultureel, sociaal-maatschappelijk doelen – zakelijke bedrijfsdoelen

Tot eind 2005 was het gebruikelijk dat de ‘financiering door derden’ steeds door cultureel, sociaal-maatschappelijk betrokken partijen werd uitgevoerd. Met de uitgifte van de Olympische Spelen-emissie Going for Gold op 10 februari 2006 neemt het bedrijfsleven voor het eerst ook deel aan de financiering van de uitgifte van Nederlandse postzegels. Bepaald niet om ‘menslievende of Goede Doelen-redenen’, maar uitsluitend uit puur zakelijke overwegingen, namelijk het eigen gewin.

Op de postzegels met bewegende beelden (nvph 2415/16) staan Ard Schenk (10.000 meter-race Winterspelen 1972 in Sopporo) en Yvonne van Gennip (3.000 meter-race in Calgary in 1988). Per film zijn twaalf beelden geselecteerd, waaruit een animatie van één seconde via de lenticulaire techniek kon worden gemaakt. Een afdruk ervan wordt op een kunststof ondergrond met een fijnmazige matrixstructuur aangebracht (overeenkomend met ribkarton). Op de full motion stamps (ontwerper Solar Initiatieve) zijn ook de eindtijden en de frankeerwaardeaanduiding met een computerachtige uitstraling vermeld.

De initiatiefrijke automatiseerder Atos Origin neemt contact op met TPG Post en stelt het postbedrijf voor met raad en daad te helpen bij de vormgeving en vooral de praktische uitvoering en realisatie van de Olympische Winterspelen-emissie 2006 (nvph 2415/16) middels een computer-animatie. TPG Post kon zich heel wel vinden in het aanbod, omdat het bedrijf ook rijkelijk aan de financiering van de bijzonder in het oog vallende serie postzegels met het lage frankeerbedrag van 39 eurocent meebetaalde.
Een vereiste was wel dat het bedrijfslogo van Atos Origin als saillant detail op beide postzegels moest staan, waardoor het bedrijf zijn ‘Olympische bijdrage’ reclame-technisch pregnant naar voren wist te brengen. Beide postzegels zijn uiteraard een buitengewoon aantrekkelijk en exclusief promotie-artikel geworden voor het internationale klantenbestand van Atos Origin.

Na de uitgifte van de Olympische Winterspelenpostzegels 2006 is het hek van de dam. Het bedrijfsleven heeft de Nederlandse postzegel als reclamedrager ontdekt daarbij voorgegaan door Douwe Egberts (nvph 2192/93), die met naam en niet met het roodgekleurde bedrijfslogo op de postzegel staat.
Op 11 december 2006 verschijnt de emissie Tien voor Nederland in combinatie met Nederlandse producten en gevolgd in 2008 door Bruna en ANWB (nvph 2574/75).

Toch nog meer sponsoring?

Naderhand verschijnen er meer producten van bekende bedrijfsnamen op postzegels, zoals in de nieuwe reeks Typisch Nederlands, waar sponsoring ongetwijfeld ook aanwezig is. Ook cultureel, sociaal-maatschappelijke partners zouden wel eens financiële verplichtingen kunnen hebben bij het tot stand komen van nieuwe postzegelemissies: bezoek, steun en aandacht is ook hen niet vreemd.
Wie is in staat aanvullende informatie aan de artikelinhoud toe te voegen?

Visie in ruimer en breder verband

Ongeveer om de 500 jaar is er in de westerse beschaving sprake van een kantelpunt: omstreeks 1000 einde van de donkere middeleeuwen, omstreeks 1500 begint een opleving van de klassieke oudheid met economische veranderingen. Omstreeks 2000 ontstaat meer en meer ontkenning van economische veranderingen. Men doet aan omkijken bij de roofbouw op velerlei terreinen van de natuur en het milieu. Op dit moment geeft men schoorvoetend toe dat nieuwe economische verdienmodellen ingevoerd dienen te worden in overeenstemming met natuur en milieu!

Hoe is het gesteld met de huidige filatelie?

Bijzonder opvallend is dat bij de afname van het postzegelgebruik een geweldig grote toename van overactieve inspanningen en van financiële belangen bij PostNL zijn te bespeuren bij het kunstmatig in standhouden van de uitgave van talrijke onnodige en omvangrijk grote postzegelemissies. Ik vraag me echt af: “Waar leidt deze overdreven ‘filatelistische’ activiteit van PostNL naartoe? Het doet me echt denken aan de eeuwenoude lemmingen-mythe, die en masse in een poging om de poolzee over te zwemmen, hun dood daarbij tegemoet gaan.”
Vandaar voor de toekomst en daarbij zeer zeker ook nog aansluitend bij het artikel van vorige week met daarin ook al mijn visie: “Niet het vele is goed, maar het goede is veel. Postzegelemissies? Géén kwantiteit, maar kwaliteit! Daarmee is de executie van de postzegel wellicht (op kort termijn) afgewend!
Eenzelfde benadering van inleveren en optimaliseren is overigens ook in agrarische sferen, de bouw en het vervoer te beluisteren.”

Filatelist laat kaas van brood eten . . .

In de al maar meer en sneller veranderende actualiteit laat de filatelist nog steeds niets van zich horen. Hij trekt zich veilig en ‘overzichtelijk’ terug in zijn verzameling. Voor de échte filatelistische werkelijkheid heeft hij geen oog. De hoofdzaak wordt bijzaak, de bijzaak wordt . . . !
Komend jaar zullen we weer overdonderd worden door – naar mijn mening – ‘voor-het-grootste-deel’ ondermaatse postzegels. Het bijzondere van deze postzegels is dat de verzamelaar/filatelist totaal geen invloed kan uitoefenen op de onderwerpkeuze en vormgeving van de postzegel. Ook het aantal postzegels per serie en aantal emissies per jaar wordt buiten ons beslist.
Bijzonderheid hierbij is wel dat de verzamelaar/filatelist wel de enige vaste afnemer is van feitelijk bijna functieloze (en nog op één punt nog te verkrijgen) bijzondere postzegels. We hebben geen stem in het kapittel, terwijl het bedrijfsleven met poen een meebepalende functie is toebedeeld bij dít emissiebeleid.

Positief nieuws

Gelukkig is er toch positief filatelistisch nieuws! Op bladzijde 18 van Collect 101 worden wij als verzamelaar/filatelist uitgenodigd onze stem uit te brengen op het meest favoriete postzegelontwerp. Raadpleging? Inderdaad, beter laat dan nooit!

Bronnen: B. Hylkema,  Bobeldijk, Y. (2007, 8 februari). TNT laat zijn postzegels sponsoren. de Volkskrant.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Nederland • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(9 stemmen, gemiddeld: 3,44 uit 5)

Laden...