Beeld: [NVPH-LP1/LP2/LP33], Postzegelontwerpen, postzegels en affiches; Nationaal Archief

De Noordzee moest daarbij worden overgestoken wat ertoe heeft geleid dat het klotsende zeewater als afbeelding op de luchtpostzegel terecht is gekomen.
Met de luchtpostzegel was het gemakkelijk de luchtrechtinkomsten van de overige inkomsten op het postkantoor te scheiden. Op 1 juni 1922 werden de zegels echter buiten gebruik gesteld. De belangstelling ervoor was te gering. Vanaf februari 1923 werden de postzegels opnieuw verkrijgbaar gesteld, maar dan als gewone frankeerzegels voor algemeen gebruik.

Dag van de postzegel 2019 – uitgiftedatum 1 november 2019

Dag van de postzegel 2019

De Dag van de postzegel 2019 is een afgeleide van de luchtpostzegel (LP 1 & 2) uit 1921 van Lebeau. Het bovenste gedeelte van het postzegelpaar is gelijk aan dat van de luchtpostzegel. Een zeemeeuw slaat onder een stralende zon zijn vleugels uit boven zee: rechter vleugel (rechter zegel) en linker vleugel (linker zegel) van de vliegende meeuw is in de steunkleuren rood, respectievelijk groen uitgevoerd (als complementair kleurenpaar).
De vleugels van de fors uitgevoerde meeuw zijn over twee aangrenzende postzegels als beeld-doorloper uitgespreid in combinatie met de zonnestralen en [zee]watergolven van de luchtpostzegel.
Tegen de witte achtergrond zijn frankeerwaarde 1 en landsnaam in forse letters aangebracht. Onder de zonnestralen staat in kleine letters de emissietitel: ‘Dag van de postzegel 2019’. De typografie van de luchtpostzegel op onder- en bovenrand komt overeen met de oorspronkelijke luchtpostzegels. Ingmar Birza: “Om het verschil tussen toen en nu te benadrukken, is op de bovenste en onderste velrand de oorspronkelijke typografie gebruikt.”
De verticale teksten (links & rechts) zijn herhalingen van beide voorgaande teksten, uitgevoerd in een eigentijdse typografie van 2019.
Dit horizontaal uitgevoerde postzegelpaar is driemaal op het postzegelvel aangebracht, terwijl de twee tussenliggende ‘horizontalen’ in kopstand staan en van links naar rechts zijn omgedraaid.

Beeld: [NVPH-LP1 en NVPH-LP2], Postzegelontwerpen, postzegels en affiches; Nationaal Archief

Het uit tien postzegels bestaande vel bezit een eigentijdse, levendig dynamische uitstraling door de kleurenwisseling. Ingmar Birza: “We plaatsen het ontwerp van Lebeau in een andere context en halen het zo naar deze tijd. Het is een herhaling van het tijdsbeeld, maar dan frisser en moderner. Het donkere kader is verdwenen, de waarde-aanduiding in positief i.p.v. diapositief zoals op de oorspronkelijke postzegel, die door de in elkaar overlopende vlakken een onoverzienbaar labyrint is geworden. De meeuw is losgekomen van alle ballast. Nu vliegt hij. Op de luchtpostzegel stort de vogel neer. De meeuw is bevrijd uit het strenge kader, uit zijn kooitje gehaald. De prachtige vormen uit de oude postzegels komen zo beter tot hun recht.”

Van vliegende zeemeeuw naar vliegende postduif

Beeld: [NVPH-LP3], Postzegelontwerpen, postzegels en affiches; Nationaal Archief

Op de luchtpostzegels (LP 1/3) en de langlopende frankeerzegels (nvph 144/48) vliegen boven het zeewater vogels. Op de luchtpostzegel vliegt een gestileerde zeemeeuw (frontaal van bovenaf afgebeeld) en op de frankeerzegel een duif (frontaal afgebeeld). De allegorische voorstelling van een vliegende zeemeeuw vóór een opkomend stralende zon op de luchtpostzegel verwijst naar de start én opkomst van het vliegtuig/vliegverkeer in het luchtruim als nieuw vervoersmiddel.

Lebeau heeft de frankeerzegelemissie uit 1924 met de vliegende duif (nvph 145/48) meer wit aangebracht dan op de luchtpostzegel met vliegende zeemeeuw. De Dag van de postzegel 2019 komt qua ‘wit-toepassing’ sterk overeen met deze langlopende frankeerzegel Vliegende duif. Bij beide postzegels is een optimale balans tussen de onbedrukte (witte) en bedrukte delen van de postzegel ontstaan.
De vliegende duif is een voortzetting, uitwerking en/of vereenvoudiging (stilering) van het luchtpostzegel-ontwerp. Er is een omkering tussen beeld en tekst aangebracht (a.h.w. een negatief). De duif-postzegel bezit een eenvoudige, overzichtelijke en gestroomlijnde compositie, die overeenkomt met de Nederlandse benadering in lijnvoering van de Jugendstil en/of Art Deco. De duidelijkheid en leesbaarheid van de tekst is aanmerkelijk verbeterd t.o.v. de luchtpostzegel.

Voorontwerpen: vredesengel, vredesmeeuw/-duif en postduif

De transformatie van vredesengel via vredesmeeuw/-duif naar postduif in de voorontwerpen van de luchtpostzegel met allegorische voorstelling van een meeuw vliegend boven de zee.

1. Een frontaal gevleugelde vredesengel houdt in beide handen een naar beneden gerichte waaierpalmtak vast met op de achtergrond een stralende zonsopkomst.
2. Een op de tenen staande, frontaal afgebeelde vredesengel met uitgeslagen vleugels houdt aan weerskanten twee naar boven gerichte waaierpalmtakken vast.
3. Een bovenaf afgebeelde vogel (wellicht een duif) met uitgespreide vleugels houdt in de snavel een lauwertakje vast.
4. Een van bovenaf afgebeelde vogel met naar achteren gerichte vleugels vliegt met lauwerkrans boven het golvende zeewater. Bij dit voorontwerp is sprake van de tegenstelling tussen lucht en water. Op de vorige schetsen is sprake van het zwart luchtledige.
   
5. Een op je toevliegende duif (vredesduif ?) met uitstaande vleugels draagt een lauwerkrans in zijn snavel boven een deinende zee. Binnen de krans staat het woord ‘vrede’ in verticale stand. In minimale letters staat onder de krans de naam van de grafisch ontwerper Chris Lebeau.
6. Komt sterk overeen met nr. 5. Binnen de krans staat in verticale stand het woord ‘cent’.
7. Komt ook sterk overeen met nr. 5. De verticale rondingen (lengtecirkels) doen aan een wereldbol denken. De frankeerwaarde heeft op deze schets zijn uiteindelijke plaats verworven. De voorontwerpen 5, 6 & 7 komen al redelijk overeen met het definitieve postzegelontwerp van de vliegende duif in de lucht boven de golvende zee.

Extra toevoegingen

De veelzijdige Chris Lebeau was niet alleen een typografische ontwerper, maar ook keramist, wandschilder, etser, lithograaf en glasontwerper. Hij heeft o.a. de gebatikte boekband (rug en voorzijde) van het boek ‘De stille kracht’ van schrijver Louis Couperus (nvph 3059) ontworpen.

In 1951 werd voor de tweede keer een vliegende zeemeeuw op een luchtpostzegel (LP 12/13) geplaatst. Op deze postzegel met een vliegende zeemeeuw staat in tegenstelling tot die uit 1921 (met lucht & zee) een landschap met lucht, zee & land, waarin een brug over een kanaal en duinen zijn afgebeeld.

Deze luchtpostzegels met 15 en 25 gulden als frankeerwaarde zijn nooit aan loketten te koop geweest. Via de postzegelhandel in Amerika zijn deze postzegels met een verhoging van 65 procent te koop geweest. Deze schadelijke uitgave, overeenkomend met de Sperrwerte uit de DDR, hebben de staatskas behoorlijk gevuld. Frankeergebruik op brief van deze luchtpostzegel is een zeldzaamheid. De oplage omvat 69.400 series. Ontwerp van Jan Bons.

Cijferzegels met cirkelvulling en ‘muntrand’

De cirkelvulling van langlopende frankeerzegels met een lage frankeerwaarde hebben in de loop der jaren diverse vullingen gekend. De cirkel verwijst naar de vorm en keerzijde (met reliëfrand) van de munt.

1. Nederlands rijkswapen met een krans van eiken-/laurierbladen op de verticale postzegel (nvph 13/8) en een randdecoratie in reliëf overeenkomend met een munt.
2. De vulling bezit een frankeerwaarde-cijfer op de verticale postzegel (nvph 30/3) en tevens met een randdecoratie in reliëf gelijk aan een munt.
3. De cirkel is veranderd in een ovaal (met frankeerwaarde-vulling) samenhangend met de horizontale postzegelvorm (nvph 50/5). De reliëfrand van de ‘munt’ is decoratieloos uitgevoerd.
4. Deze postzegel is het uitgangspunt voor de nieuwe emissie Dag van de Postzegel 2019.
5. De vliegende duif bezit een kleine cirkel met een strakke lijnvoering gecombineerd met een frankeerwaarde.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland • Nederland

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(4 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...