Jaargetijden-kinderpostzegels

Naar aanleiding van deze emissie en de postzegelseries Beleef de Natuur heb ik met deze derde postzegelblog-aflevering (vorige artikels 18 & 25 augustus) via gedetailleerde beschrijvingen aan 29 postzegels aandacht geschonken met daarop symbolische verbeeldingen en/of realistische afbeeldingen van de vier jaargetijden. In deze derde aflevering: jaargetijden-kinderpostzegels.

Vorige jaargetijden-artikels

Klik op de afbeelding of titel om het artikel te lezen.

De Vier Jaargetijden-postzegels in 1999, 2007 en 1930

Vier Jaargetijden 1998: aardbeien, appels en peren

1) Jaargetijden-kinderpostzegels 1930

Grafisch ontwerper André van der Vossen kiest als motief voor de vier jaargetijden een naakt kind, dat een actief aansprekende, symbolische rol vervult op de vier postzegelafbeeldingen.

Lentepostzegel 

Een jong kind (met de handen blij en opgetogen omhoog) wordt door twee handen opgetild en door de stralende zon beschenen.

Zomerpostzegel

Een vrolijk en opgewekt kind (met bloemen in de hand) draaft speels met een hond in het heerlijk warme, zomerse zonlicht buiten.

Herfstpostzegel

De ontmoeting van een oude man en een jong kind in een vertrouwd samenwerkingsverband. De oude man stelt feitelijk de heilige Christoffel voor met de staf in z’n hand. Deze nauwelijks zichtbare details geven een religieuze uitstraling aan de postzegelafbeelding, waarmee op directe wijze een beroep op de gulle goedgeefsheid van kerkelijk Nederland in die tijd wordt gedaan.

Winterpostzegel

Onder het toeziend oog van een os en een ezel in de stal ligt het kerstkind in de kribbe.

Kinderzegelaffiche 1930

Op de sprankelend kleurige kinderzegelaffiche 1930 komt het blije kind met hond in het jubelende van de zomer nog meer overtuigend over.

Tijdgebonden maatschappelijke instelling

In het kerkelijk sterk verzuilde Nederland anno 1930 (het katholieke zuiden en de hervormde rest van ons land) sluit de uitgifte van weldadigheidspostzegels Voor het Kind (met toeslagen voor de kinderbescherming) geheel aan bij de traditioneel ‘verplicht verordonneerde’ goedgeefsheid van de kerken. De aansprekend stralende blijheid van de kinderen van de rode en groene kinderzegel in combinatie met het religieuze van de bruine en blauwe maakt dat er veel kinderpostzegels zijn verkocht. Het blije en religieuze van de vier postzegels werd meteen door de goegemeente herkend en begrepen. Men was toen feitelijk moreel wel verplicht deze postzegels te kopen. Het doel heiligde de middelen!

2) Kinderpostzegels 1932

Grafisch ontwerper Hubert Levigne heeft voor de kinderpostzegels 1932 het thema kinderen met bloemen als motief gekozen. Deze bloemenkeuze veronderstelt voor mij dat we ook in 1932 met de jaargetijden hebben te maken. Mijn veronderstelling komt vooral voort uit de keuze voor de zomerse zonnebloem en de winterse kerstroos. Bij mijn keuze vervullen brem en korenbloem een ondergeschikte rol.

Jongen met brem en meisje met korenbloem

Jongen met zonnebloem en meisje met kerstroos

Kinderzegelaffiche 1930

De tweede kleur van de tweekleurige kinderpostzegels 1932 komt voort uit de opdracht dat een tweede kleur moest worden gebruikt. Deze eis hangt waarschijnlijk samen om de kleur van de bloemen beter te laten uitkomen, zoals dat op de eenkleurige 12½ cent ANVV-postzegel met tulpen (nvph 247) niet het geval is geweest.

Vóór de decoratieve achtergrond van de gelaagde kinderzegelafbeelding (ruitvormige motief met rondingen) staat een vereenvoudigde afbeelding van een bloem (brem, korenbloem, zonnebloem & kerstroos). De naar links kijkende kinderkopjes (en face, niet bijster fraai gestileerd) komen te eenvormig en te weinig levendig (doods) over. Behalve het haar is in de kindergezichten weinig reliëf aanwezig.
Het teneergeslagen kinderkopje van de affiche is nog sterker gestileerd en reliëfloos dan de afbeelding van de postzegels.

3) Jaargetijden-kinderpostzegels 1949

Allegorische afbeeldingen in collage-achtige uitvoering

Deze herkenbare ‘huisje-boompje-beestje-postzegels’ bezitten een grotere inhoudelijke lading dan aanvankelijk zou worden verondersteld. De vier jaargetijden-postzegels verbeelden in de juiste chronologische volgorde lente [6 cent], zomer [5 cent], herfst [2 cent] en winter [10 cent]. De 20 cent postzegel stelt nieuwjaar voor. Op de kinderzegels voeren jeugdige personen de hoofdrol overeenkomstig de besteding van de gelden voor de doelgroep kinderen. Met toepasselijke attributen en bijbehorende details vragen de postzegelafbeeldingen in een collage-achtige opstelling in overdrachtelijke zin de aandacht voor de vier jaargetijden en nieuwjaar.

Lentepostzegel

Het bloemenmeisje met bloemen in haar handen en bloemenkrans in het haar staat symbool voor het prille lentegroen. Kalf, bloeiende boom en vliegende vogel verhogen op sfeervolle wijze deze voorjaarsimpressie.

Zomerpostzegel

Het oogsten van hooi en graan (met vork) door de landbouwer met zonnehoed staat centraal op de gloedvol rode zomerzegel. Bloemen verwijzen naar het grasland onder de half bewolkte lucht met huis op de achtergrond.

Herfstpostzegel

Het oogstmeisje als hoofdpersoon (in bloes met overgooier of schort en hoofddoek gedrapeerd á la een verpleegster) verbeeldt de herfst en draagt een met appels en peren gevulde fruitmand. Naast deze attributen zorgen toepasselijke details als appelbomen met ladder in boomgaard nabij huizen, bladafval en appelplukker met korf voor een toepasselijke herfstmilieu. De bruine kleur completeert de herfstsfeer.

Winterpostzegel

De hout sprokkelende persoon in warme jas met handschoenen en capuchon staat voor een huis met rokende schoorsteen en kale bomen in een winters landschap. De eigenaar met pet en stok is op z’n erf op weg naar huis in een besneeuwd landschap. Verdorde grassprieten naast hopen sneeuw steken boven de sneeuwlaag uit.

Nieuwjaarspostzegel

Een jongeling gekleed in een dikke cape-jas met sjaal en muts is omringd door attributen, die in overdrachtelijke zin met de jaarwisseling hebben te maken. De blauwe kleur verwijst naar de winterse kou tijdens de “wenteling om het wisselpunt der jaren”.

Bij de overgang van het ene in het andere jaar wordt levenskracht en warmte gloedvol doorgegeven. Enkele allegorische vergelijkingen staan op de nieuwjaar-postzegel:

• Ontsteken van een nieuwe kaars aan een bijna verbrande kaars verbeeldt de jaarwisseling.
• Bloem en vruchtdragende plant verbeelden groei, bloei & oogst.
• De vogel verbeeldt het vervliegen van de tijd.
• Stralende zon, cirkelvormige maanschijf & sterren verbeelden het allesomvattende hemelse gewelf.

Ontstaan staalgravure

Na het potlood-schetsontwerp op postzegelgrootte wordt een vergrote tekening gemaakt. Vervolgens wordt hiervan een calque of karton met zorgvuldig aangebrachte contouren en schaduw- en lichtpartijen gemaakt. Aldus ontstaat de algemene structuur van de tekening in door lijnen afgebakende vlakken. Dit karton wordt verkleind tot postzegelformaat en overgebracht op een stalen blokje. De graveur gaat alle lijnen stuk voor stuk (zonder uitschieters) met een guts (burijn) in het harde staal op de juiste diepte uitsteken met de nodige routine, concentratie én krachtige hand. Hierbij dient er voldoende afstand tussen de lijnen te blijven. Deze lijnen moeten wel de spanning te behouden. Schaduw- en lichtpartijen geven een ruimtelijk reliëf aan de luchtig gegraveerde afbeeldingen op een lichte achtergrond na een tijdrovend en arbeidsintensief werkproces.

Typerende lichaamstaal-communicatie én meerwaarde!

Grafisch ontwerper Joost Veerkamp houdt zich ook bezig met afbeeldingen van de jaargetijden op zijn postzegels. De zeggingskracht van de levendige mens in de natuur op de alternatieve Joost Veerkamp-postzegels is groot. Een personage treedt met paraplu en overtuiging het weerbarstige herfstweer met regen en harde wind tegemoet:

• nr 308) Strijdvaardig met tegenwind de natuur tegemoet treden en benaderen.
• nr 309) In een overstroomd landschap zich vertwijfeld afvragen: “Wat zal de natuur op termijn nog meer voor ons in petto hebben?”
• nr 310) Opgewekt op weg de toekomst tegemoet treden.
• nr 312) Achting hebben & eerbied tonen voor een oude boom, die dood is gegaan.
• nr 311) Oog en aandacht hebben voor bladerloze en herfstkleurige bomen.

Het lijkt wel alsof Veerkamp voor de postzegelafbeeldingen karakteristieke tijdsmomenten uit een film heeft geknipt, waarin sprake is van aansprekend lichaamstaalgebruik d.m.v. suggestieve houdingen en gesticulerende armbewegingen. De opgevoerde lichaamstaal is niet tijdgebonden, is algemeen en van alle tijden. Het zijn vijf postzegelafbeeldingen met meerwaarde: ga ze nogmaals bekijken!

Week- en maandnamen

Afbeelding: Bruin van der Duim

Met 29 postzegels schenk ik aandacht aan de vier jaargetijden. In de jaargetijden zijn nog andere ’tijdsonderdelen’ te onderscheiden, waaraan nog nooit een postzegel is gewijd. Ik denk hierbij aan de namen van de zeven dagen en twaalf maanden. Afgezien van de ‘December-postzegels’ is er voor PostNL ongetwijfeld inspiratie in deze namen te vinden. Beeldend kunstenaar Bruin van der Duim geeft aan deze invalshoek middels woorden (en nog geen afbeeldingen) er een grandioze invulling aan, die ik u bepaald niet wil onthouden.
Inderdaad, Van der Duim heeft nog geen spectaculaire prijs weten te verwerven.

Afbeeldingen: PostNL, Bruin van der Duim, Joost Veerkamp, Bate Hylkema.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Thematisch • Nederland • Nederland • Kinderpostzegels

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(8 stemmen, gemiddeld: 3,75 uit 5)

Laden...