Postzegelsoorten: figuratieve en typografische postzegels & mengvorm

Figuratieve postzegels

Figuratieve postzegels (plaatjespostzegels) zijn laagdrempelig en dikwijls meteen aansprekend.
Een figuratieve postzegel bezit een fotografische of getekende afbeelding en wordt ondersteund door een summiere tekst. Door het visuele aspect is herkenbaarheid en toegankelijkheid van deze zegels groot; ze zijn laagdrempelig door aansprekende beeldvorming.

Typografische postzegels

Typografische postzegels (tekst-/letterpostzegels) zijn hoogdrempelig en aanvankelijk weinig aansprekend.
Letterzegels, gekenmerkt door letters en cijfers (variatie in type, grootte, met/zonder kleur en/of plaatsing t.o.v. andere letters), verbeelden op een abstracte of symbolische wijze het postzegelonderwerp (door inventieve, fantasierijke & creatieve aanpak).
Voor een juiste begripsvorming wordt het inlevingsvermogen (bij gebrek aan een heldere beeldvorming én informatieve duiding) danig op de proef gesteld. In 1995 is zelfs een kunstwerk van Werkman (nvph 1631) als typografische postzegel uitgegeven.

Meng- of tussenvorm

Er bestaat ook een meng- of tussenvorm van beide postzegelsoorten, waarin het figuratieve in gelijke mate aanwezig is als het typografische Ouderen- en zomerzegels:  1997 & 1998 (nvph 1716/19, 1757/60), Marshallhulp-zegels (nvph 1724) en Eurotopzegels (nvph 1726).

NIVRA-postzegel

Het grijze verleden van het 100-jarige orgaan Nederlandse Instituut van Registeraccount’ (NIVRA-postzegel, nvph 1637) is gelijk de opvatting van de registeraccount het jubileum als een rekenkundig gegeven in zwart-op-wit als “1995 – 1895 = 100 jaar” opgevoerd. De ondertekening (staat voor waarheidsgetrouwheid van het beroep) is in de moderne kleur balpen-blauw uitgevoerd. De landsnaam en frankeerwaarde in rood zijn geïsoleerd om de overzichtelijkheid rechts en verticaal geplaatst. In het witte totaalbeeld komen de cijfers goed uit, zoals gebruikelijk in jaaroverzichten.
Op de typografische maximumkaart is ieder jaar cijfermatig overeenkomend met getallenreeksen (in rechthoekig ‘eeuw-kader’) opgevoerd. De cijfers illustreren de veranderende noteringen in de loop der tijd: van geschreven via getypte naar computercijfer.

Rekenkamerpostzegel

Ter gelegenheid van het 550-jarig bestaan van de Algemene Rekenkamer is een zakelijk en overzichtelijk vormgegeven postzegel (nvph 1725) uitgegeven. Het 10-letterige woord ‘Rekenkamer’ is uitgangspunt voor de rest van de tekst in het strakke keurslijf. Het ‘is-teken’ in het midden van de vijfde regel heeft extra ruimte, waarmee het stramien is ‘gered’. De ‘N’ en de ‘D’ van de landsnaam lopen als de enige letters in de pas met de rest van de teksten.
Op rekenkundige wijze (overeenkomstig werkmethode van deze Kamer) is op de maximumkaart (opengeslagen bladzijden van het jubileumboek) 1997 – 1447 = 550 jaar als jubileumperiode afgedrukt. De gespiegelde cijfernotatie symboliseert de veranderingen die door de eeuwen heen bij de Rekenkamer in Nederland zijn doorgevoerd.

100 jaar Nederlands Astmacentrum Davos

In de Nederlandse taal kennen we het woord ‘astma’ in de uitdrukking ‘op adem komen van de benauwdheid’ in “ik adem” & “adem jij/je?” (werkwoord) & ‘de adem’ (zelfstandig naamwoord). Adem is voor cara-patiënten hét sleutelwoord van de aandoening. Reden om het woord in grote letters op te voeren.

In het verloop van de horizontale, dichter bij elkaar komende lijnen in lichtblauw (geeft toename van vervuiling aan) op de achtergrond staat in minuscuul kleine letters meermalen Nederlands Astmacentrum Davos. De maximumkaartafbeelding spreekt voor zich zelf.

De (soms dichter bij elkaar komende) lijnstructuur van deze opticalart-kaart illustreert vervuiling onder en rechts in de cirkels, gelijk de onderkant van de postzegel.

150 jaar Koninklijk Instituut van Ingenieurs

De diagonaal staande reeks concentrische ellipsen draaien ruimtelijk om het groot uitgevoerde ‘ingenieuze-toverwoord’ vernuft. De middelste letter ‘n’ van het woord staat voor het ene deel vóór de ellipsen (met ‘ver’) en voor het andere deel áchter de ellipsen (met ‘uft’).

In elke ellips staat in kleine letters zonder spaties Koninklijk Instituut van Ingenieurs. Het actief creatieve en scherpzinnige ‘ingenieurs-vernuft-in-denken-en-doen’ (invallen, ingevingen & uitvoeringen) visualiseert de uitdijende kennisgebieden in de lengte en breedte van ingenieurs. Aldus komen ze al probleemoplossend bij de kern, waarmee het kennisgebied tenslotte in omvang weer toeneemt. De vier realistische maximumkaartafbeeldingen tonen in overdrachtelijke zin de aanzuigende en uitdijende, elkaar over en weer beïnvloedende werking.

Notities als ’40 – ’45, 1945 t/m 1995 & 50 jaar VN

Voor de begripsvorming van de herdenking op postzegels (nvph 1643-1645) van de 2e Wereldoorlog & de bevrijding 50 jaar geleden in combinatie met 50 jaar VN middels grote cijfers en summiere teksten per postzegel is weinig uitleg noodzakelijk. Het vinden van beeldondersteunende maximumkaarten is des te moeilijker.

1) Bezet, geknecht, geteisterd, gebrandschat

De geschreven postzegeltekst “bezet, geknecht, geteisterd, gebrandschat” krijgen op deze getekende kaart inhoudelijk betekenis door twee muren (met daarop de cijfers ’40’ en ’45’). De rode 40-muur toont de binnenkant van de van bovenaf afgebeelde gevangenisruimte, de blauwe 45-muur geeft de voorkant van de buitenmuur weer. De evenwijdig lopende lijnen verbeelden tralies. Het rood en blauw van de cijfers in combinatie met het wit van de kaart verwijst naar het feit dat ons land in de periode 40 – 45 “bezet, geknecht, geteisterd, gebrandschat” is.

2) 50 jaar geleden werd Nederland bevrijd

In een schematisch getekend en transparant rechthoekig geraamte ‘hangen’ driedimensionale cijfers ’45’ en ’95’ achter elkaar. De tijdsperiode van een halve eeuw wordt hiermee ruimtelijk aangeduid. Dit ‘bouwwerk’ toont op tastbare wijze het feit dat Nederland 50 jaar geleden werd bevrijd.

3) Eén wereld, vijftig jaar Verenigde Naties

Het in perspectief getekende, driedimensionale jubileumcijfer ’50’ (ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Verenigde Naties) is op een voetstuk geplaatst (nvph 1645). Het gesuggereerde diepte-effect geeft zowel de tijdsperiode van een halve eeuw als de grootte en verspreiding van de VN-lidstaten weer.

De aansprekende zeggingskracht van typografische postzegelafbeeldingen met daarop [1] dominerende en in grootte gevarieerde cijfers, [2] in diverse kleuren, [3] met handgeschreven teksten (om ’t persoonlijke aan te duiden) en enkele gekleurde vlakjes
zal bij veel verzamelaars in 1995 niet geweldig groot zijn geweest. Verzamelaars van maximumkaarten hebben aan de twee herdenkingszegels en de ene jubileumpostzegel op deze betekenisvolle en beeld-ondersteunende maximumkaart-afbeeldingen toch een meerwaardige beoordeling gegeven.

Blauwe en rode Jongerenpostzegels

1) Futuristisch

Het enigszins gekantelde ‘letter-bouwwerk’ (overeenkomend met een automerk en bestaande uit hoekig, robuust en driedimensionaal gevormde letters [ontleend aan computer-typografie]) van de blauwe Jongerenpostzegel (nvph 1733) snelt over een vaag wolkig wegdek via een afgebakende route (begrensd door begeleidingsbord met zwarte en gele pijlen en reclamebord met een rode ‘2’) naar onbekende verten. De kille schittering en reflectie van het licht op het gebogen, gladde metaalvlak doet onwerkelijk en futuristisch aan tegenover de blauw-paarse hemel. De overwegend blauwe kleur refereert aan het computerbeeldscherm. Details van de maximumkaart zijn in een andere, creatieve setting afgeleid van de postzegel.

2) Zwierig

Het typografisch ondergeschikte delen van iedere postzegel, namelijk landsnaam en frankeerwaarde, zijn gepromoveerd tot uitgangspunt van de rode Jongerenpostzegel (nvph 1734). De postzegel met zwierig schuinlopend en dynamisch vlakvullend schrift (met decoratieve uitstulpingen) overschrijdt de postzegelranden door vergrote herhaling van de tekst. De typografie is tot beeld verheven (zoals bij de langlopende standaard cijferzegel) overeenkomend met bij jongerencultuur aansprekende merken/logo’s van spijkerbroeken, gympen, baseball-petten & sportattributen. De maximumkaart is een afgeleide van de postzegel.

Mocht u toch belangstelling hebben o.a. voor de opgevoerde maximumkaarten dan kan de Vereniging voor Kinderpostzegels & Maximafilie u daarbij helpen. Van de afgebeelde maximumkaarten zijn er nog enkele aanwezig. Contactadres: philaromax@kpnmail.nl.

Afbeeldingen: PostNL, B. Hylkema

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Nederland • Nederland • Verenigde Naties • Kinderpostzegels

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(5 stemmen, gemiddeld: 4,20 uit 5)

Laden...