Gratis reizen met de trein op 31 maart 2019

De spelregels om gratis met de trein te reizen met het boekje van Jan Siebelink staan hier: https://www.ns.nl/uitgelicht/tijd-voor-lezen/boekenweek.html

Historie lezen en spoor

De eerste trein in Nederland reed op 20 september 1839 van Amsterdam naar Haarlem. Dichters raakten snel geïnspireerd door het stomende gevaarte. Bijvoorbeeld Nicolaas Beets (van de Camera Obscura): ‘Stomen, stomen, een nieuwe tijd,/ Vliegen langs de baan! / Die wil zitten dromen, / Mag met paarden gaan’.

Eind negentiende eeuw kwamen er op de stations kiosken met lectuur (kranten en boeken). Kiosken bestonden al langer en gaan terug naar de 13e eeuw. De naam ‘kiosk’ is afgeleid van het Perzische ‘kushk’. En kushk betekent tuinprieel. Via het Turkse ‘kö?k’ en het Franse ‘kiosque’ wordt het woord bij ons als ‘kiosk’ terecht. De eerste kiosk ging in Amsterdam in 1878 open.

AKO en Bruna

De eerste kiosken werden geopend door de Kiosk-Onderneming. In 1920 werd ‘Amsterdamsche’ ervoor toegevoegd en in 1955 gewijzigd in ‘Algemene’. Nu kent iedere treinreiziger de boekwinkel: AKO.

Schoolplaat Station Amsterdam. 

Maar er was een andere concurrent Bruna, oorspronkelijk ‘De Spoorwegboekhandel’. Bruna speelde snel in op de behoeften van de reizigers door pockets uit te brengen. Bekend is de pocketreeks vanaf 1955 die als ‘Zwarte Beertjes’ lijn werd gedoopt. De bekende ontwerper Dick Bruna heeft veel omslagen ontworpen.

Dit velletje persoonlijke zegels is nog te koop bij Bruna en Bruna PostNL locaties.

Bekende Nederlandse schrijvers

Van onderstaand vel uit 2013 schreven vier van de vijf schrijvers hoofdstukken of gedichten met ‘spoorwegen/trein’. Alle teksten van de schrijvers zijn opgenomen in het ‘gele’ pocketboekje.

Godfried Bomans: Spoorwegdiertje (1941) uit Erik en het kleine insectenboek

Simon Carmiggelt: Spelletje (1972) uit Spijbelen.

Louis Couperus: fragment uit Eline Vere (1888).

Adrian Roland Holst: In de trein (1942) uit Verzameld werk Poëzie.

Een mooi begin van verzamelde treinverhalen is deze pocket (i.s.m. de Nederlandse Spoorwegen).  Dit boekje (18 bij 11 cm en 1,5 cm dik) uit 1989 is een ideale metgezel op een lange treinreis in de vakantie. Het kan makkelijk meegenomen worden en bevat op 476 pagina’s een schat aan leesvoer over treinen. Kleine en grote gedichten, kleine verhalen en fragmenten uit grotere over de ‘vernietigers aller grote afstanden’. Soms wordt de trein bewonderd, maar soms ook wordt geklaagd. alleen nog te koop bij tweedehandse boekhandelaren. Een must voor iedere trein- en reisliefhebber!

Spoorwegmuseum

Bezoekers van het Spoorwegmuseum in Utrecht zien onderstaande tekst bij de ingang van het museum naast de hal. Het is de eerste zin van een gedicht van de Belgische dichter Jan van Nijlen (1884-1965).

Ingang Spoorwegmuseum

Bericht aan de reizigers
Bestijg de trein nooit zonder uw valies met dromen,
dan vindt ge in elke stad behoorlijk onderkomen.

Zit rustig en geduldig naast het open raam:
gij zijt een reiziger en niemand kent uw naam.

Zoek in ’t verleden weer uw frisse kinderogen,
kijk nonchalant en scherp, droomrig en opgetogen.

Al wat ge groeien ziet op ’t zwarte voorjaarsland,
wees overtuigd: het werd alleen voor u geplant.

Laat handelsreizigers over de filmcensuur
hun woordje zeggen: God glimlacht en kiest zijn uur.

Groet minzaam de stationschefs achter hun groen hekken,
want zonder hun signaal zou nooit één trein vertrekken.

En als de trein niet voort wil, zeer ten detrimente
van uwe lust en hoop en zuurbetaalde centen,

Blijf kalm en open uw valies; put uit zijn voorraad
en ge ondervindt dat nooit een enkel uur te loor gaat.

En arriveert de trein in een vreemdsoortig oord,
waarvan ge in uw bestaan de naam nooit hebt gehoord,

Dan is het doel bereikt, dan leert gij eerst wat reizen
betekent voor de dolaards en de ware wijzen…

Wees vooral niet verbaasd dat, langs gewone bomen,
een doodgewone trein u voert naar ’t hart van Rome.

Jan van Nijlen

In 1931 afzonderlijk verschenen als rijmprent.
In 1934 gebundeld in Geheimschrift.
In 1964 in Verzamelde gedichten 1903-1964 (Uitgeverij van Oorschot).

De meeste treinen die hieronder zijn afgebeeld zijn te zien in het Spoorwegmuseum. Van 14 april t/m 1 september 2019 is een bijzondere expo te zien over de Tienertoer: https://www.spoorwegmuseum.nl/#!/tentoonstellingen/tienertoer

Een van de mooiste uitgiften van 2014 !

In 1975 gaf de CPNB het boekenweekgeschenk ‘Bericht aan de reizigers‘ van Cees Buddingh uit. Het is een verzamelbundel, waarin  Buddingh van diverse grote schrijvers gedichten, verhalen en romanfragmenten bij elkaar heeft gezet met als thema ‘reizen’.

In 1994 schreef Hella Haasse haar derde boekenweekgeschenk ‘Transit‘. Waar gaat het verhaal over dat begint op Amsterdam Centraal station: https://nl.wikipedia.org/wiki/Transit_(boek)

NS en CPNB

Vanaf 2001 werden de banden tussen NS en CPNB verstevigd. NS gaf meer reclame onder de noemer ‘Tijd voor Lezen’ en dat kan je het beste doen in de trein. Nu sponsort de NS behalve de Boekenweek in maart ook de Kinderboekenweek in oktober en de NS Publieksprijs in het najaar. Het boekenweekgeschenk van 2018 geschreven door Griet Op de Beeck had een oplage van 686.305 exemplaren.

Op zondag 31 maart zullen tienduizenden reizigers gebruik maken van hun gratis treinreis met het boekje van Jan Siebelink. Vorig jaar waren er ca 250.000 extra treinreizigers. ProRail zal weinig werkzaamheden uitvoeren en NS zal langere treinstellen inzetten.  Veel leesplezier in de trein!

Bronnen:

https://www.boekenweek.nl/boekenweekgeschenk/

Boekenpost nummer 160, maart/april 2019.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Boeken

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(17 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...