Op een schilderij, in 1767 vervaardigd door Thomas King, is John Harrison afgebeeld met achter zich een door hem in 1726 uitgevonden slingerklok en in zijn hand een door hem ontworpen chronometer. Deze chronometer was gemaakt door John Jefferys in 1753. Het bovenstaand afgebeelde schilderij hangt in het Science Museum.

John Harrison werd op 3 april 1693 geboren in het dorpje Foulby in de buurt van Wakefield in Yorkshire. Zijn vader werkte als timmerman in de nabijgelegen abdij Norstell Priory. Dat vak leerde hij later ook. Op zijn zesde jaar kreeg hij pokken en toen hij ziek op bed lag kreeg hij, zo gaat het verhaal, een horloge om hem wat afleiding te geven. Hij bracht zo uren door met het luisteren naar het tikken van het horloge en het bekijken van de bewegende delen van het instrument. Hij bouwde zijn eerste grote klok, nu een grootvaders klok genoemd ofwel een ‘longcase clock’, toen hij 20 jaar was. Het mechanisme was volledig van hout vervaardigd. Deze klok uit 1713 is bewaard gebleven en bevindt zich in de Guildhall in Londen. Eenzelfde exemplaar is te zien in het Victoria and Albert Museum in Londen.

Zijn belangrijkste klokken die hij maakte waren de precisieklokken met een wijzerplaat. Ook deze klokken zijn bewaard gebleven. De eerste klok, genaamd H1, bevond zich in het Time Museum in de Verenigde Staten maar is, na opheffing van het museum, in bezit gekomen van het Maritiem Museum in Greenwich. Deze klok werd vervaardigd in 1735. De klok werd getest op een zeereis van Engeland naar Lissabon in oktober 1736 en voldeed uitstekend. Harrison ontving van de Royal Society £500 om de klok verder te ontwikkelen en vervolmaken. Het tweede ontwerp, de H2, voldeed niet vanwege problemen met de balansen en daarop werd model H3 door hem ontworpen. Het was een groot instrument zoals is te zien op de achtergrond van het schilderij, eerder afgebeeld. Hij werkte hier 17 jaar lang aan.

In 1750 had Jefferys een precisiehorloge vervaardigd voor Harrison voor persoonlijk gebruik. Dit horloge werd de basis voor zijn vierde ontwerp, de H4. Het werd een zeer groot formaat zakhorloge dat in 1759 gereed kwam. Nieuw was hierbij dat het horloge kon worden opgewonden terwijl het mechanisme doortikte. Een enorme vooruitgang. Ook gebruikte hij voor het eerste diamantjes om de radertjes vrijwel wrijvingsloos te laten draaien. Ook volkomen nieuw.

Na nog een aantal aanpassingen werd het horloge voor het eerst gebruikt op een zeereis van Portsmouth naar Kingston op Jamaica. Het horloge werd meegenomen op het oorlogsschip HMS Deptford. De reis begon op 18 november 1761. Vanwege zijn leeftijd, Harrison was 68 jaar oud, ging zijn zoon William mee. Het horloge was zeer nauwkeurig maar op eerdere testen was gebleken, dat het horloge 24 seconden trager was in 9 dagen tijd. Met deze kennis bleek het mogelijk om de lengtegraad vrij nauwkeurig te berekenen. Bij aankomst in Jamaica bleek na 81 dagen, dat het verschil ongeveer één zeemijl bedroeg, erg nauwkeurig voor die tijd. Het horloge is te zien in zijn rechterhand op het schilderij.

Harrison begon op hoge leeftijd nog aan een verbeterde versie van het model H4, dat hij H5 noemde. Dit model werd door koning George III persoonlijk getest en het bleek dat tussen mei en juli 1772, het horloge binnen een derde van een seconde per dag gelijk liep. Ondanks dat eerder een prestatieprijs van £20.000 was uitgeloofd voor de uitvinding van een klok waarmee zeer nauwkeurig de lengtegraad kon worden berekend, werd deze nooit uitgekeerd.

Harrison ontving voor zijn prestatie een bedrag van £8.750 van het Parlement, waarmee Harrison zich tevreden moest stellen. Tijdens de televisie uitzending in 2002 ‘100 Greatest Britons’ eindigde John Harrison op de 39^ste plaats, net voor koning Hendrik VIII.

Een horloge dat vervaardigd was door Larcum Kendall, een leerling van John Jefferys naar het model H4 van Harrison, werd door Captain James Cook gebruikt op zijn tweede in 1772 en derde reis in 1776 gebruikt en voldeed uitstekend. Ook op HMS Bounty, berucht vanwege de muiterij op dat schip in april 1789, was een dergelijk horloge in gebruik. Dit horloge is in 1840 op de Pitcairn eilanden teruggevonden en bevindt zich thans in het National Maritiem Museum in Londen. Het model H5 dat getest werd door koning George III bevindt zich in de collectie van de ‘Worshipful Company of Clockmakers’ en is in bruikleen in het Sience Museum in Londen te vinden.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Groot Brittannië • Musea • Schilderkunst

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(3 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...