Edward Short had opdracht gegeven om voor de drie kerstzegels schilderijen te kiezen die kerstsfeer zouden uitstralen. De uitgiftedatum was vastgesteld op 27 november 1967. Maar omdat vele gebruikers van de kerstzegels op poststukken hun kaarten al ver vóór die datum wilden versturen, werd de datum voor de 4^d vervroegd. Drukkerij Harrison and Sons kreeg de taak om geschikte schilderijen te vinden voor afbeeldingen op de postzegels. Op de zegel van 4^d werd het schilderij van Bartolomé Esteban Murillo gekozen, te zien in het Rijksmuseum te Amsterdam. Het schilderij is daar in buikleen sinds mei 1948 en afkomstig uit de collectie van het Koninklijk Kabinet van Schilderijen Mauritshuis te Den Haag. Het is een groot doek van 190 bij 137 cm. Het werd vervaardigd tussen 1668 en 1670.

Murillo werd in december 1617 in Sevilla, Spanje, geboren. In 1627 verloor hij zijn vader en in 1628 zijn moeder. Hij werd opgenomen in het artsengezin van zijn tante. In 1639 vertrok hij naar Cádiz waar hij kleine schilderijtjes maakte en verkocht op de markt. Zijn talent viel op en in 1642 hij kreeg opdracht om een serie van elf schilderijen te maken over franciscaanse heiligen voor het plaatselijke klooster. Hij schilderde vele religieuze werken. Hij trouwde op 26 februari 1645 en in de periode van 1647 tot 1654 schilderde hij tal van Maria scènes. Na het overlijden van zijn echtgenote in 1664 trad hij in het klooster waar hij de meeste van zijn schilderijen vervaardigde. In 1682 werkte hij aan een opdracht in een kerk in Cádiz. Op 3 april 1682 viel hij van een steiger en overleed aan zijn verwondingen.

Voor de stempeling van de postzegel op eerstedag enveloppen gingen vele verzamelaars naar het dorpje Bethlehem in Wales. Omdat de vraag naar afdrukken van dit stempel elk jaar terugkwam, werd een neutraal stempel gebruikt met de tekst ‘First Day of Issue’ en een verstelbare datum. Eigenlijk was de naam van het dorpje Dyffryn Ceidrich (Ceidrich’s Valley) maar kreeg de naam mee van de plaatselijke kapel.

Wie het schilderij heeft vervaardigd afgebeeld op de postzegel van 3^d is niet duidelijk. Het schilderij hangt in de National Gallery in Londen. Het werd vermoedelijk geschilderd in 1630 door een Italiaanse of Napolitaanse kunstschilder. Maar ook worden namen genoemd als Velázquez en Zurbarán. Het schilderij, de aanbidding door de herders, van 228 bij 165 cm, werd in 1853 door de National Gallery aangekocht. Omdat de invloeden van zowel Velázquez als Zurbarán te herkennen zijn wordt het schilderij toegeschreven aan een onbekende kunstschilder uit de School van Sevilla.

Onder de afdruk van het schilderij op de postzegel is vermeld, dat de kunstschilder Louis Le Nain zou zijn. Maar dat is lang niet zeker. Het waren drie broers, Antoine (1600-1648), Louis (1603-1648) en Mathieu (1607-1677) die alle drie kunstschilder waren, die vooral genrestukken maakten uit het dagelijks leven. Hun geboorteplaats was Laon in Noord-Frankrijk. Rond 1630 woonden ze alle drie in Parijs waar Antoine een studio had ingericht. Omdat ze veel samenwerkten werden de schilderijen meestal gesigneerd met ‘Lenain’. Het is dan ook niet duidelijk aan welke broer welk schilderij toegeschreven moet worden.

De afbeelding op de postzegel is niet precies gelijk aan het werkelijke schilderij dat hangt in de National Gallery in Londen. Zowel bovenkant als onderzijde zijn ingekort. Het schilderij dook in 1770 voor het eerst op in Engeland en werd verkocht op een veiling van Christie’s op 7 februari 1771. Het werd na twee jaar nogmaals door het veilinghuis verkocht. In het jaar 1777 hing het schilderij in Blenheim Palace, het geboortehuis van Winston Churchill. Als kunstschilder werd toen de naam van Luca Giordano genoemd. Het schilderij werd wederom verkocht en in 1886 gekocht door de 15^th Duke of Norfolk, waarna het tot 1962 in Arundel Castle hing. De 16^th Duke of Norfolk verkocht het schilderij aan de National Gallery, nu met Le Nain als schilder van het werk. Waarom toch als schilder de naam Louis Le Nain onder de afbeelding op de postzegel is aangebracht is niet duidelijk. Beter was geweest: ‘The Le Nain Brothers’.

Opvallend is de vermelding van de waardeaanduiding in woorden: One shilling and sixpence. Dit is met opzet gedaan, omdat de toenmalige directeur-generaal van de Britse Post, Edward Short, het onwaardig vond om het Koninginnenhoofd boven de ezel of het achterste van de koe te plaatsen. En de vermelding 1^s6^d op het schilderij weer te geven was ook onwenselijk. Vandaar dat de drukker van de postzegel met de oplossing kwam om het Koninginnenhoofd laag te plaatsen, kijkend naar de kribbe, en de waardeaanduiding in een balk te vermelden onder de afbeelding van het schilderij. Edward Short had nog de suggestie om dat ook voor de twee andere zegels te doen, maar dat ging uiteindelijk niet door omdat anders een deel van de schilderijen ’afgesneden’ zou worden. Proeven met de waardeaanduiding 3^d en 4^d in woorden zijn op 24 mei 1967 wel genomen met afbeeldingen van schilderijen van onder anderen Paolo Morando (De Maagd Maria, Johannes de Doper en een engel) en Paolo Veronese (Aanbidding door de Wijzen).

Het vignet voor de eerstedag envelop werd ontworpen door Richard Negus en Philip Sharland. Dit ontwerp werd pas op 18 oktober 1967 goedgekeurd, op de dag dat de eerste postzegel van de serie in de waarde van 4^d verscheen. Bovenstaande envelop is gestempeld in het postkantoortje van het plaatsje Bethlehem in Wales.

De twee kerstzegels uitgegeven in 1966 hebben veel negatieve kritiek gekregen van de Britse bevolking die in de afbeeldingen helemaal geen kerstsfeer kon ontdekken. Wel een feestmuts en dergelijke en winter. En die kritiek heeft er in geresulteerd, dat voor 1967 werd gekozen voor de schilderijen met een duidelijke verwijzing naar de kerst. In elk geval kreeg de serie van 1967 heel veel positieve reacties.

Heeft de Britse Post daarvan geleerd? Blijkbaar niet, want de kerstzegels van 1968 met kinderen en kinderspeelgoed vielen weer niet in goede aarde. Ondanks de toegevoegde woorden: Happy Christmas. Waar is de kerstsfeer gebleven was de vraag? Bent u het eens met de kritiek van de Britten in 1966 en 1968? U in elk geval een gelukkig kerstfeest gewenst in een mooie kerstsfeer.

Kijk in onze catalogus voor meer postzegels
• Historisch • Religie • Schilderkunst

Nieuwsgierig naar de nieuwste postzegel- en postzegelproducten?

(3 stemmen, gemiddeld: 5,00 uit 5)

Laden...