Het jaar 1986 is bij velen nog bekend als het jaar van de komeet van Halley. Deze komeet heeft een omlooptijd van ongeveer 76 jaar en keert terug in de buurt van onze planeet rond juli 2061. In maart 1986 was de komeet op het noordelijke halfrond met het blote oog nauwelijks te zien. Maar veel beter zichtbaar op het zuidelijke halfrond. De komeet was in Nederland tussen 5 en 16 december 1985 te zien onder het sterrenbeeld Vissen tussen 19.30 en 20.00 uur.
Gerelateerde artikelen
In het jaar 1066 verscheen de komeet ook aan de hemel, het jaar waarin Willem de Veroveraar het zuiden van Engeland binnenviel. In een bloedige slag overwon hij bij Hastings de legers van de Engelse koning Harald. Van die veldslag is een enorm wandtapijt geborduurd met een lengte van 70 meter en een hoogte van 50 centimeter. Het tapijt is vervaardigd in opdracht van de halfbroer van Willem de Veroveraar, bisschop Odon de Conteville van Bayeux. Op de postzegel van Aitutaki is een fragment afgebeeld van het tapijt met daarop geborduurd de komeet van Halley.
Het tapijt is te bewonderen in de kathedraal van Bayeux en verkeert nog in goede staat. De komeet had toen nog geen naam. Het is de oudst bekende afbeelding van de komeet. De komeet op het tapijt is weergegeven op een postzegel van St. Helena uitgegeven in 1977 ter gelegenheid van het bezoek van Edmond Halley, driehonderd jaar eerder, aan dat eiland.
Edmond of Edmund Halley werd op 8 november 1656 geboren in Haggerston in Oost-Londen. Als kind had hij al veel interesse voor wiskunde en ging, na zijn schooltijd in St. Paul’s School in Londen naar de Universiteit in Oxford, The Queens College. Hier publiceerde hij zijn eerste onderzoeksresultaten over het sterrenstelsel. Hij ontmoette de astronoom John Flamsteed die de sterren van het noordelijke halfrond in kaart bracht en Edmond besloot hetzelfde te gaan doen voor het zuidelijke halfrond. In november 1676 ging hij met een schip van de East India Company naar St. Helena. Op het eiland legde hij de positie vast van 341 zuidelijke sterren.
In 1695 begon Halley met berekeningen van banen van kometen en voorspellingen wanneer de kometen weer te zien zouden zijn aan de hemel. Hij berekende de banen van 24 kometen die sinds de 14de eeuw te zien waren geweest. Hij kwam tot de ontdekking dat een komeet drie keer zichtbaar was geweest, in 1531, 1607 en 1682. In 1705 publiceerde hij daarover. Hij voorspelde dat de komeet in het jaar 1758 weer te zien zou zijn en die voorspelling kwam uit. Zelf maakte hij dat niet meer mee, want op 14 januari 1742 overleed hij in Greenwich. Ontwerper van de postzegels uitgegeven door de Royal Mail, Ralph Steadman, vervaardigde een persiflage op Edmond Halley door hem af te beelden als komeet op de postzegel van 17p.
De voorspelling dat de komeet zou terugkeren in 1758 had ook gevolgen voor Hawaii. Want de verschijning van de komeet werd ook gezien als de aankondiging van de toekomstige koning Kamehameha I, afgebeeld op de postzegel van Hawaiian Islands. Hij is vereeuwigd als standbeeld in het stadje Hilo, de toenmalige hoofdstad van het eilandenrijk. Daarna verscheen de komeet in 1835.
Op een prentkaart is te zien dat men de spot dreef met mensen die geloofden dat de komeet van Halley met zijn verschijning in mei 1910, de ondergang van de aarde inluidde.
De komeet van Halley was in 1986 zeer goed te zien op het zuidelijke halfrond. Een mooie foto van de komeet is gemaakt door de NASA, op het Paaseiland in maart 1986.
De Postdienst van de Volksrepubliek China gaf op 11 april 1986 een postzegel uit met een afbeelding van de komeet. Deze afbeelding is wellicht geïnspireerd door de foto van de NASA.
Ontwerper Ralph Steadman, eigenlijk een cartoonist, ontwierp de postzegel van 22p met een afbeelding van de ruimtesonde Giotto die de komeet Halley ontmoet. In feite een futuristische tekening, omdat de sonde de komeet in maart 1986 naderde en de zegel al in februari was uitgekomen. De naam Giotto was genoemd naar de Italiaanse schilder Giotto di Bondone die in 1304 een schilderij had vervaardigd met de ‘Aanbidding der Wijzen’ waarop ook een komeet is te zien. De komeet van Halley is op de postzegel afgebeeld als een vieze sneeuwbal.
De ruimtesonde is afgebeeld onder andere op een postzegel van de Norfolk Eilanden, als paartje met een andere zegel waarop de komeet is afgebeeld.
Twee maal afgebeeld de komeet Halley op de postzegel van 31p met daaronder een tekst die aangeeft dat het mogelijk is, de komeet twee keer in een mensenleven te zien. Dit vanwege de omlooptijd van ongeveer 76 jaar. Vandaar de dubbele komeet.
De laatste postzegel van de serie, in de waarde van 34p, laat de komeet zien terwijl deze de zon passeert op de dichtste afstand daarvandaan, het perihelium. Verder is een aantal planeten herkenbaar zoals de aarde met de maan, Saturnus met de ringen, de rode planeet Mars, Venus dicht bij de zon, Jupiter de grootste in omvang met enkele manen, Mercurius en Uranus. Pluto is een dwergplaneet en bijna niet te zien.
Tijdens de Aziatische regionale en internationale postzegeltentoonstelling Stampex 1986 in Adelaide, Australië, werd door de met een stand aanwezige drukkerij ‘The House of Questa’ een souvenir blokje beschikbaar gesteld met een reproductie van de Britse postzegel van 22p, een afbeelding van de zon, de aarde en de komeet Halley zoals deze ook voorkomt op het tapijt van Bayeux. De vier Britse postzegels zijn echter gedrukt door concurrent Harrison & Sons Ltd!
Opvallend is de afdruk van de komeet die in het eerstedag stempel van Londen voorkomt aangebracht op de envelop van de Royal Mail. Deze afdruk is ten onrechte een kwart slag gedraaid zodat het meer lijkt op een opstijgende raket dan op een komeet. Zelf heb ik de komeet in december 1985 tijdens de Nationale Halley Kijkweek kunnen zien door een telescoop van de toenmalige Volkssterrenwacht Simon Stevin in Hoeven, Noord-Brabant. Heeft u wel eens een komeet gezien?
Reacties (2) Schrijf een reactie
Bij de komeet Halley moet ik altijd denken aan de Leidse sterrekundige Frederik Kaiser. Met een kijker bespiedde hij de komeet Halley en het lukte hem om in 1835 de doorgang van deze komeet tot op anderhalf uur nauwkeurig te berekenen. Geen enkele andere astronoom in Europa evenaarde dit resultaat. Hij verkreeg hierdoor een eredoctoraat en werd twee jaar later benoemd tot lector in de praktische sterrenkunde en directeur van de Leidse Sterrewacht.
Met gebrekkige middelen heeft hij de Nederlandse roem in de sterrenkunde bevestigd en uitgebreid. Hij stond internationaal bekend om zijn nauwkeurige positiebepalingen. Kaiser liet een nieuwe Sterrewacht bouwen, die in 1860 werd voltooid.
Ik kan me nog herinneren dat ik in mijn jeugdjaren 12 jaar heb uitgekeken naar het moment dat de komeet Halley na 76 jaar weer zichtbaar zou zijn boven mijn hoofd.
En eindelijk was het dan zo ver in 1986. De wereldberoemde komeet was eindelijk weer terug. Helaas niet waarneembaar in onze achtertuin in Eindhoven. Dit was voor mij ’n enorme deceptie.
Deze komeet heeft mij sinds het besef en het bestaan ervan altijd zeer geïntegreerd. De kans dat ik de komeet bij de volgende omloop zal kunnen aanschouwen (2062) is niet zo heel erg groot. Ik zou dan 109 jaar moeten worden en mijn ogen zouden dan bovendien nog steeds goed moeten werken… Voor diegene die vandaag worden geboren is de kans groot (gezien de vooruitgang van de wetenschap) dat zij de komeet Halley twee keer in hun leven kunnen gaan aanschouwen.
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)