Franz Kafka (Praag 1883 – Kierling 1924) was een Duitstalige schrijver wiens werk een grote invloed kreeg op de westerse literatuur. Hij werd vooral bekend door zijn romans ‘Het Proces’, ‘Het Slot’ en ‘Amerika’, alsmede door de novelle ‘De Gedaanteverwisseling’, hoewel dit slechts een gedeelte is van zijn totale werk, dat zich kenmerkt door een nachtmerrieachtige, onheilspellende sfeer waarin de bureaucratie en de onpersoonlijke maatschappij steeds meer grip krijgen op het individu. Kafka had twee broertjes die op zeer jonge leeftijd stierven en drie zusjes die de dood vonden in een concentratiekamp. Hij had een moeizame relatie met zijn zelfingenomen en dominante vader.
Gerelateerde artikelen
‘Het Slot’ en ‘Amerika’ werden nooit voltooid en van ‘Het ‘Proces’ bleef een hoofdstuk onvoltooid. Voor zijn dood droeg Kafka zijn vriend Max Brod schriftelijk op om zijn manuscripten te vernietigen. Brod heeft aan zijn wens geen gehoor gegeven en de manuscripten voltooid en uitgegeven. In de nacht voor de bezetting van Praag door de nazi’s in maart 1939, lukte het hem met de meeste manuscripten van Kafka naar Palestina te ontkomen. De Gestapo slaagde erin in begin 1933,na de machtsovername van Hitler, ongeveer 20 dagboeken en 35 brieven in beslag te nemen die nooit meer werden teruggevonden.
Vervreemding en vervolging, hopeloosheid en absurditeit zijn fundamenteel voor het werk van Kafka. Zijn verhalen bleken een voorspelling van de werkelijkheid waarin het lachen ons zou vergaan. In ‘Het Proces’ voorspelt hij de verwoesting van Duitsland, bijna twintig jaar voor de Tweede Wereldoorlog.
In ‘Het Proces’ wordt Josef K. gearresteerd. Hij is zich nergens van bewust en verweert zich uiteraard. Hij is ervan overtuigd in een rechtsstaat te leven. Alles wat hij inbrengt om zijn onschuld te bewijzen wordt juist tegen hem gebruikt. Hij mag zijn dagelijkse werkzaamheden voortzetten. De verhoren en zittingen van het tegen hem gevoerde proces vinden niet plaats in gerechts-gebouwen, maar op zolderkamertjes, op hem onbekende achteraf-adresjes, en op zondagen. Nog steeds onkundig van de door hem gepleegde misdaad zwicht Josef K. en laat zich op zijn 31e verjaardag meevoeren naar een steengroeve waar het doodvonnis wordt voltrokken.
Kafka liet veel tekeningen na. Onderstaande schets maakte hij bij ‘Het Proces.’
‘The Trial’ is een verfilming van ‘Het Proces’ door Orson Welles uit 1962 met Anthony Perkins als Josef K. Volgens Welles de beste film die hij ooit heeft gemaakt.
In het verhaal ‘De Gedaanteverwisseling’ staat Gregor Samsa centraal. Op een dag wordt hij wakker en merkt dat hij is veranderd in een levensgroot insect. Zijn familie heeft moeite dit te accepteren. Gregor vraagt zich af waar hij deze omwenteling aan te danken heeft. Is hij ergens schuldig aan, heeft het te maken met de slechte relatie met zijn vader of is hij toch niet zo’n goede werknemer? Uiteindelijk beslist de familie van hem af te komen, zij weten niet dat Gregor hen kan begrijpen. Hij besluit zijn familie te verlossen van zijn aanwezigheid en hij sterft.
Onder: Kafka groeide op in de schaduw van de Teynkirche in Praag.
Franz Kafka stierf aan tuberculose en ondervoeding in een sanatorium in Kierling bij Wenen in 1924.
Het Nederlandse woord ‘kafkaiaans’ of ‘kafkaësk’ houdt nauw verband met de ervaringen van de personages in Kafka’s wereld: kafkaiaanse toestanden bijvoorbeeld zijn: op raadselachtige wijze beangstigend, bedreigend (vooral door een overgeperfectioneerde samenleving, die zich aan de controle van het individu onttrekt, of waarover het machteloze individu geen controle meer heeft) (volgens Van Dale).
‘Een boek is een bijl voor de bevroren zee in ons.’ – citaat Franz Kafka.
Reacties (1)
Heropening van de blogsite met een zeer goed artikel! Compliment Yvonne kruse.
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)