Het is 100 jaar geleden dat in Leiden het tijdschrift De Stijl werd opgericht onder redactie van Theo van Doesburg. In dit blad publiceerden uiteenlopende kunstenaars, vormgevers, architecten hun innovatieve ideeën van De Stijl-kunststroming, waartoe o.a. behoorden Piet Mondriaan, Bart van der Lek, Gerrit Rietveld, J.J.P. Oud en Cornelis van Eesteren.
Gerelateerde artikelen
Museum Dr888 – Van Doesburg – Rinsemahuis
Museum DR8888 heeft voor het nieuwe museum ‘Van Doesburg – Rinsemahuis‘ een info-folder uitgegeven, die meer met de stijl van Mondriaan als met die van Van Doesburg. Overeenkomt. Reden? Horizontale en verticale lijnen in combinatie met rechthoekige en vierkante vlakken passen echt bij Modriaan. Van Doesburg daarentegen gebruikt hierbij ook nog de verticale lijn, die in de vormgeving van de folder niet aanwezig is. In het ‘Van Doesburg – Rinsemahuis’ is de verticale lijnvoering van deze kunstenaar ook duidelijk aanwezig.
Mondriaan op postzegelafbeeldingen
In tegenstelling tot Van Doesburg heeft Mondriaan als schilder oog voor het platte, twee-dimensionale vlak, waarin hij gebruik maakt van de drie secundaire kleuren rood, geel en blauw in combinatie van beide niet-kleuren zwart en wit met grijs (als menging daarvan).
Met de weinig gedetailleerde ‘Rode molen’ (1910, nvph 1595), korenmolen Weltevreden uit Domburg, suggereert Mondriaan met een redelijk herkenbare afbeelding beweging, die op een abstracte wijze ook is verbeeld op de vorige postzegelafbeelding (nvph 1596). Volgens Mondriaan stelt de molen een persoon voor met een naar binnen gerichte blik, naar de eigen privé-wereld. De molen staat in een blauwe buitenwereld, die buiten het schilderij doorloopt de eindeloze ruimte, het universum in (zie blogartikel van 23 oktober 2013).
De ‘schilderij-overschrijdende-afbeelding’, of te wel de aanduiding van de eindeloze ruimte, het universum, heeft Mondriaan heel vaak toegepast op zijn schilderij-composities als Compositie in blauw, geel, rood en grijs uit 1922 (nvph 1287).
De kleuren lopen op één vierkant na over de zijkanten van het doek. Mondriaan toont ons hiermee op een onaanschouwelijke, abstracte wijze de geordendheid van de wereld, van onze aarde in het universum.
De primaire kleuren rood, geel en blauw verwijzen naar Mondriaans beperkte kleurenkeus, evenals beide niet-kleuren zwart en wit. Door kleurmenging van rood, geel en blauw ontstaan de secundaire kleuren oranje, groen en paars. Met zwart en wit kunnen door onderlinge menging alle kleuren gemaakt worden.
Met de drie primaire kleuren in combinatie met de horizontale en verticale lijnvoering tracht Mondriaan door deze vereenvoudiging het meest essentiële en zuivere van de universele werkelijkheid te verbeelden (zie blogartikel van 23 oktober 2013).
Ontwerper Walter Nikkels toont ons enkele essentiële kenmerken van Mondriaan op de 80 cent Mondriaan-postzegel (nvph 1596). Met de ‘Compositie met gele lijnen’ (1933 ) toont de schilder met een ‘schilderij-overschrijdende-afbeelding’ ons dat de hoeken van het vierkant (lijnen zijn alle verschillend van dikte) buiten ons waarnemingsveld vallen. Hiermee visualiseert Mondriaan op suggestieve wijze dat het essentiële achter de realiteit is te vinden.
Met de elleboog van de schilder (als deel van een groter geheel) geeft ontwerper Nikkels ons een kijkje in het streng geordende Parijse atelier (periode 1921 t/m 1936), dat door de schilder zuiver, heilig of zelfs goddelijk werd genoemd (zie blogartikel van 23 oktober 2013).
De verbeelde en gesuggereerde beweging op ‘De Rode Molen’ (nvph 1595) heeft Mondriaan bijzonder treffend verbeeld op het schilderij Broadway Boogie Boogie (1942/43, nvph 1597), toen de schilder in zijn laatste levensjaren in New York woonde.
De overwegend gele lijnen die elkaar snijden in punten (gemarkeerd door blauwe en rode vierkantjes) stelt de beweging van het verkeer (straatdrukte en lawaai) voor met knipperende verkeerslichten, verspringende lichtreclames en claxonnerende auto’s in combinatie met het swingende ritme van de jazz. (zie blogartikel van 30 oktober 2013).
In navolging van Mondriaan, die van een plastic-bloem steel en bladeren wit had geverfd (waarmee hij groen uit zijn atelier verbant), doet de Spaanse ontwerper Peret Torrent hetzelfde met de vier tulpen van de Expo’92-wereldtentoonstellingspostzegel (nvph 1518) in Sevilla. De Spaanse tekst op de postzegel “A Mondrian no le gusta el verde” (Mondriaan houdt niet van groen) verwijst er naar. Met witte tulpen verbeeldt Torrent ons land (zie blogartikel van 23 oktober 2013).
Folder Van Doesburg – Rinsemahuis
Voor twee afbeeldingen vraag ik uw aandacht.
- Rechtsboven: schematische kleurtekening van de trap in de gang van Van Doesburg.
- Linksonder: gang met zicht op de bijna openstaande deur van de keuken in combinatie met de trap naar boven. De kleuren rood, blauw en geel met wit zijn overal aanwezig, zelfs de houten vloer van de gang zijn van kleurvlakken voorzien.
Reacties (5) Schrijf een reactie
Het is vandaag, 7 maart 2017, 100 jaar geleden dat de schilder Piet Mondriaan in Amersfoort is geboren!
Later noemde hij zich Mondrian.
Mondrian, met één a, inderdaad, sedert hij in Parijs verbleef, misschien onder invloed van de Franse uitspraak van z’n naam. Maar dan lees ik op Wikipedia dat “Piet Mondrian” een anagram is van “I paint modern”. Kan nauwelijks toeval zijn, toch?
* “I paint modern” uit de verengelste versie van Piet Mondrian te destileren, vindt ik een VONDST van groot formaat!
* Wie is er ooit de ‘uitvinder’ van geweest?
Herstel:
* “I paint modern” uit de verengelste versie van Piet Mondrian te destilleren, vind ik een VONDST van groot formaat!
* Wie is er ooit de ‘uitvinder’ van geweest?
@Bate
Wie de eerste was om dit anagram te zien, is mij niet bekend. Misschien was het wel Mondriaan zelf, en heeft hij net daarom zijn naam na 1911 veranderd in Mondrian?
Schrijf een reactie
(registratie is niet nodig)